Saint Catherine’s Day – Een dag voor ongetrouwde meisjes

Josefien Sjoerds laat ons vandaag (25 november) kennismaken met Saint Catherine’s Day, een dag voor ongetrouwde meisjes. Ze schrijft het volgende hierover:
Op een dag vond ik een aantal opmerkelijke (textiel)kaarten waarvan ik de betekenis niet kende. Dit was er één van:


De kaart is gedateerd 1913, de Franse postzegel zit aan de voorkant, er zit een klein mutsje opgeplakt en er staat geschreven: demoiselle, qui me recevra Bientot un époux trouvera – de juffrouw, die mij zal ontvangen, zal binnenkort een echtgenoot vinden.

Na enig zoekwerk bleken deze kaarten daarover – over het zoeken en vinden van een echtgenoot – te gaan, ze zijn voor St. Catherine’s-dag. Op 25 november werd of wordt er in Frankrijk speciale aandacht besteed aan vrouwen/meisjes die nog niet getrouwd zijn. Het is terug te voeren naar een verhaal uit de 4e eeuw, waarin een jong meisje, Cathérine, zou worden gedood door keizer Maxentius omdat ze zijn amoureuze avances jegens haar afwees. Voor straf wilde hij haar martelen in een vreselijk werktuig, maar het ding viel uit elkaar door Goddelijk ingrijpen. (Het is een veel langer en legendarisch verhaal, maar dat is makkelijk terug te vinden, voor wie geïnteresseerd is.) Uiteindelijk werd ze helaas toch onthoofd.


Tekst op deze kaart:

Entre bonnet ou Fleurs – Hâtez vous de choisir

D’un simple petit mot – Dépend votre avenir

Wat zoiets betekent als:

Tussen hoed of bloemen, haast je om te kiezen

Van een eenvoudig woordje hangt je toekomst af…


In de loop van de jaren erna werd Cathérine de patroonheilige van de ongehuwde vrouwen en van degene die werkzaam waren in de textiel- en hoedenindustrie. Wanneer precies de vorm van het vieren van St. Catherine’s-dag in Frankrijk is ontstaan is mij niet bekend. Het wordt overigens ook in andere landen gevierd, in allerlei variaties, maar voor zover ik weet niet in Nederland. Ongehuwde vrouwen vanaf 25 jaar krijgen op St. Catherine’s-dag gekleurde hoeden met linten, die door vrienden of collega’s voor hen zijn gemaakt. Ze worden geacht die de hele dag te dragen en de vrienden organiseren een feestje en/of een etentje. Tegenwoordig zijn er in die hoeden vaak elementen van hun persoonlijk leven terug te vinden: hun werk, hobby’s of afkomst. De kleuren zijn doorgaans groen en geel: groen staat voor wijsheid, geel voor hoop.


Optocht in Frankrijk op Saint Catherine’s Day.

Vrienden en vriendinnen stuurden hen vroeger dan ook nog de speciale kaarten, maar dat gebruik is, volgens mij, al enige tijd afgeschaft. De teksten zouden nu ook zéker niet meer kunnen.


Volgens deze kaart moet je op gaan letten als je 25 wordt, krijg je haast als je 30 bent en is het te laat voor je geworden als je 40 bent.

Op die dag zouden de vrouwen eigenlijk aandacht vragen voor hun vrijgezellen-status en ‘bidden’ om een partner. Ouderwets en achterhaald zou je denken, maar het wordt her en der nog steeds gevierd. Een meisje uit Frankrijk vertelde dat haar collega’s (in de textielbranche werkzaam) tot haar verrassing enthousiast werden toen ze er achter kwamen dat zij dat jaar ‘Catherinette’ zou zijn en die hebben er voor haar een groot feest van gemaakt. Dat vond ze achteraf toch wel leuk, hoewel ze de enige was van haar vriendenkring die het vierde, vertelde ze, zo algemeen is het dus echt niet meer. Tot op de dag van vandaag is er wel een uitdrukking in Frankrijk ‘Coiffer Saint Catherine’, wat betekent dat je ‘over zult blijven’, niet zult trouwen, je altijd St. Catherine’s hoed zult dragen. Wij kennen daarvoor natuurlijk de uitdrukking: een ‘oude vrijster’ worden.

Tot ik deze kaarten vond had ik er nog nooit van gehoord. De negen kaarten die ik vond dateren allemaal van 1913 en zijn gericht aan Jeanne Guillaume, die dat jaar dan 25 jaar werd. Geboren dus in 1888. Ze had in ieder geval een aantal bekenden die met haar meeleefden en de moeite namen haar een kaart te sturen: dus het zal vast wel goed gekomen zijn met haar… .