De stof bij de naam noemen


Op 14 november had Textielcommissie Nederland haar najaarssymposium in Amersfoort. Het thema voor deze dag was De stof bij de naam noemen en dat hiervoor veel belangstelling was, bleek uit het aantal aanmeldingen. In principe stond ik op de wachtlijst omdat ik me net té laat had ingeschreven, maar doordat de mogelijkheid ontstond om het textielsymposium via een scherm in een aanliggende ruimte te volgen, kon ik alsnog naar Amersfoort gaan.

Waar halen wij onze informatie over de benaming van de stof vandaan? Dat zal internet zijn, uit het woordenboek en de stalenboeken. Internet is niet altijd betrouwbaar en deze informatie zal gecontroleerd moeten worden. Het woordenboek geeft een omschrijving, maar is die altijd duidelijk? In de stalenboeken staat vaak de naamsvermelding van de stof waarvan een staaltje in het boek is geplakt. Maar… gaat het dan om de benaming zoals die uit de streek werd gegeven? Misschien werd in een ander gebied aan hetzelfde stofje een andere naam gegeven. En de periode zal hierbij ook zeker een rol spelen. Al met al komt het erop neer dat er voor de toekomst nog veel valt te onderzoeken. Textielcommissie Nederland bood een zeer boeiende dag aan met interessante lezingen die veel nieuwe vragen oproept.

Textielcommissie Nederland geeft een jaarboek uit. Vorige week donderdag werd het eerste exemplaar van Studies in textiel aangeboden aan Eroll van de Werdt, directeur van TextielMuseum Tilburg. Studies in textiel is een gezamenlijke uitgave van de Textielcommissie Nederland en de Stichting Textielgeschiedenis, uitgever van Textielhistorische Bijdragen, en zal jaarlijks verschijnen. Ben je donateur van Textielcommissie Nederland dan krijg je een exemplaar gratis thuisgestuurd.

De website A textile lover’s diary heeft een textile dictionary. De moeite waard.

25 gedachten over “De stof bij de naam noemen

  1. Ken jij de stof pilo? Twee jaar geleden was er niets op het net over te vinden, nu via brabants dialect woordenboek en andere sites wel. Mijn vader (Noord-Drenthe) droeg een melkerskiel van blauwe pilo, de soort met floers. Ook duffel kent men vrijwel niet meer, dat was zo’n soort Montycoat, degene die ik ken droeg een grijze op de tractor, lekker warm.

  2. @reina, ik heb nog nooit gehoord van pilo en ben dus gelijk gaan zoeken. Deze informatie kwam naar boven :
    PILO
    1) Broekenstof 2) De stof van een beginnende vlieger (crypt.) 3) Gekeperd half linnen 4) Gekeperd weefsel 5) Gekeperde katoenen stof 6) Gekeperde stof 7) Grove wollen stof 8) Gekeperde grove stof 9) Grove stof 10) Half katoenen weefsel 11) Katoenen stof 12) Katoenfluweel 13) Stoffen 14) Stofsoort 15) Soort stof 16) Stofnamen 17) Stof 18) Textielstof

    Een hele waslijst dus. De daagse dracht van de man op Walcheren was ook van de stof pilo gemaakt:
    http://www.ons-boeregoed.nl/site/klederdrachten/walcheren/

    De naam duffel ken ik wel:
    http://nl.wikipedia.org/wiki/Duffel_(stof)

  3. Klopt, pilo was de meest zware stof die er in Zeeland voor mannenkleding was. Oersterk en onverwoestbaar. Collega Jolien heeft onlangs nog een laatste rest op de kop kunnen tikken, nieuw op de rol.. echt uniek!! Helaas van het laatste winkeltje dat streekdracht maakte in Arnemuiden en dat gestopt is. Als Stichting zijn we blij met de pilo, want zo kan er weer wat genaaid worden! Ik ga haar dit logje doorsturen, Berthi, ze zal dit zeker interessant vinden!! Groetjes!!

  4. In het westland droegen de tuinders ook pilo kleding., Het komt een beetje overeen met ribfluweel en duffel is dacht ik ooi baai, waar de baaien broeken van de schippers van gemaakt werden, het is een behandeling als met loden stoffen en vilt maken . Marine mensen droegen ook duffelse jassen, die kregen de naam bonkertjes,

    Ik ga dat allemaal niet opzoeken vandaag/ Basje

  5. Was nog niet op de hoogte van het bestaan van een textielcommissie Nederland.
    Van pilo nog nooit gehoord wel van duffel.

  6. Wat leuk om te lezen dat de naam pilo bij jullie bekend is en dat je collega Lupineke zelfs het laatste restant heeft kunnen kopen van deze stof. Bijzonder.

    Bonkertjes… mooie naam!

    Het wordt de hoogste tijd dat er een textielwikipedia komt waar we alle stofbenamingen in terug kunnen vinden.

  7. Dit is leuk om over oude stoffen te praten.

    Wie kent de stof WATERBOLK?
    Een ommejasse broek.

    Bij de textielopleiding van de Detex zat ook een map met stoffen, met beschrijving en een tekening hoe de stof geweven is.

