Yinka Shonibare MBE: ‘Paradise Beyond’

Tot en met 12 februari 2017 is in het Gemeentemuseum Helmond een solotentoonstelling van Yinka Shonibare MBE te zien. Op 19 oktober bezocht ik deze prachtige tentoonstelling.

De Brits-Nigeriaanse kunstenaar Shonibare is vooral bekend vanwege het gebruik van stoffen en dessins van de Helmondse textielfabriek Vlisco in zijn werk. Deze zogeheten ‘Dutch wax’ functioneert in zijn installaties als symbool van en herinnering aan het proces van kolonisatie en dekolonisatie.

De stoffen worden door Shonibare opgespannen tot schilderijen, de prints worden gebruikt als inspiratiebron en veelal worden de stoffen verwerkt tot kleding in Victoriaanse stijl. Zo verwijst hij naar de periode dat het Britse imperium en ook het kolonialisme op haar hoogtepunt was: het Victoriaanse tijdperk (1837-1901). Vanaf het einde van deze periode werd de Vlisco stof populair in Afrika. Sinds de jaren zestig van de vorige eeuw staan de stoffen voor Afrikaanse identiteit en onafhankelijkheid. De stof oogt Afrikaans, is gebaseerd op Indonesische batik, en wordt gemaakt in Helmond. Dat alles staat voor Shonibares motto: niets is wat het op het eerste gezicht lijkt te zijn.


The Pursuit (2007) verbeeldt een ontmoeting van twee geliefden in een tuin. De mannelijke figuur probeert de vrouwelijke figuur van zijn liefde te overtuigen, maar zij lijkt weg te vluchten. De voorstelling is gebaseerd op een schilderij met dezelfde titel van de Franse kunstenaar Jean-Honoré Fragonard (1732-1806).


De kleding van de figuren in The Pursuit zijn fijn afgewerkte 18e eeuwse kostuums van Vlisco stof, die de sociale status van de personages benadrukken. Zinspelend op het begin van de Franse Revolutie, verbeelden deze karakters de laatste zuchtjes van zorgeloze vrijetijdsbesteding van de Franse aristocratie tegen het einde van de 18e eeuw.


In Adam and Eve (2013) zien we twee Bijbelse figuren onder een boom staan. Een slang die uit de boom kruipt, verleidt Eva om van de verboden vrucht (een appel) te eten. Op de achtergrond zien we Adam die ogenschijnlijk zijn handen verschrikt omhoog reiken. De zondeval is ingezet. In het Bijbelse verhaal Genesis schamen de figuren zich vanaf dat moment voor hun naaktheid en zijn Adam en Eva sterfelijk geworden. Verdrijving uit het paradijs volgt.


Cannonball Heaven (2011) verwijst naar het koloniale tijdperk, toen oorlogen veelal op zee gevoerd werden. Het bestaat uit een kanon en twee figuren die samen kanonskogels afvuren naar een hoek van de zaal. Daar is een grote berg kanonskogels te zien, die bekleed zijn met Vlisco stoffen. Het kanon is een replica van de exemplaren die meevoeren met de HMS Victory. Doordat de kanonskogels van stof zijn, wordt de macht van het Britse rijk in Shonibares verbeelding geneutraliseerd en verzacht. Het is in die zin een onmogelijke situatie: oorlog wordt gesuggereerd, maar het is niet mogelijk deze te realiseren. De macht, gesymboliseerd door de kanonskogels, is dus impotent. De zachte kanonskogels, die lijken op speelgoedballen, kunnen immers onmogelijk iemand verwonden. De kleding van de twee figuren die het kanon afvuren benadrukken de hiërarchische positie van verschillende sociale klassen in de maatschappij. In dit geval dragen de mannequins de kleding van de officieren van de zeemacht, uitgevoerd in de rijke Vlisco patronen.


Detail van de kleding van de officieren van de zeemacht.


Little Rich Girls (2010) bestaat uit 15 Victoriaanse jurkjes die elk opgehangen zijn aan een eigen korset, waardoor ze een uitgesproken vorm krijgen. Doordat ze elk aan een eigen hangertje hangen, lijkt het alsof we de kledingkast van een rijk Victoriaans meisje bekijken. De jurkjes zijn gemaakt van Vlisco stoffen en tonen hoe Shonibare zich voorstelt op welke manier rijke Victorianen hun kinderen zouden kleden.

Binnen de tentoonstelling staat deze installatie voor genotszucht en de overmatige consumptie in de westerse wereld. De zucht naar geld en het verlangen naar meer is de overgangsfase tussen het paradijs en de fase van conflict en revolutie.

Bron teksten: Gemeentemuseum Helmond

2 gedachten over “Yinka Shonibare MBE: ‘Paradise Beyond’

  1. Ben er al 2 keer geweest . ’tja Vlisco …………………….

  2. @Mien B., verbaast me niet! 😉 Het is ook een prachtige expositie en het zal niet zo snel weer zijn dat je de kans krijgt om het werk van Yinka Shonibare te zien in Nederland.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *