Valhoed – Valhoedenmaker


Adriaan de Lelie – Portret van Suzanna Sophia Maria Hodshon (1815-1892), 1817. De geportretteerde is gekleed in een lang wit jurkje, met op het hoofd een zwarte valhoed. Amsterdam Museum.

Enkele weken geleden ontving ik van een studente een e-mail waarin ze schrijft dat ze bezig is met een onderzoek naar de valhoed. Aan mij vraagt ze of ik informatie heb over het beroep valhoedenmaker omdat ze op mijn blog in dit bericht las over het ambacht. In 2012 was ik volop bezig met het onderzoek voor mijn merklappenboek en per toeval kwam ik het beroep valhoedenmaker tegen in een (poorter?)boekje. Dit vond ik zo leuk dat ik een foto maakte voor mijn blog. Verder was er geen reden en geen tijd om verder te zoeken. Naar aanleiding van de e-mail nam ik wat tijd om me te verdiepen in het beroep valhoedenmaker. Op de website Beroepen van toen staat het volgende te lezen over valhoedenmaker: ‘de valhoed is de voorloper van de helm. Het waren hoeden voor kleine kinderen met een versterkte rand, die ze moesten dragen om bij vallen of stoten beschadigingen aan het hoofd te voorkomen. Op oude afbeeldingen ziet men ze geregeld. Degenen die ze vervaardigen waren de valhoedenmakers.’ Het valt niet mee om over dit beroep informatie te vinden. Na enig speurwerk vond ik een advertentie in het Algemeen Handelsblad van 1 september 1834.


M.Köhler was Corchettenmaker, maar maakte ook valhoeden – eveneens kinderkroontjes genoemd door Köhler – en importeerde ze tevens uit Parijs. M. Köhler plaatste regelmatig een advertentie in het Algemeen Handelsblad. In de krant van 6 juli 1840 lezen we dat de zaak gaat verhuizen van de Wolvenstraat naar de Lauriergracht.


Verder kwam ik in de krant diverse aankondigingen tegen van een boedelverkoop met de opsomming van de te verkopen spullen waaronder regelmatig een valhoed. Ik heb bij lange na niet alle kranten nageplozen waardoor er vast nog meer te vinden zal zijn over de valhoed en de valhoedenmaker. Mijn vermoeden is nu wel dat je mensen had die zich alleen bezig hielden met het maken van valhoeden en dus als beroep valhoedenmaker waren en je had personen net als M. Köhler die een ander beroep hadden en de valhoeden erbij deden.

Op de expositie Uit de plooi in 2013 was een valhoed tentoongesteld. In het bericht Levende spreekwoorden zie je een prent afgebeeld met daarop een kind dat een valhoed draagt. Modemuze besteedde in 2016 aandacht aan de valhoed.

De valhoed bestaat nog steeds. Op internet zijn heel veel moderne uitvoeringen te vinden. De valhoed op onderstaande afbeelding lijkt op een kinderkroontje zoals de valhoed ook in de advertentie van 1 september 1834 wordt genoemd.

9 gedachten over “Valhoed – Valhoedenmaker

  1. Wat zijn er in de textielwereld toch leuke dingen te ontdekken.
    De valhoed doet mij meteen denken aan de fietshelm.

  2. Mien B., de valhoed is de voorloper van de helm. Ik zal de omschrijving van valhoedenmaker nog even toevoegen.

  3. Nog nooit van een valhoed gehoord!
    Toen ik het schilderij met dit kindje met valhoed zag moest ik denken aan de tekeningen van Elsa Beskow (hoop dat ik de naam goed schrijf ) met haar kindjes met bloemen – of fruithoedjes. Die lijken ook veel op valhoedjes.
    Leuk dat dit nu ter sprake komt nav een mail aan jou Berthi.
    groetjes, Truus uit Drenthe

  4. In textielland wordt graag gebruik gemaakt van Berthi’s brede interesse in textiel . De studente weet je te vinden !

  5. alweer een nieuw onderwerp…zo blijf je wel bezig zeg !!
    helaas zijn het wel kindjes die ziek zijn als je ze nu met zo’n hoedje op ziet lopen

  6. Zo’n valhoed is wel ideaal voor kinderen met epilepsie. Jaren geleden had ik een lerares die haar dochtertje een helm opzette in huis.
    Ook voor kleintjes die achter of voor op hun ouders’ fiets zitten is het ideaal.
    Maar ook oudere mensen die de neiging hebben om vaak te vallen. Dan zou er ook nog een kinnenbeschermertje bij moeten. Ach nee, met de helm op achter een rollator.. Jantje, Stop.

    Goed dat ze bestaan.

  7. Wat bijzonder, dat een hedendaagse studente zich in dit specifieke onderwerp verdiept. Nooit van gehoord! Wat een leuk schilderij ook. Mijn oog viel op het boekje op de grond: alsof het heel gebruikelijk was dat mensen (laat staan kinderen) in die tijd boekjes hadden…..

  8. Geweldig die valhoed, heb wel eens een kindje gezien met een moderne. Mooi schilderij.

  9. @Truus, ik had nog niet aan de tekeningen van Elsa Beskow gedacht, maar de hoedjes die zij voor de kinderen tekent lijken inderdaad op de valhoedjes! Mooie tekeningen van Elsa Beskow!

    @Licia Huizer Lindenberg, klopt Licia, maar blijkbaar dragen de kleine kinderen in het buitenland die net gaan lopen vaker een ‘valhoed’ in een moderne versie. In Duitsland is het heel gewoon dat zowel kinderen als volwassenen een fietshelm dragen. Eigenlijk zou dat elders ook moeten, maar men denkt hier al snel dat je ‘ziek’ bent als je een fietshelm draagt terwijl dit niet het geval is als je een helm draagt op een wielrennersfiets.

    @Jantje, als je op internet zoekt op helm zie je pas hoeveel verschillende soorten er op de markt zijn. Heel goed!

    @Josefien, alleen de elite konden zich laten schilderen en ook zij konden zich een valhelm en boeken veroorloven.

    @Elza, er zijn verrassend veel afbeeldingen te vinden van kinderen die een valhoed dragen, als je er op let.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *