Mieke S.: ‘Rond 1820 werd er in de boekbinderswereld een uitvinding gedaan die een ingrijpende invloed had: het binderslinnen (grotendeels katoen!). Vóór die tijd werd er al geprobeerd om met textiel in te binden maar dat mislukte; de lijm kwam telkens door de stof heen. Archibald Leighton vond een appret uit waarmee textiel veilig om een band geplakt kon worden.
Tegelijk vonden andere ontwikkelingen plaats zoals de vervaardiging van metalen en verhitbare persen voor het stempelen waardoor de versiering op de platten (= voor- en achterkant van het boek) in één keer aan te brengen was. Dit was goed te combineren met de nieuwe manier van boeken maken: de band en het boekblok worden apart gemaakt en in elkaar gehangen. Dit alles tezamen betekende dat boeken in grote oplage industrieel vervaardigd konden worden tegen beperkte kosten. De gegoede burgerij kon zich nu een goed gevulde boekenkast veroorloven. Voor deze boekbanden werden platen gesneden. Aanvankelijk alleen decoratief maar in de jaren vijftig kregen ze ook een titel, die onderdeel uitmaakte van het stempeldecor. De banden werden eerst alleen zwart gestempeld, later ook met allerlei kleuren en zilver. Er werden platen gesneden voor hele boeken met plaatjes erin die aan de inhoud ontleend werden. Veel ervan kwamen uit Duitsland. Daar kwam de Jugendstil op, in Frankrijk de Art Nouveau, in Engeland Arts and Crafts. Het voert te ver om alle overeenkomsten en verschillen hier op te noemen. In Nederland kennen we deze stijl als Nieuwe Kunst (of oneerbiedig: vermicellistijl). Deze kunstvorm is natuurlijk ook terug te vinden in de boekbanden uit deze periode. Wie eens 136 van deze banden bij elkaar wil zien kan terecht in de universiteitsbibliotheek in Nijmegen waar momenteel de tentoonstelling Kunstenaars, ontwerpers en boekbanden gehouden wordt. Het is geen grote tentoonstelling. Ik zou er niet extra voor uit pakweg Den Helder komen, maar voor wie tóch in de buurt is, is het de moeite waard.
Universiteitsbibliotheek, Erasmuslaan 36, Nijmegen.
Openingstijden: maandag t/m vrijdag 9.00 – 17.30 uur,
23 juli gesloten vanwege de vierdaagse,
17 en 18 juli geopend van 10.00 – 17.00 uur.
De tentoonstelling loopt nog t/m 31 juli.
Ten slotte nog een extraatje dat niet bij de tentoonstelling hoort maar er wel bij past. Mijn man Math volgt in Genk de beroepsopleiding tot boekbinder. Toevallig is hij op dit moment bijna klaar met het restaureren van een Jugendstilband van een oud-collega. Hierbij foto’s vóór en na.’
Schitterend de jugendstil patronen !!
Heb een stel ansichten van boekomslagen .
EN natuurlijk een verzameling borduurpatronen.
eeehm, ik zou zo’n boek alleen om de kaft willen hebben !!;-))
DH deed ook aan boekbinden, mooi ambacht.
@MM, bij dit verhaal moest ik ook gelijk aan jou denken. Ik weet dat jij gek bent op Jugendstilpatronen.
Zo’n boek zou je toch alleen al voor de boekband kopen.
Vorige week net zitten overleggen welke dag zullen we naar Nijmegen gaan ….maar het is nu Zo Vreselijk in mn rug geschoten kan haast geen stap verzetten.
Gelukkig zie en lees ik er nu toch wat over op jouw log….FANTASTISCH !!
@Mieke S, dank je voor dit boeiende verslag. Ik ben helemaal weg van jugendstilbanden en ik zal niet de enige zijn. Gelukkig komen we vandaag de dag ook nog mooie boekbanden tegen.
Math heeft de jugenstilband prachtig gerestaureerd. Het boekbinden past bij hem. Ik heb Math in Roermond meegemaakt en hij is een zeer rustige bedachtzame man; belangrijke eigenschappen voor een boekbinder.