  8. Prachtig de link naar het textielwarenboek.
    Helaas staat waterbolk er ook niet in.
    Het kan ook een Gronings woord zijn.
    De stof die in mijn bezit is heb ik gekregen van een Groningse dame.
    Het is een heel stevig heel erg gepapt ongebleekte katoen.
    Als ik mij herinner werd het gebruikt voor gordijnen die strak voor het raam hingen met balletjes eraan. Kan ook nog wel gebruikt zijn als voorloper van de rolgordijnen.
    Nog maar verder zoeken, wie weet wat wij nog vinden.

  9. de term ‘pilose’ broek, herinner ik me ook nog wel uit de Achterhoek, waar ik als kind woonde. Vermoedelijk ook daar een werkmansbroek.

  10. Heb ‘pilo’ even opgezocht in het onvolprezen ‘Textielwaren’ van W.J.C. van Paassen en J.H. Ruygrok, bewerkt door P.J.M. van Gorp Ing. en A.J.G.M. Hombergen Ing. (24e en laatste druk).

    Engels leer
    Ook wel moleskin (=mollevel), pilo of bombazijn. Ketting en inslag van sterke katoenen garens, als 5-schachts versterkte satijn of 8-schachts versterkte satijn. De linkerzijde is geruwd. Het is zeer sterk, omdat door de satijnbinding veel garens verwerkt kunnen worden. Het dient voor werkmanskleding, broeken voor landbouwers.

    Duffel
    Een dikke kaardgaren stof, sterk gevold en tot een hoog en dicht haardek geruwd. Wordt gebruikt voor vissersjassen.

  11. @Trudy Langeveld-van Lith, dank je voor de moeite die je hebt genomen om de definities op te zoeken. Zoals je merkt leeft dit onderwerp ook bij de lezers van dit blog, net als bij de donateurs van de Textielcommissie. Het onderwerp is bij lange na niet afgesloten. Er is nog veel werk aan de winkel.

  12. Hallo vanuit Vlaanderen. Best wel een leuke en interessante dag op het symposium. Leuk dat we elkaar nu ook persoonlijk ontmoet hebben.

  13. Dag Yvette, ik moest wel even graven in mijn geheugen, maar uiteindelijk kwam het geheel weer naar boven!:-) Ik spreek en mail met zoveel mensen zodat er soms het een en ander naar de achtergrond verdwijnt!:-)

  14. Door deze blog realiseer je je weer hoe belangrijk het is om informatie over (oud en hedendaags) textiel te verzamelen en beschikbaar te maken.
    Mooi dus dat er een Textielcommissie is.
    En ja Berthi, een Nederlandse textiel-Wikipedia zou niet gek zijn! Het gebied is zo breed, dat het een eigen Wikipedia verdient. Iets voor de commissie?

  15. @Saskia, zeker iets voor de Textielcommissie en hun gedachten gaan ook uit naar een Textiel-Wikipedia, maar is het haalbaar…

  16. In een Van Dale’s handwoordenboek der Nederlandsche taal uit 1925 vind ik het volgende:
    pillow, o. weefsel, glad fustein, eene soort van bombazijn: eene broek van pillow
    Dat noopt tot verder opzoeken. Dus:
    fustein, o. zekere stof met eene linnen schering en een katoenen inslag
    en
    bombazijn, o. als stofn. [-(-en). in de bet. van soorten van bombazijn], gekeperd weefsel van zijde; van zijde, kemelshaar en katoen; ook van zijde en kamgaren of geheel van kamgaren; – (Zuidafrikaansch) fluweel; – plat weefsel van katoen, veel gebruikt voor voering, werkmansondergoed enz.

  17. @Saskia, het vraagt behoorlijk wat werk en tijd om de juiste en duidelijke omschrijving van een stof te geven. Van het een ga je over in het ander. We blijven zo lekker bezig!:-)

  18. Tot ongeveer 1957/1958 werden uniformen van pilo gedragen door machinisten en leerlingmachinsten van de NS op de stoomlocomotief, omdat het niet te verslijten was.
    Mijn vader kreeg in 1954 een nieuw pilo uniform, hetgeen hij maar 3X gedragen heeft omdat hij in hetzelfde jaar overging naar de electrische tractie en een ander uniform kreeg. Zijn pilo uniform is altijd bewaard gebleven en nu draag ik het bij mijn hobby als stoommachinist bij en van de museumlijnen

  19. Goedemiddag,
    Is er misschien nog iemand wie de stof PILO heeft? En waar ik misschien een paar meter voor een ‘urker’ werkbroek van kan maken.
    Tegen een goede vergoeding natuurlijk.

    Groeten Klaas.

  20. Heeft er iemand een pilo broek of stof
    Voor een urker broek te maken

  21. Gerrit Top

    Mijn vader was kleermaket en woonde in Delden onder de rook van kasteel Twiickel..Hij maakte werkbroeken voor werklieden van pilose stof.Deze stof was zo stojf dat de broek rechtop kon staan.Mijn vader is in 1958 overleden.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *