Bovenstaande foto nam ik vanmorgen om 9.30 uur in Amsterdam. De Amsterdammers waren nog in diepe rust toen ik op het Damrak liep. Slechts enkele toeristen en dagjesmensen kwam ik tegen tijdens mijn wandeling naar ’t Nieuwe Kafé, waar de winterdag van de Nederlandse Vereniging van Kostuum, Kant, Mode en Streekdracht plaats vond. De winterdag had als thema Mannendag. Het ochtendprogramma bestond uit een viertal lezingen en de middag werd besteed aan een bezoek van de expositie A’DAM Man & Mode in het Amsterdam Museum (Het Amsterdams Historisch Museum is van naam veranderd in Amsterdam Museum).
Conservator Annemarie den Dekker van het Amsterdam Museum gaf als eerste een inleiding op de expositie A’DAM Man & Mode. Waarom een expositie over mannenkleding? De reden lag eigenlijk voor de hand. De laatste tijd is er steeds meer aandacht voor mannenkleding in de mode (winkels) en op straat. De tentoonstelling is verdeeld in de onderdelen: het heden en verleden, vernieuwend (onderdelen van mannenkleding die vernieuwend zijn), jonge ontwerpers – zij kregen de opdracht om van de vergaderende man uit te gaan. De nieuwe ontwerpen staan tentoongesteld in de regentenkamer. Foto’s van Amsterdamse mannen zijn te zien op de binnenplaats van het museum.Het driedelige pak dat bestaat uit jas, broek en vest is ontstaan aan het Engelse hof in de 17e eeuw. Alleen de elite kon zich een pak veroorloven. We zien kleurrijke geborduurde vesten en jassen tot 1789. In dit jaar vond de omwisseling plaats en verdwenen de borduursels. Er ontstond een versobering. In 1811 verdween de kniebroek en de lange broek deed zijn intrede. Als accessoire droegen de mannen in de 19e eeuw de hoge hoed met een mooie wandelstok erbij. Het spijkergoed werd in de jaren twintig en dertig van de vorige eeuw geïntroduceerd door de cowboyfilms en in de jaren vijftig en zestig begon het populair te worden. Tegenwoordig heeft iedere man enkele spijkerbroeken in zijn kast hangen. Je kunt zelfs in een nette spijkerbroek naar je werk.
Vernieuwend in de mannenmode zijn de sneakers. Men zegt dat vrouwen een schoenentic hebben, maar tegenwoordig doen mannen niet onder voor de vrouwen. Zij hebben diverse verschillende sneakers in de kast staan terwijl de sneaker van oorsprong een gymschoen is.
Ninke Bloemberg, conservator kostuum en mode bij het Centraal Museum in Utrecht, gaf toelichting op het 18e eeuwse geborduurde herenvest dat tegenwoordig gilet wordt genoemd. Het vest – turcx conterfeytsel – komt van oorsprong uit het Osmaanse rijk. Op het schilderij van Peter Paul Rubens uit circa 1618 zie je Nicolas de Respaigne die een vest draagt dat tot over de knie valt. Het vest sluit nauw om het lichaam en is vervaardigd van rijke materialen zoals zijdebrokaat en een lange rij knopen. In het begin van het vest zijn er weinig veranderingen te zien, alleen lengteverschillen. In 1667 verscheen voor het eerst het vest op een prent in Nederland. In de 18e eeuw kwamen de rijk versierde vesten in de mode. Decoratie: strooimotieven, lovers, stras, goud- en zilverdraad. De achterpanden zijn bijna altijd ongedecoreerd en van linnen of katoen gemaakt. Het borduurwerk moest een harmonieus geheel zijn en moest voldoen aan de eisen van een schilderwerk. Het zijn kleine stukjes kunstwerk. Het pak werd afgewisseld met verschillende vesten.
Detail van het borduurwerk van het vest dat hoort bij het galapak uit circa 1780-1790. Aan de kostbare kleding herkende je een man van stand: zijn status was er aan af te lezen.
Mannenkleding in deze periode bestond uit een knielange jas, een vest en een kniebroek. Het was de voorloper van ons bekende mannenpak. Rond de hals werd een kanten halsdoek gedragen, uit de mouwen staken kanten stroken en aan de benen werden kostbare zijden kousen gedragen met lage puntige schoenen met zilveren gespen. Een enkeling droeg kuitvullingen om een mooi gevormde kuit te tonen.
Dirk-Jan List, verzamelaar van vormgevende onderkleding, ging in zijn lezing in op de hulpmiddelen die de man ter beschikking stonden in zijn zoektocht naar het ideale lichaam. Smal, slank en gespierd stond/staat voor de ideale man. Van 1815 tot 1850 was een slanke taille erg belangrijk. De man droeg een mannenkorset om een wespentaille te krijgen. Om een mooie kuit te krijgen werden kousen opgevuld met valse kuiten. Helaas zijn er nauwelijks mannenkorsetten bewaard gebleven. Rond 1900 ging het korset over in een buikband om de buik te verhullen. Zelfs in de jaren zestig van de vorige eeuw zagen we de elastische buikband nog in beeld. Tegenwoordig is het veroorloofd om een bierbuikje te hebben.
Afbeelding: Modeprent uit 1831 uit het Journal des Dames et des Modes (1797-1839), met de hand gekleurde gravure.
Op de foto zie je een cravat van zijde uit circa 1820. In de 19e eeuw was de das de blikvanger van een heer. Het op de juiste manier knopen van een das werd belangrijk. Een verkeerd geknoopte das kon je reputatie ruïneren. Een ingewikkeld geknoopte das werd het kenmerk van de beroemde dandy Beau Brummell. Anderen volgden zijn voorbeeld. Boekjes met Hoe knoop ik een das verschenen op de markt.
Frans van der Kraan, algemeen directeur van Oger Fashion, het bedrijf van Oger Lusink, sloot de ochtend af met een lezing over dassen en maatpakken. De das (stropdas) was er van 1650 tot 1920 in allerlei vormen, van 1920 tot 2010 vonden er belangrijke ontwikkelingen plaats in Amerika (hand-painted ties en pop-art designs) en in Groot-Brittannië (regimental stripes en paisley designs). De das is vervaardigd van polyester, wol of zijde. De belangrijkste knopen voor de das zijn de halve Windsor knoop en de hele Windsor knoop ofwel de dubbele Windsor.
In de zestiger jaren van de vorige eeuw zagen we een afname van de das door de flowerpower en hippietijd, maar de tachtiger jaren zorgden voor een terugkeer. In de negentiger jaren ontstond wederom een terugval door internetbedrijven en rolmodellen als Steve Jobs en prins Claus.
Oger ziet in 2008-2009 een afname van de das, in stuks 31%, in 2009-2010 is de afname 28%. Voor de komende jaren verwacht Oger een stijging van de das. Oorzaken: de economische crisis, het einde van de casual friday en een nieuwe dresscode. Een comeback van de das.
De rok voor de man. Piet Paris (bovenstaande foto) droeg de rok van ontwerper Francisco van Benthum als directeur van de modebiënnale in Arnhem (2009). Het dragen van een mannenrok is volgens hem het uitdragen van wie je bent. In Nederland vindt Piet Paris het dragen van een rok passen in het debat over schoonheid. Hijzelf draagt een rok niet om het comfort, maar juist om vragen op te roepen. Niet iedereen kan dat accepteren. Zo werd Piet Paris in deze rok geweigerd bij een discotheek.
Ik sluit af met een foto van boorden van mannenoverhemden (2010) van San Ming die in de regentenkamer te bezichtigen zijn.
Wil je de expositie A’DAM Man & Mode gaan bekijken, wees snel want dit kan nog maar tot en met 30 januari 2011.
Wat een prachtig en zeer uitgebreid verslag voor vandaag , het onderwerp in het kort gezegd MANNENMODE .
Er komt bij mij alweer het nodige naar boven , waarin vooral twee mannen een voorname rol spelen .
En beiden waren in hun tijd het klassieke type . Mijn vader altijd goed gekleed dagelijks naar kantoor , gesteven witte overhemden driedelig of in de zomer tweedelig maatcostuum of een z.g sport combinatie met een lichtbeige wollen pantalon .
Op kantoor werd een stofjas gedragen . Voor zijn benoeming als diaken in de kerk werd er een gepast zwart maatcostuum aangeschaft . Voor speciale gelegenheden hing er in de kast een pandjesjas klaar en er was een hoge zwarte hoed .