Weet je welk boek de prijs van de mooiste cover voor 2010 heeft gewonnen?
http://www.nrcboeken.nl/nieuws/cover-wat-is-de-wat-verkozen-tot-mooiste-boekomslag
Wat is de wat van Dave Eggers. Het is een ontwerp van Dog and Pony, een bloedrode voetafdruk in de vorm van Afrika.
Enorm bewondering voor degene die een oud boek weer zo mooi kan restaureren, een ware kunstenaar.
Math heel veel succes met je studie en het werken als boekbinder, het zal je zeker lukken.
Wat is dat toch dankbaar werk: iets moois maken of weer herstellen met je handen. Het resultaat is prachtig en dat moet veel voldoening geven.
Anneke SK
Wat een leerzaam blog Dank je wel De boekbanden uit die tijd zijn schitterend en ik denk dat velen zo denken, De restauratie van DH Math is prachtig gelukt .Knap werk.
Dit is weer prachtig de boeken met zo,n mooie band .
Ik heb zoveel boeken die hopelijk mee gaan verhuizen . Kan ik na drie jaar dit ontbeerd te hebben weer helemaal in mijn bezit krijgen . Er wordt soms gezegd kun je de boeken die je al jaren hebt en er nooit meer inkijkt niet beter weg doen . . .?
Ik had al een plan bedacht of Hilly misschien een workshop kan geven , houden van mijn boeken , speciaal voor hen die worstelen met een boekenopruimmentaliteitsyndroom .
De Jugendstil motieven zijn toch prachtig , het komt soms ook voorbij in kunst en kitch . Oh laat mij van boeken blijven houden en genieten . Natuurlijk helemaal wanneer ze in zo,n prachtig band zijn gehuld .
Mooi! Die banden…Ik kwam er net ook een stel tegen bij het opruimen van mjn moeders huis. Jugendstil is zó prachtig…maar dat het vermicellistijl heette wist ik niet! leuk om dat weer te leren. Een paar maanden geleden was er een pracht tentoonstelling in Pécs (Hongarije) van Mucha. Smullen! Als we en keer tijd hebben zal ik Eddy vragen er wat foto’s van naar Berthi te sturen.En m’n complimenten voor de restauratie! Vakwerk!
Gerrie, een prachtig woord voor scrabble.
boekenopruimmentaliteitsyndroom.
Noodgedwongen, om plaats te maken voor mijn handwerkboeken is een gedeelte leesboeken opgeruimd.
Vooral de boeken van de tantes(spiegelserie etc.) die ik als kind prachtig vond waren in mijn bezit.
Een kennis gebeld die oude boeken verkoopt, of hij belang bij deze oude boeken had. Hij moest dan wel dezelfde middag komen (anders bedacht ik mij weer) Ook een aantal schoolboeken van Wolters en Noordhof van begin 1900 ben ik mee aan het leuren geweest en gedacht en gehoopt dat er belangstelling voor zou zijn, kon ik aan de straatstenen niet kwijt. (weggeven, niet verkopen)
Heel wat instanties en bedrijven afgebeld en niemand had belangstelling. Dat was voor dat je op internet actief was, misschien dat het nu beter was gegaan.
Ik heb de Kleine Johannes even uit de kast gepakt en bekeken. Ziet er niet meer zo gaaf uit, helaas. De Jugendstil motieven zijn prachtig. Ik hoop ze ooit nog een keer te borduren. Misschien voor in de pronkrol ?
Groet Margriet P.
Mieke S, prachtig verslag. ik was zo aan het jubelen over de Jugendstil dat ik vergat jou en je man te complimenteren !!;-))
meneer Math, prachtig gerestaureerd !!!
Fijn wanneer zo’n prachtig boek daardoor behouden blijft.
Prachtige boeken en die Jugendstil is heel mooi. Fijn dat je dat allemaal kunt behouden door het weer te maken.
Voor wie geïnteresseerd is in mooi boekbanden (géén Jugenstil): in de stadsbibliotheek van Aken loopt op dit moment een tentoonstelling van moderne banden van Harrie Knoors. Oók de moeite waard.
