Handmade. Waarom dit onderwerp? Waarom nu?. Deze zin is de aanhef die we lezen in de catalogus behorende bij de tentoonstelling Handmade in het Museum voor het Kostuum en de Kant in Brussel.
Galakostuum, rond 1800. Donkerbruin wollen laken, geborduurd met ivoor- en veelkleurige filofloszijde, roomkleurige ondé- en getwijnde zijde in plat-, steel- en cordonsteek, opgehoogd met goud- en zilverdraad, zilveren lovertjes en geslepen glazen kraaltjes. De randen van de voorpanden, de kraag, zakkleppen en mouwomslagen zijn versierd met een slingerend lint van zilveren lovertjes met daartussen roze bloemen en gouden eikenbladeren, terwijl alle randen bovendien worden benadrukt door een ivoorkleurig biesje.
‘Wat vroeger werd beschouwd als het resultaat van alledaags werk, lijkt ons vandaag vaak buitengewoon verfijnd en kostbaar. Daar getuigen de stukken van die we u willen laten ontdekken op deze tentoonstelling. De rode draad wordt gevormd door voorbeelden van schoolhandwerk vanaf 1798 tot het einde van de jaren 1960. Ze worden getoond in relatie met een keuze van kostuums en accessoires uit dezelfde periode. We vullen ons verhaal aan met gepubliceerde methodes om kleding te maken, maar ook schoolschriften en schetsboeken afkomstig van leerlingen die, in Brussel en daarbuiten, gespecialiseerde opleidingen volgden voor linnennaaister, borduurster, modiste, kleermaker, naaister.’ In de tweede helft van de 20e eeuw nam de belangstelling voor het handwerk sterk af. Een korte opleving zagen we in de jaren zeventig van de vorige eeuw. Vandaag is er opnieuw een reactie, nu tegen de massaproductie van kleding van een slechte kwaliteit. Er bestaat een hernieuwde belangstelling voor ‘met de hand gemaakt’ textiel bij de huidige generatie dertigers, die geen enkele praktische naaiopleiding meer hebben gekregen op school. Zij voelen de behoefte om met mooie, liefst eerlijke materialen en hun eigen handen persoonlijke dingen te creëren. Precies zoals te lezen staat in de log van gisteren over crafty girls.
Avondjurk, herfst-winter 1995-1996. Slechts enkele naden werden met de naaimachine gestikt, de afwerking gebeurde volledig met de hand. Wit merketiket met ingeweven zwarte tekst Gerald/Watelet/Bruxelles.
In de catalogus staan alle 148 tentoongestelde textiel gedetailleerd omschreven. Ruim dertig merklappen, stekenlappen en schoolhandwerk omvat de expositie. Met de stekenlap wordt de pronklap bedoeld want vaak staat hierbij de omschrijving ‘lange strook’ of ‘katoenen doek met allerlei naaiwerk en borduursteken’.
Stekenlap, rond 1880. Gemaakt door Thérèse Tobias au Pensionnat des Soeurs de la Providence de I’Immaculée Conception à Champion. Wit katoenen doek met allerlei naaiwerk en borduursteken met rood en wit katoen.
Het handwerk voor de meisjes van het basisonderwijs staat in detail beschreven in de leerplannen, opgemaakt volgens de wet op het basisonderwijs van 20 september 1884. Zo begonnen de meisjes uit de eerste graad (6-8 jaar) met breien: ze leerden eerst omgaan met twee en later met vier naalden, en wol, en oefenden de rechte en de averechtse steek. Zij maakten een strook of een kousenband met de verschillende steken die ze leerden, vervolgens manchetten (breiwerk zonder naad) en sokken. Het programma voor de tweede graad (8-10 jaar) bestond uit haakwerk, borduur- en dan naaiwerk, waarbij bruikbare voorwerpen werden gerealiseerd: handdoeken, servetten, zakdoeken… De merklappen of abecedaria werden meestal in deze graad gemaakt. Daarnaast kwam het mazen en merken van linnen aan bod. Ze leerden ook kousen breien en andere nuttige toepassingen. In de derde graad (10-12 jaar) kregen ze een herhaling van alle voorgaande lessen en verdiepten ze zich in het echte naaiwerk. De meisjes maakten eenvoudige kleding zoals onderrokken, korsetlijfjes of ochtendjaponnen. Ze leerden ook borduursel, fronsels, knoops- en vetergaten te maken, net als kleren herstellen, kousen stoppen en linnengoed herstellen. Voorbeelden hiervan zijn te vinden op de tentoonstelling.
Tekening in Oostindische inkt van de leerling CH. Schmidt aan het Institut des Arts et Metiers van de Stad Brussel. Jaren 1930.
Om al het mooie handwerk te gaan zien in het Museum voor het Kostuum en de Kant heb je ruim de tijd, de tentoonstelling duurt tot en met 31 december 2011. Openingstijden: elke dag, behalve woensdag want dan is het museum gesloten, van 10.00 tot 17.00 uur. Ook is het museum gesloten op 1 november, 11 november en 25 december. Adres: Violetstraat 12 in Brussel.
Ter gelegenheid van de tentoonstelling Handmade brengt het Museum voor het
Kostuum en de Kant een publicatie uit met feiten uit de geschiedenis van het handwerk, een dertigtal foto’s en een gedetailleerde beschrijving van alle tentoongestelde werken en hun herkomst.
