Helaas kunnen de bevrijdingsfestivals en veel andere activiteiten niet doorgaan in verband met de coronamaatregelen. Laten we nu extra stilstaan bij de bevrijding van Nederland in 1944-1945.
Sommige beelden van de bevrijding worden zo vaak gebruikt dat ze iconen zijn geworden van dat langverwachte moment. Tot die categorie hoort ook de zeldzame kleurenopname die kapitein E.G. Malindine (1906-1970) van de Britse Army Film and Photographic Unit op 19 september 1944 maakte van dansende jeugd op de Markt in Eindhoven. De dag ervoor hadden de eerste geallieerde troepen de stad bereikt. Het tafereel, met de jongeren getooid in rood-wit-blauw en oranje, en met het vlagvertoon op de achtergrond, heeft al meer dan eens model gestaan voor speelfilmscènes over de bevrijding.
Een fragment uit het dagboek van Pierre Linssen: ‘Eenieder die ter been was, holde naar het kanaal. De hollende menigte was een gezicht om nooit te vergeten. In een minimum van tijd zag men mensen van de gehuchten Keent, Moesel e.a. Niet te geloven dat het bericht zich zo vlug kon verspreiden. De mensen waren gek op winding. Aan ‘t kanaal, inderdaad daar waren de lang verwachte Tommy’s. Ze kwamen uit de richting Sluis 16. De mensen klauterden over de zeer gehavende brug naar de overkant. De assistent van dokter Venmans kon zo lang niet wachten en springt met kleding en al te water en zwemt naar de overzijde. De mensen uit de omgeving van de brug staan met manden vol appels tussen de passerende Engelsen in, en maar uitdelen. Handjes geven Engels praten, kortom een onvergetelijk ogenblik. Kort was het verblijf van het Suffolk Regiment, want een afdeling gaat in de richting Eindhoven en een in de richting Nederweert.’
Tineke de Ridder: ‘De foto is genomen van de Bevrijdingsfeesten, die bijna in iedere straat werden houden. Ik sta in het midden van de foto met mijn zus, zij in een tuinpakje en ik in een bloemenjurkje met bloemen uit de tuin. Mijn moeder had de kleding gemaakt en God weet waarvan, want we hadden al bijna niets meer. Op de foto zie je ook duidelijk de witte krijtstrepen die bedoeld waren voor allerlei spelletjes zoals zaklopen en dergelijke. Op het poppenwagentje van mijn zus staat Dank aan het I.K.B. Die straatfeesten waren hartstikke leuk met ’s avonds dansen en later toen ik wat ouder was ging ik daar altijd naar toe.’
Bevrijdingsoptocht in de Sint Jurriënstraat te Deventer in mei 1945. Overal werden na de bevrijding dergelijke optochten gehouden. De kleur oranje spat van deze foto af. Rechts staan militaire voertuigen opgesteld. De inwoners van Deventer hadden zich bij de bevrijding op 10 april ook al laten gelden. Massaal waren ze de straat op gegaan, terwijl de Canadezen nog in gevecht waren met de Duitsers. ‘We hadden meer moeilijkheden om ons een weg te banen door de feestende burgers dan dat we last hadden van de vijand’, schreef een Canadese kapitein in zijn verslag. Aan de Diepenveenseweg kwamen twaalf feestvierders om het leven door Duits granaatvuur. Gelukkig kon een maand later de bevrijding echt gevierd worden.
Lilian Westendorp: ‘We hadden al een paar dagen tevergeefs op de Berlagebrug gestaan, toen ze dan eindelijk 8 mei kwamen. Wij stonden op de Reinier Vinkeleskade bij HET PAROOL (illegale krant). Wij hadden die altijd gebracht van het adres onze school naar het verdeeladres. Alles was daar versierd en we kregen vlaggetjes, sjerpen etc. Toen de stoet Canadezen langs kwam en stopte mocht ik in de eerste tientonner of zo iets voorin om de weg te wijzen. Ik had en heb altijd wat met rechts en links, dus we gingen vaak verkeerd, de hele laadbak en de hele kolonne zat vol gillende tienermeisjes en er was een geweldig gejuich langs de kant. Op de Hoofdweg stopte de kolonne en kwamen er jongens uit mijn klas me waarschuwen, dat ze tot Haarlem niet meer zouden stoppen en dat ik eruit moest komen. Ik deed dat en we liepen weer naar huis in de Deurloostraat. Inderdaad waren er tientallen en misschien wel meer kinderen, die allemaal terug hebben moeten lopen uit Haarlem. Dit is mijn herinnering aan de intocht van de Canadezen.’
Ton Bernsen beschrijft zijn herinneringen aan de periode van 29 april 1945 tot 7 mei 1945, de dag waarop de stad Utrecht werd bevrijd door Britse en Canadese troepen: ‘Enige tijd voor de bevrijding begonnen voedseldroppings door de geallieerden. Ook kwamen sporadische voedselkonvooien naar Utrecht, bestaande uit spiksplinternieuwe militaire vrachtwagens met in burger geklede bemanning, die soms volle pakjes sigaretten op straat gooiden wat tot complete vechtpartijen leidde en waarbij men niet aarzelde met zijn houten zolen hard op de vingers te trappen van bukkende medeburgers! De bevrijding scheen te naderen. Volgens geruchten stond men al bij de Grebbeberg waar ook het kanongebulder vandaan heette te komen. In die spannende verwachtingsvolle sfeer was het logisch dat op de mooie zondagmorgen van 29 april 1945 de Utrechtenaren over de Voorstraat en Biltstraat richting De Bilt begonnen te wandelen om eventueel de bij de roemruchte Berekuil binnenkomende bevrijders als eersten te kunnen verwelkomen.’ Lees hier verder.