Je moest je wel weten te geDRAGEN , want we hadden een predikant die graag in een knickerbocker liep met erg vlotte Engels geruite kousen eronder . Het stond hem goed , het was weer eens een ander beeld . Maar ja een predikant heeft nogal eens verplichtingen te vervullen waarbij de toga dus niet alleen op Zondag gedragen moest worden en zie hem de traptreden opgaan van de preekstoel met een paar geruite benen die dus onder zijn toga vandaan te pronk waren . Daar heeft de gemeente zich nogal aan geergerd .
Dagelijks onderweg was Vader gekleed met een nogal sportieve hoed en graag een groene dat had verwandschap met zijn liefde voor het jagen en daarom zat er meestal wel een veertje vaak van een fazant op gestoken achter het lint . Hij was er erg zorgzaam in de juiste veer te vinden .
Bij het jagen altijd zwarte vetschoenen met beenkappen van zwart leer . De jachtschoenen waren de enigste die vader schoon maakte en verzorgde en al zijn andere hoge rijgschoenen werden of door mijn moeder of de hulp gepoetst en ik heb het ook menig maal moeten doen .
Het onderwerp boorden dat was ook nogal een belangrijk onderdeel . De overhemden die moeder meestal op de Woensdagmiddag streek was al een heel werk en ik ondertussen naar een leuk kinderprogramma kon luisteren of het kinderkoor van JACOB HAMEL .
Een uitkomst toen er een soort boorden kwamen die onder de kraan afgeborsteld werden en met een speciaal klipje dicht gesloten werden . Ze zaten altijd perfect en ja de das knopen is en blijft voor veel mannen een moeilijk onderdeel .
En naast mij staat een ingelijste foto met een keurig gekleed heer met das . Ook goed gekleed naar kantoor , met de vakanties was de kleding wel aangepast , maar spijkerbroeken hebben hier nooit in de kast gehangen . Voor mij blijft het toch nog het beeld van de werkbroek , die gedachte blijft zo wel bij me hangen .
Maar wat een handige man kwam er in mijn leven zijn schoenen heb ik nooit hoeven poetsen .
Wanneer ik op TV Ooost nog wel eens kijk en er reclame zie dan is het heel bijzonder om de reclame te zien van de maatkleermakerij waar mijn vader ook zijn pakken liet maken !
Berthi heb je nog iets vernomen over nachtkleding van de man in de loop der jaren gedragen , of moet ik alles nog eens nauwkeurig overlezen .
Tegenwoordig is het beeld van de man wel wat verjongd , och zo,n mooi hemd met goed openvallende kraag ziet er prachtig uit .
Het mode beeld veranderd nogal eens en de zg gemaks-thuiskleding kwam er kan zoveel tegenwoordig en ze vragen zich niet af staat het mij wel . In de jaren 70 gingen we drie weken reizen naar en dwars door Amerika . Daar zag je in die tijd iedereen ronddartelen in joggingpakken die erg slobberig om het lijf zaten , gelukkig dat die toestand nu over is , geen gezicht .
Berthi, en ook Gerrie, bedankt voor deze kennisoverdracht. Zeer boeiend!!
Wat een prachtig artikel Berthi.
Ik kan me zo voorstellen dat er bij de lezing van Dirk-Jan List wel wat gegiecheld is. Ik moest meteen denken aan een spreuk op de bescheurkalender: “ter verhoging van uw mannelijkheid is deze slip voorzien van een schuimrubberen binnenpikje”
Tja mannenmode….Ik zag een voorproefje van de wintermode van 2012. Broeken die wel aansuiten in de taille en om de bips 🙂 maar met het kruis halverwege de bovenbenen. Naar ik me herinner van Dolce en Gabbana. Zal dus wel duur zijn maar mooi?
Mijn DH heeft al jaren geen stropdas meer en dat vind ik al een hele vooruitgang!
Toevallig dat ik me de afgelopen week heb verbaasd over beelden uit Afrika. Presidenten lopen daar inmiddels allemaal in twee- of driedelig kostuum met wit overhemd en stropdas. Het is in mijn ogen een laffe overgave aan de Westerse cultuur. Want echt praktisch is zo’n uitmonstering toch echt niet. Vooral die STROPdas is een killer.
verliefd op t geborduurde jasje………..hou ik zo van…..circuskleding zegt er hier 1 ,jammerrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr
Dan waren we gisteren heel dicht bij elkaar. Ik wist hier niets van tot ik allerlei mensen in de winkel kreeg die na of voor de lezingen nog even wat sitsen wilden kopen. Ik denk dat ik s’ochtends op hetzelfde moment het station uitliep als jij richting mijn werk.
Berthi dat was weer een lange dag en gelijk vers van de pers je verslag !!
Geweldig…. ik maak even mn dochter er op attent want haar buurman is OGER Rotterdam die zit recht t.o. haar met de zaak. Leuk.
groeten van Lies.
Heerlijke log Berthi, smullen van jouw uitgebreide verslag. Hoe boeiend om zo’n geschiedenis te lezen en vooral om je af te vragen hoe de toekomst er uit zal zien! Dank en fijne zondag! groetjes van Lupineke
Vergeet ik nog te schrijven dat dit weer een logje-om-te-smullen is.
Wat een heerlijk verslag schotel je ons voor op een grijze zondagmorgen. Mooie mannenkleding, ik mag het graag zien. En eerlijk gezegd menig man ziet er toch veel beter uit in een goed gesneden pak dan in een zakkerige spijkerbroek. Niet dat mijn man nou altijd in een pak loopt. Dat was vroeger maar het stond wel heel goed. En een mooie zijden das, niet comfortabel maar het oog wil ook wat (kleurrijks). Oeps nou krijg ik vast veel NEE-commentaar over me heen.
Anneke SK
Een heel mooi verslag van een boeiende dag lijkt me zo.
En ik zie graag mannen gekleed in kostuum en stropdas !
Leuk om het modebeeld van de man door de jaren heen te bekijken, of het dragen van een rok heel populair denk ik haast niet.
nu was ik ook een beetje, veel, op de tentoostelling en bij de lezing, Super Berthi.. Basje
mooi verslag!
en ’t lijkt me een leuke tentoonstelling,
gr. Petra
Dat was vroeg op voor jou Berthi. Maar een welbestede dag.
Anneke, een kostuum mét stropdas hééft iets. Waarom denk je dat al die bruidegommen toch voor zoiets kiezen? Al is het maar voor die ene dag!
En daarna in de kast. Met een creatieve vrouw heb je nog kans dat die stropdas gebruikt wordt voor een quilt (zagen we in Roermond) of zelfs voor een jurk.
En dat laatste zagen we hier maar dat zou ik even op moeten zoeken.
Ik heb een plaatje gevonden:
http://berthi.web-log.nl/berthi/2007/06/blauw_blauwer_b.html
@Gerrie, wat een mooie aanvulling van je! De nachtkleding van de heren is niet aan bod gekomen. Dat houden we tegoed…?
@mieke s, Dirk-Jan had uit zijn verzameling een buikband meegenomen en het leuke was dat we ook een aardige demonstratie kregen!
@Hilly, circuskleding… en het is zo’n prachtig geborduurd vest en jas!
@Annelies vdB., jammer dat we elkaar niet zijn tegengekomen. Ik had te weinig tijd om ’s middags langs te komen. Ik had er wel aan gedacht.
Er waren 120 mensen in de Eggertzaal. Jullie hebben waarschijnlijk een goede verkoopdag gehad!:-)
@Lies Huizer, dat kun je wel zeggen. Vroeg op, en weer laat naar bed!
Leuk, Oger Rotterdam!
@Anneke SK, ik zie ook graag een mooi pak, maar ik kan me voorstellen dat de heren ook graag ‘vrijetijdskleding’ dragen. Tegenwoordig draagt Peter zelden een pak naar zijn werk, terwijl dat in zijn beginperiode bijna dagelijks was. Er is veel veranderd in de jaren, maar zoals alles met golfbewegingen gaat, verwacht ik zeker dat het pak weer terug komt.
@ine, jij hebt een ijzeren geheugen!