Foto’s: Museum voor het Kostuum en de Kant
Dit is weer een berichtgeving om van te smullen !
Je zou zo willen afreizen richting Brussel .
In gedachten deed ik dat al .
Wat een prachtig werk alleen al even de hier getoonde ontwerpen .
Wat zal er lang aan gewerkt zijn , alles heel precies in fijne steekjes .
Je zult toch zo,n mooi gala costuum mogen dragen .
Wat een schitterende rand met veel bloemen en de satijnen afwerking !
De politisie van weleer waren vroeger bij bijzondere gelegenheden gekleed in een galacostuum en een steek op . Denk eens aan de heer Luns , die pronkte er wat graag mee
De gala costuums waren toen niet zo met kleurig borduurwerk versierd dacht ik , wel mooi goud borduursel .
De steken/pronklap is een waar kunststuk en ik vind de maat ook mooi voor sommige delen komt het werk goed tot z,n recht .
Aan de jurk is toch nog niet eens zolang geleden met de hand aan gewerkt en dat in onze haastige tijd , niet alles vlug met de naaimachine .
Bij het lezen over het schoolhandwerk van vroeger zie ik weer even de kastdeur in de handwerkklas opengaan en ik vond het zo fijn om al die voorrraad even te kunnen zien .
Het lesprogramma hier verteld was toch goed voorbereid .
Als we nog eens mogen lezen over de publicatie die zal verschijnen dan kunnen we ons misschien daarmee nog aardig vermaken in geval we niet in de gelegenheid zijn naar Brussel te gaan .
ach zo’n jasje en vestje ,wat zou ik t graag dragen…….
http://www.nrc.nl/nieuws/2011/05/22/de-vlucht-van-extreem-breien/
http://www.womansday.com/Articles/Life/Extreme-Knitting-and-Crochet-Art.html
toen ik verder scrolde kwam ik het videotje voorbij en keek, tot mijn verbazing noemt de verslaggever het breien, het lijkt mij op haken. Verder is Brussel leuk omte zien, Ik zou dat jasje in mijn handen willen hebben
en de slasnke dandy is ook verleidelijk , maar dan aan de muur, want ijn dandy is onovertrefbaar. Basje
Gisteren en vandaag :logjes om van te smullen en de links van Hilly smul smul……
Dank voor al je informatie. Dit lijkt me zeer interessant.
Dit is genieten al is het op afstand.
In Brussel… ik denk dat ik Rem maar eens op een uitje in Brussel trakteer… hij voor het heerlijke eten en versnaperingen en ik voor een bezoekje aan een Tentoonstelling…
Ik ben een aantal jaar geleden in Antwerpen naar De Antwerpse Modeacademie geweest. In hetzelfde gebouw is het Flanders Fashion Institute en het Modemuseum gehuisvest… ik heb er heerlijk rondgelopen en een mooi boek van Rem gekregen… Ik kan daar altijd zo van genieten, vooral omdat je dan zo dicht bij alles goed kan bekijken.
Groetjes, Collie
Dat wordt een tochtje Brussel Berthi. Geen straf hoor. Fijn dat je ons op al die leuke en interessante tentoonstellingen wijst.
Anneke SK
Och ja… het roept ook herinneringen op aan mijn lagere schooltijd. Bij de nonnen stond “handwerken” bovenaan de prioriteitenlijst. Ik herinner me eindeloze rollen katoenen breisels, in allerlei steken. Dat werd uiteindelijk naar “de missie” gestuurd. Ik zag in gedachten wel eens arme negerkindertjes met een enorm, door mij in slordige steken gebreid, verband rondsjouwen:-)
Mooie tentoonstelling lijkt het me overigens, maar iets te ver weg jammer genoeg.
Bedankt voor de info.
Liefs,
Janny
Wat een prachtige tentoonstelling er is heel wat moois te zien.
@Gerrie, het lesprogramma zal geen groot verschil geweest zijn met het rooster in Nederland.
@Hilly, ik weet het! Je schreef dat al eens eerder op mijn blog!
Dank je voor de links. Sommige ontwerpen heb ik al eens laten zien, maar niet ‘Girl with Red Balloon’ waar ik helemaal weg van ben.
@Basje, volgens mij is het ook haken!
@Mien B., er zijn zoveel creatieve mensen en allemaal maken ze mooie ontwerpen.
@Annelies vdB, Brussel is een prachtige stad met mooie musea, waar deze er één van is.
@Hilda, fijn dat we toch internet hebben!
@Collie, ik heb op je site weer genoten van de schitterende meisjeskleding die je maakt!
@Anneke SK, ik weet natuurlijk niet alles. Gelukkig krijg ik ook tips. Het was Marleen uit België die mij wees op deze tentoonstelling. Vervolgens heb ik contact gezocht met een medewerker van het museum.
@Janny, ik heb niet eerder gehoord dat de handwerkjes van de meisjes naar ‘de missie’ werden gestuurd.
@elma, een tentoonstelling met aardig wat pronklappen!
Hier zijn nog meer foto’s te zien van de tentoonstelling:
http://fr-fr.facebook.com/media/set/?set=a.187119784666859.47877.187087358003435
… waaronder prachtige pronkrollen!