Haagse Chic Steltman – 100 jaar sieraden & zilver

Dit jaar bestaat Steltman Juwelier 100 jaar. Een jubileum dat gevierd wordt met een overzichtstentoonstelling in het Gemeentemuseum Den Haag en een boek.


Steltman 1917-1940
De publicatie Haagse Chic Steltman – 100 jaar sieraden & zilver is onderverdeeld in drie periodes: 1917-1940, 1940-1977 en 1977-2017. In het eerste tijdperk staat de opbouw van ‘Joaillerie Artistique’ (kunstzinnige juwelier) centraal, vanaf de jaren 1920 bekend als Steltman of N.V.J. Steltman. Johannes Steltman richtte zich vanaf de opening van zijn zaak in 1917 op het hoogste segment van de juwelenmarkt. Hij specialiseerde zich in parels. Naast parelcolliers en eigen ontwerpen verkocht Steltman juwelen en zilverwaren van leveranciers uit binnen- en buitenland. Verder bestond de winkelvoorraad uit oude stukken die afkomstig waren van particulieren. Behalve juwelen verkocht Steltman ook veel zilverwerk, zoals serviezen en siergebruiksvoorwerpen. Steltmans meest beroemde ontwerp is het gehamerde theeserviesje geïnspireerd op de vorm van een vis dat hij in 1925 inzond voor de tentoonstelling ‘Exposition Internationale des Arts Décoratifs et Industriels Modernes’ in Parijs waar later de naam art deco van is afgeleid. Juwelen in art-decostijl werden door de Nederlandse bovenlaag omarmd en zouden Steltman als ontwerper grote successen opleveren. Vooral in juwelen uit de jaren 1925-1935 zijn het lineaire lijnenspel en de decoratieve geometrische patronen die deze stijl zo kenmerken duidelijk aanwezig, zoals bijvoorbeeld een bijzondere horlogebroche laat zien.


Ontwerptekening voor horlogebroche – platina, onyx, saffier, smaragd en diamant, 1929. Archief Steltman Juwelier.

Speciale aandacht verdient het lotusmotief waarmee Steltman bekendheid vergaarde. De lotussieraden hebben een hart dat gevormd wordt door een parel of diamant, die prachtig uitkomt tegen een fond van mat zwart email. Het basisontwerp van deze lotusjuwelen wordt tot op de dag van vandaag door Steltman Juwelier voortgezet.


Lotusring – robij, diamant, email, geelgoed, witgoud, circa 2007.

Al gauw wierp het harde werken van Steltman zijn vruchten af. In 1921 werd het mogelijk om de zaak te moderniseren. Het nieuwe interieur sloot qua stijl aan bij de Amsterdamse School en zou beeldbepalend blijven voor het imago van Steltman.

Steltman 1940-1977
Met moeite wist Steltman tijdens de oorlogsjaren het hoofd boven water te houden. Eén van de eerste opdrachten die Steltman na de bevrijding uitvoerde was een serie ‘horzelinsignes’ voor de Universiteit Leiden: speldjes met de beeltenis van een horzel. De Leidse universiteit werd in de oorlogsjaren ‘horzelnest’ genoemd. Na de bevrijding kregen alle hoogleraren die tijdens de oorlog om principiële redenen ontslag hadden genomen, een door Steltman gemaakt horzelspeldje als erkenning voor hun bijdrage aan het verzet. In de jaren ’50 van de vorige eeuw trok de economie gelukkig weer aan en brak er een zeer glansrijke periode aan waarin Steltman opnieuw tot grote bloei kwam. Juwelen in fantasierijke vormen als vogels en bloemen werden uitgevoerd en vanaf de jaren ‘60 tot heden volgden moderne creaties. Steltman Juwelier verhuisde naar een nieuw winkelpand aan de Paleisstraat dat in 1964 werd geopend. Het nieuwe interieur van Gerrit Rietveld deed in weinig opzichten denken aan een typische juwelierszaak uit deze periode. De kleuren wit, blauw en zwart voerden de boventoon. Veel klanten van het eerste uur misten de intieme sfeer van de vertrouwde winkel waar zij ruim veertig jaar kwamen. ‘Net een ziekenhuis’, was een veelgehoord commentaar. Daarbij kwam ook een verandering in de juwelenmarkt. Moderne sieraden fungeerden steeds minder als statussymbool of uiting van financiële draagkracht. De omzet steeg nauwelijks, terwijl de vaste lasten door het nieuwe pand veel hoger waren geworden. Uiteindelijk moest Steltman een opheffingsuitverkoop houden voordat deze de deuren officieel zou sluiten op 31 januari 1975. Mede door de grote omzetten tijdens de uitverkoopperiode en de stormloop aan klanten kwam de directie tot een onverwachte conclusie: het bedrijf zou een doorstart maken.