Nog even iets mannelijks op deze dag .
vanochtend keek ik naar de uitzending van Songs of Prais van uit kerken in Engeland en tevens de Royal Albert Hall een mooi orgelconcert . Hoe de organist zijn vingers over de toetsen beweegt , maar er is ook voetenwerk bij nodig . Zo gaat de camera gericht naar beneden om ook dat te laten zien . Twee mannenbenen in een nette pantalon gestoken , hij draagt er keurige sokken bij en zoals vaak wordt gezegd die moeten zolang zijn dan is er zelfs geen randje bloot van s, mans been te zien . Daarvoor zijn andere programma,s ! Ja zo kunnen op deze mannendag mijn gedachten afdwalen .
Want vroeger werden er graag lange sokken door de heren gedragen en waren er in de rand geen elastische randen meegebreid om ze netjes op te houden . Daar kon je speciale sokken ophouders voor kopen . Bestaan die dingen nog ? Waren ze misschien op de tentoonstelling te zien ?
Ik kijk ook nog even naar de boorden hierboven er zijn er met verschillende punten , dat is echt een modebeeld wat misschien voor sommigen minder opvalt .
Als ik het goed heb dan is de button down nu wel over , of heb ik dat mis .
@Gerrie, volgens Frans van der Kraan kan button down echt niet bij een pak. Oké, voor je vrijetijdsteneu, maar daar houdt het dan ook mee op!
Trouwens, Frans van der Kraan droeg een mooi pak, mooie stropdas, mooi overhemd, schitterende jas en blinkende schoenen. Alles was perfect. Maar ja, dan de prijs… 9000 euro voor het pak alleen!
Gelukkig heb je bij Oger al een maatpak vanaf 400 euro!:-) Mmmmmm, dat zou ik ook wel eens willen zien! O ja, de man moet niet te dik worden want dat komt een mooi pak niet ten goede!:-)
wat was jij vroeg op stap! maar het was kennelijk heel erg de moeite waard. ben benieuwd hoe de mannenkleding evolueert – paraderen ze binnenkort als pauwen door de stad?
dank voor alle informatie!
o ja…in het Zeeuws Museum hebben ze een ansichtkaart met volgens mij precies dat mooie geborduurde zijden vest. Let op de knoopjes ,, allemaal voorzien van een bloemetjes borduursel.
@lheurebleue, ik was al om 6.15 uur uit de veren!:-) Uiteraard heb ik gisteren extra gelet op de kleding van de heren, met name in de trein, maar op de eerste plaats bestond de meerderheid van de treinreizigers uit vrouwen en de mannen die ik zag droegen hun ‘vrijetijdskleding’.
Ik ga me de komende tijd specifiek richten op de ‘goed geklede man’!:-)
Heb je gezien dat ik op speciaal verzoek in de linkerkolom de rubriek ‘exposities’ heb toegevoegd?:-)
@Lies Huizer, het fraaie borduurwerk valt onder de noemer kleine kunstwerkjes.
Berthi, ik had een jurk in gedachten…maar vond een rok. En die vond ik ook enkel door hier rechts stropdasjurk in te toetsen als zoekopdracht.
En dan stuurt google me naar alle stropdas – jurk – stropdasjurk op jouw blog.
Dus heel goed mogelijk dat ik die jurk, die ik in gedachten had, ergens anders heb gezien.
@ine, weet je dat ik vaak bijna zeker weet dat ik een afbeelding heb geplaatst, maar deze dan via de google zoekbalk in de rechterkolom toch niet naar boven krijg? Achteraf blijkt dat ik de verkeerde naam heb ingetikt.
Wie nog eens de rok van stropdassen wil zien.
Kijk bij het archief van Berthi 18 juni 2007. (er is ook geen onderwerp of je kunt het terugvinden bij Berthi)
Daar loopt een bezoekster rond op de textieldagen in de borg Verhildersum in een rok van stropdassen.
@elma, ine heeft hierboven de link geplaatst naar de afbeelding van de rok die gemaakt is van stropdassen!:-)
Heel mooi verslag, interessant om te lezen waarom we dragen wat we tegenwoordig dragen. Dat het allemaal wel ergens vandaan komt. Een kleding-evolutie 🙂 Maar die mannenrok zie ik toch niet zo zitten, ook niet met een broek eronder…
Mooi verslag hoor. Die rok ben ik denk ik te ouderwets voor, ondanks mijn leeftijd. 😉