Dat heb ik nóg steeds, dat ik een boek kies in de bieb omdat de kaft mij zo aanspreekt. Dat is overigens geen garantie voor lekker lezen.
Maar deze schitterende Jugendstilbanden hebben ze daar helaas niet (meer).
Wat ik zo grappig vind: het krantenpapier?? in de oude band. Of is het papier uit een ander boek? Zoiets heb ik eens gevonden in een oude band.
@ Ine: of het krantenpapier is, dat weet ik niet meer. In ieder geval oud papier! Ze waren zuinig vroeger. Dat restaureren was immens veel werk. Alle oude nietjes moesten er uit en daarna de resten oude lijm voorzichtig wegkrabben. Beschadigde pagina’s met dun vloeipapier beplakken. Alles opnieuw naaien. Het boek heeft nogal wat kleurprenten en die begonnen af te geven op de tegenliggende pagina’s, dus daar moest dun foto-albumpapier tussengewerkt worden. De rug is van oude lijm- en kartonresten ontdaan en toen verstevigd. De platten zijn zo goed mogelijk verstevigd en toen is het hele zaakje weer in elkaar gezet. Zoals bij iedere restauratie gold ook hier: alle handelingen moeten ongedaan gemaakt kunnen worden als in later eeuwen iemand komt die het nog beter kan, of als het weer opnieuw moet gebeuren. Dat betekent dat je, daar waar je de oude materialen raakt of gebruikt, je met oude materialen moet werken zoals bloempap en beenderlijm en weet ik wat nog meer.
Ik heb er vaker naast gestaan als Math bezig was en me afgevraagd waar hij in ’s hemelsnaam het geduld vandaan haalde; steeds weer passen en prakizeren en passen en….Niks voor mij! Daarom dat hier in huis de geduldwerkjes op hém neerkomen 🙂
Eline Vere en De kleine Johannes, ik zou ze zo nog een keer willen lezen ! (en dan natuurlijk het liefst in deze mooie uitvoeringen)
Werkelijk prachtig, een feest in je boekenkast.
Mieke toch! De geduldwerkjes alleen voor Math? En jouw Rosina Luger dan en die schitterende Great American Aran Afghan. Om maar eens iets te noemen. Dát zijn net zo goed werken waar heel veel geduld aan te pas kwam. En ik heb er met mijn neus bovenop gestaan in Roermond (en velen met mij) en me afgevraagd hoe krijgt ze het voor mekaar 🙂
Tja Ine, dat is voor mij geen geduldwerk! Het klinkt misschien raar, maar ik ben met naald en draad in de hand geboren. Voor dat wat jij gezien hebt, hoef ik me niet in te spannen. Als ik zie hoe Math echt moet zwoegen, proberen en opnieuw proberen….ik zou het niet kunnen opbrengen!
@mieke s, ik denk dat het naald en draad werk voor jou automatisch gaat. Jij hebt inzicht in de moeilijkste patronen, hoeft niet lang na te denken zodat je snel aan de slag kunt. Bij het boekbinden moet je afwegingen maken, doe ik het zo of toch anders. Ik denk dat daar het verschil in zit, maar zo blijft het bij jullie wel mooi in balans!
Oh Jugendstil, mooooi!
Jouw Math is een geluksvogel om de opleiding in Genk te kunnen doen! Wij wonen in t westen en t is net iets te ver weg om elke week te doen.
Is hij geslaagd? vast wel, de band ziet zo op t oog er geweldig uit.
groet, Mincka
@Mincka: ja, voor het eerste deel. Nu nog de specialisatie. Een medecursiste komt overigens iedere week uit Friesland!
Het Textielmuseum in Tilburg heeft een aantal mooie boekbanden in haar collectie, ontworpen door Theodoor Nieuwenhuis, Johan Thorn Prikker en Chris Lebeau. Boekbanden van textiel, o.a. batik.
@Jantiene, het wordt tijd dat ik snel naar de bibliotheek van het Textielmuseum ga!
prachtig
Wat prachtig en interessant toch ook weer dit!