Friese merklap van Antje Jilderts van Egten uit 1746


De Friese merklap uit 1746 van Antje Jilderts van Egten in Ferwerd komt je vast bekend voor, hij staat namelijk in het boek Letter voor Letter – Gieneke Arnolli en Rosalie Sloof afgebeeld. Dat we de namen kennen achter de initialen op deze merklap is te danken aan genealogisch onderzoek van Martha Kist in 2000. Het was het uitgangspunt voor het onderzoek naar de Friese merklappen in het Fries Museum. Daarom ook is juist van deze merklap een patroon gemaakt die bijgevoegd is in het boek Letter voor Letter – Merklappen in de opvoeding van Friese meisjes.

Antje Jilderts van Egten uit Ferwerd was elf jaar in 1746, toen haar 21-jarige zus Klaaske ging trouwen met Jacob Jans (Verhoek) die wolkammer was. Ze borduurde de initialen I. hartje K.I.: Jacob houdt van Klaaske Jilderts. Klaaske werd het hoofd van de huishouding, gesymboliseerd door de linnenkast. Nog meer huisraad, een naaimand met naaikussen, een haardstel en een hangijzer, verwijst naar de nieuwe huishouding. Andere motieven verwijzen naar het huwelijk zoals de typerende kerk van Ferwerd met de steunberen. Vader Jildert van Egten was schoolmeester en organist van de kerk. De kerk stond op een hoge terp met een kerkhof en vanaf de toren had men een prachtig uitzicht over de Waddenzee en de schepen. Op de kerk zit een vrije vogel (Antje) terwijl linksonder een vogel in een kooitje is geborduurd, symbool voor een getrouwde vrouw (Klaaske). Het gekroonde, gevleugelde en doorboorde hart links is ook een symbool voor het huwelijk, evenals de huwelijkshandschoentjes daaronder. De driemaster is vermoedelijk de huwelijksboot. Van Antje zelf is geen huwelijk bekend in Friesland en deze letterlap is vererfd in de familie via haar zus Klaaske.

Jildert Clasen van Egten (29.1.1693 – 4.5.1748) en Romkje Tiallis (13.9.1696 – ?) waren de ouders van Antje Jilderts van Egten (12.9.1734 Ferwerd – ?). Antje had nog twee zussen: Sijke en Klaaske, en één broer: Klaas. Jildert, de vader van Antje, werd in 1712 schoolmeester in het dorp ‘Echten’ bij de Lemmer. Op 1 mei 1716 werd hij beroepen als schoolmeester te Wanswerd. Bij het ambt hoorde ook dat van koster en organist. Daarbij moest hij ’s zomers (maart tot september) ook de klok luiden: ’s morgens te 4 uur (zaterdagmorgen te 3 uur voor het afvaren van het schip), om 8 uur, om 2 uur en ’s avonds om 6 uur. Hij trouwde op 19 november 1719 met Romkje Tialles.

Daarvoor was Jildert op 1 januari 1719 schoolmeester en organist in Ferwerd geworden. Wellicht kreeg hij al in Wanswerd de ‘bijnaam’ van Egten, hetgeen hij daarna als naam voerde. Zijn zoon Klaas (2.11.1731) leerde in de winter van 1747/1748 in Groningen van de heer Lustig het orgelspelen en muziek. Klaas werd in 1748 schoolmeester en organist te Ferwerd en volgde dus zijn vader op. Klaas trouwde in 1757 met Gelske Thyssens de Walle. Klaas overleed in 1769 en Gelske in 1771.

Je vraagt je wellicht af waarom ik al deze informatie geef. Het antwoord hierop is: mijn man is de laatste jaren druk bezig met zijn stamboomonderzoek en hierin duikt de naam Antje Jilderts van Egten op. We volgen zijn familielijn als volgt:

Peter Smith – Anna Helena Johanna van der Molen (zijn moeder) – Fedde Barend van der Molen (grootvader van Peter) – Fedde van der Molen (overgrootvader van Peter) – Johanna Jochems Krol (betovergrootmoeder van Peter) – Jochem Fopkes Krol (oudvader van Peter) – Romkje Klazes van Egten (Echten) (oudgrootmoeder van Peter) – Klaas Jilderts van Egten (Echten) (oudovergrootvader van Peter). De oudovergrootvader van Peter is de broer van Antje Jilderts van Egten. We zijn zeven generaties teruggegaan en zien dan Antje Jilderts van Egten in de stamboom.

Conclusie: de maakster van de Friese merklap uit 1746 is verre familie van Peter. Een wonderlijke ontdekking!