Broche – parel, saffier, diamant, robijn, witgoud, geelgoud, 1952. Collectie Steltman Juwelier.

Steltman 1977-2017
Na de doorstart moest er veel gebeuren om van de juwelierszaak weer een florerend bedrijf te maken. Fred Brom werd aangesteld als directeur. De winkel verhuisde naar de Kneuterdijk waar gebroken werd met het interieur van Rietveld. De oude meubels die bewaard waren gebleven kregen als herinnering aan het oude interieur een prominente plaats. De inrichting van Rietveld werd in 1987 geveild bij Sotheby’s. Het winkelassortiment kreeg een geheel ander cachet. Hypermoderne ontwerpen en goedkopere modesieraden werden vervangen door een collectie die beter paste bij de clientèle van Steltman: een combinatie van hedendaagse en klassieke juwelen van hoge kwaliteit. De hervormingen in de bedrijfsvoering wierpen hun vruchten af. Zes jaar na de opening werd Fred Brom naast directeur ook eigenaar van Steltman. In 1990 verhuisde Steltman naar de Plaats 26 waar tot op de dag van vandaag de bordeauxrode luifels met het Steltmanlogo uithangen. De clientèle waaronder de koninklijke familie weet de weg naar Steltman Juwelier te vinden.


Koningin Máxima met oorhangers van Steltman, 2016.

Haagse Chic Steltman – 100 jaar sieraden & zilver is een parel van een boek waarin de boeiende geschiedenis van Steltman Juwelier wordt beschreven. Ik beschrijf het verhaal over deze juwelierszaak in een notendop. In het boek kun je een zeer uitgebreid verslag van de historie Steltman Juwelier lezen, aangevuld met schitterende foto’s van de juwelen, het zilverwerk, de ontwerptekeningen en het interieur van Steltman Juwelier. Maar in de eerste plaats zijn het de juwelen die in het oog springen!


Haagse Chic Steltman – 100 jaar sieraden & zilver is samengesteld door Marit Eisses en Madelief Hohé en wordt uitgegeven door Waanders & de Kunst. De publicatie telt 144 pagina’s, de afmeting is 22 x 26 cm, het boek bevat 105 illustraties in kleur en 40 in zwart-wit en is een paperback uitgave met flappen in het Nederlands.
ISBN 9789462621480. Prijs: € 24,95.

De foto’s zijn afkomstig uit de publicatie Haagse Chic Steltman – 100 jaar sieraden & zilver.

2 gedachten over “Haagse Chic Steltman – 100 jaar sieraden & zilver

  1. Deze tentoonstelling is echt een aanrader. Ook al houd je misschien niet zo van deze super dure luxe sieraden. De vitrines zijn zo mooi ingericht, ik heb me meer vergaapt aan de manier waarop tentoongesteld is dan aan de sieraden zelf. De oude ontwerptekeningen, de mallen waarop de sieraden zijn gemaakt, ruwe edelstenen, de radertjes en schroefjes en horloge-onderdelen ‘gestrooid’ in de vitrines met horloges………… Én, er is nog zó veel meer moois te zien in het Haags Gemeentemuseum op dit moment. Berthi liet dat al prachtig zien op haar blog in eerdere berichtjes.
    Dankjewel Berthi voor alle ideetjes voor tentoonstellingen die ik steeds op je blog tegenkom!
    Groetjes,
    Tineke

  2. @Tineke, graag gedaan! Een bezoek aan het Gemeentemuseum is meer dan de moeite waard, zoveel moois is er te zien!

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *