De kleding van de weeskinderen in Edam hadden dezelfde kleuren als die van de weeskinderen in Amsterdam: half rood-half zwart. Deze antieke pop draagt de weeshuiskleding en staat in een vitrine in het Edams Museum.
De poort aan de achterkant van het voormalige weeshuis die uitkomt op de Kaasmarkt.
Gevelsteen met spelende kinderen aan de voorzijde van het voormalige weeshuis in de Grote Kerkstraat 23 te Edam. De gevelsteen is daar aangebracht tijdens de bouw van het weeshuis in 1561. De steen is voor die tijd zeer modern vormgegeven, namelijk volgens de laatste mode van de Renaissance. De steen lijkt dan ook op een Romeinse tempel waarin kinderen spelen.
Links van het midden zijn de weeskinderen met ballen op de grond aan het spelen. Dit spel noemen wij beugelen. Bij dit spel moest de zware houten bal door een ijzeren draaibare ring/beugel gespeeld worden. Links van deze jongens zijn meisjes op de stoep van het huis aan het bikkelen. Bikkelen is een spel met vier schapenkootjes (sprongbeen) en een balletje. Wat opvalt, is dat het eerste meisje op haar blote voeten speelt. Sommige jongens hebben petten op en broeken aan, anderen weer niet. Rechts van het midden zijn jongens aan het kolven. Kolven was in de 17e eeuw het nationale spel dat door iedereen, jong en oud, rijk of arm, werd gespeeld. Aan het einde van de 18e eeuw raakte het kolven in verval, maar in West-Friesland bleef dit spel tot ver in de 19e eeuw populair. Rechts achter de kolvende jongens is een jongen aan het hoepelen, maar dit is alleen van zeer dichtbij te zien. Boven in het midden zijn twee jongens waarschijnlijk aan het vechten, achter hen staat een jongen of een meisje te gebaren dat ze op moeten houden. Links van de vechtende jongens staat een jongen gebogen tegen een ander aan. Het is niet helemaal duidelijk wat dit voorstelt, het kan bok stavast zijn of handjeplak. Handjeplak vertoont gelijkenis met bok stavast, ook hier staat een kind voorovergebogen met het hoofd in de schoot van een kind waarbij het voorovergebogen kind een hand op de rug houdt. Achter hem staan enkele kinderen van wie er één een klap geeft op de op de rug gehouden hand van het voorovergebogen kind, die dan moet raden wie de klap heeft gegeven. Verder zien we een groot gebouw en vier huizen met een overhangend bladerdak. Een bijzondere 16e eeuwse gevelsteen die iets vertelt over het denken, leven en spelen in Edam.
Bron: Peter Sluisman
Foto’s: © Copyright Berthi Smith-Sanders