Koninginnedag zit er bijna op. Het was een stralende dag. De koninklijke familie was dit jaar op bezoek in het witte stadje Thorn en Weert. Iedereen had zijn beste beentje voorgezet en men had er zin in. Vanwege Koninginnedag vandaag plaats ik een toepasselijke textielpost.

LiaS: ‘De zegel van Zwolle in de serie “Mooi Nederland” met “Blauwvinger” heb ik helaas niet meer. De laatste tijd zijn er diverse postzegels met kant of ander handwerken uitgekomen. De keuze was moeilijk. Toch maar een waaier (van de gelijknamige kantkring), passend bij het Drostenhuis waar ik mij zo thuis voel in ons Stedelijk Museum Zwolle.’

De merklap is in het bezit van Stedelijk Museum Zwolle. Marjan Brouwer, conservator van het Stedelijk Museum Zwolle, geeft de volgende info over de merklap (zijde op linnen) uit 1799:

‘Aan de bovenzijde “Vrede Best, Vrijheid en Gosdienst, Viva Oranje”. Van links naar rechts afgebeeld de Hollandse tuin met wat ik denk dat de vrijheidsmuts is op een stok, gedragen door een vrouwtje. Dan een schip, dat is Hollands glorie natuurlijk. Dan een Hollandse tuin met Nederlandse leeuw. Aan de onderzijde centraal een huisje met trapgevel en het jaartal 1799; rechts wijndragers. De zijkanten zijn niet afgewerkt.

Er is een politieke betekenis bij deze lap. Hij stamt uit de Franse Tijd. De Franse tijd in Nederland was de tijd van 1795 tot 1813. In dit tijdvak (ook wel de Frans-Bataafse tijd genoemd) was Nederland een vazalstaat van Frankrijk en (vanaf 1810) een onderdeel van Frankrijk.

De Franse tijd begon met de Bataafse Revolutie in 1795 waarbij Nederlandse patriotten, met steun van een Frans leger dat het land was binnengetrokken, de Bataafse Republiek uitriepen. Stadhouder Willem V ging naar Engeland in ballingschap. Na een grondwetswijziging in 1801 werd de Bataafse Republiek vervangen door het Bataafs Gemenebest.

De maker van deze lap behoorde dus bij het kamp van de tegenstanders van de patriotten en de bijbehorende Franse “overheersing”. Het was dus een aanhanger van Oranje die deze lap heeft gemaakt. De vrijheidssymboliek duidt erop dat de maker de Franse aanwezigheid beschouwde als een onvrijheid en de oude situatie met Oranje aan het roer van het land als vrijheid.

Hoe wij aan de lap zijn gekomen is onbekend, dat is wel jammer, hij schijnt al jaren in de collectie te zitten.’

Ik wil nog toevoegen dat linksboven de gekroonde Nederlandse maagd met de vrijheidshoed op een staf is geborduurd in de Hollandse tuin. De Nederlandse leeuw rechtsboven staat eveneens afgebeeld in de Hollandse tuin. Het gaat hier om een hagetuin met een gesloten hek. In het midden van deze twee motieven zie je een schip met vijf bemanningsleden en een hondje. Albarta Meulenbelt schrijft het volgende hierover in haar boek Merklapmotieven: ‘Het schip als symbool van de kerk is een vaartuig bemand met Christus en de vier evangelisten.’ Gieneke Arnolli en Rosalie Sloof schrijven in het boek Letter voor Letter het volgende: ‘Het motief van de driemaster met bemanning komt vanaf de 17e eeuw langs de hele waddenkust en in Noord-Holland voor. De bemanning draagt meestal een hoed, behalve op de merklappen uit Leeuwarden. De behouden vaart voor het huwelijk, het gezin of de pasgeborene was een alom gekoesterde wens. Dit motief had meer een algemeen symbolische betekenis, dan dat het een persoonlijke keuze was.’
Hieronder zien we twee keer het motief beschermengelen die een krans vasthouden. In de linker krans staan de initialen SH geborduurd, deze zijn van de borduurster. In de rechter krans staat een jaartal. Op de ansichtkaart is het moeilijk te zien, maar ik vermoed dat het gaat om 1786. Inmiddels een bekend jaartal bij ons. De Friese merklap die we zochten heeft hetzelfde jaar. Op deze merklap staat het jaartal vermoedelijk voor het geboortejaar van SH en 1799 geeft het jaar aan waarin de lap geborduurd is. SH zou dan op dertienjarige leeftijd deze lap gemaakt hebben. Gezien de hoge kwaliteit en moeilijkheidsgraad zou dit kunnen kloppen. Onderaan heeft SH een trapgevelhuis geborduurd. Dit zou haar woonhuis kunnen zijn. Links van het huis zie je een hert in een omheining en rechts zijn de verspieders van Kanaän, eveneens in een omheining geborduurd. De lap is opgevuld met diverse bloemmotieven en dieren waaronder een hondje en papegaaien. SH heeft de lap met een schitterende ingewikkelde rand afgemaakt. Ik heb de merklap niet in het echt gezien, maar het is duidelijk dat we hier te maken hebben met een zeer fraai geborduurde merklap en ook nog eens bijzonder interessant door het bijbehorende verhaal.