Een vervolg op de log van gisteren. Frouke stuurde me een foto van Edit in Hongarije die bezig is om een voddenmat grondig onder handen te nemen. Frouke: ‘Edit doet dat voor mij omdat ik zéker de plomp in zou kukelen. Zoiets moet je van jongs af aan geleerd hebben… dat de vrouwen het nu nog steeds doen met in elk geval de voddenkleden is ook gewoon om hun wasmachine te sparen… de kleden zijn knap zwaar en Edit vindt dat ik ook zuinig moet zijn op m’n machien!’
Frouke: ‘Onze Edit is druk bezig een van mijn voddenlopers te boenen. Het water is glashelder en zacht (dit in tegenstelling tot het zeer harde leidingwater) en blijft altijd schoon omdat de bron een overloop heeft. De wastechniek van vroeger: thuis de was in een houten vat met water, waarin bovenin een witte doek werd gehangen gevuld met houtas uit de kachel (zeer loogrijk materiaal dus, een soort superbiotex). Een nacht weken, uitspoelen en wringen en dan in een mand of grote emaille bak bovenop je hoofd, de heuvel op, de heuvel af en in de bron spoelen (en eventueel eerst nog boenen) en weer
ermee op je hoofd terug naar huis. Was je een beetje rijk dan deed je de was in een mand in de kruiwagen, was je heel rijk dan reed je erheen met paard en wagen (en dan mochten je buurvrouwen misschien ook wel mee). Al met al een enorme klus, die was, maar natuurlijk ook een sociaal gebeuren, de laatste nieuwtjes en roddels uitwisselen terwijl je op je beurt wachtte, geweldig toch? In heel Hongarije kwamen deze openbare bronnen voor, bij ons zelfs twee, maar helaas verdween er ooit eentje onder het asfalt. Ook in Transsylvanië schijnen er nog een paar (in gebruik) te zijn, maar daarmee houdt het dan ook op… Bijzonder vind ik dat niemand de bron misbruikt, vervuilt, volgooit met rommel enzo. Het hele dorp is er zuinig op!’
Wat een klus !
Vroeger kenden wij hier ook wel gezamenlijke wasplaatsen , bijvoorbeeld in Rijssen . Of was het aleen maar spoelen en de was op de bleek leggen .
Zoals het hier te zien is niet erg comfortabel en op je knietjes erbij liggen . Wel altijd een mooie plek voor de vrouwen samen de laatste nieuwtjes uitwisselen .
Rijssen de was spoelen en bleken in 1930
http://www.youtube.com/watch?v=saNxyVG8a4k
Leuk om deze wasplaats nu te zien, het ziet er wel behoorlijk smalletjes uit. Ik hoop dat ze er niet te veel moest doen.
Interessant verhaal over het wassen, ik ben toch maar wat blij met mijn wasmachine, al mis ik de laatste nieuwtjes nu wel 😉
Dat is natuurlijk ook weer niet zo, die kan ik intussen hier lezen.
@Gerrie, bedankt voor het filmpje.
het is met grote regelmaat dat ik aan de wasdagen van mijn moeder denk als ik de was van de ene in de andere machine stop en op knopjes druk. Gelukkig hoefde ze niet naar een wasplaats als deze,maar alleen maar knopjes drukken was het destijds zeker niet.
Ongelooflijk, wat hebben wij het toch goed !!!
Gerrie het filmpje is geweldig leuk om te zien.
wat een sociaal gebeuren, die wasplaats. Ik denk dat er vroeger op de dorps- en stadsbleekvelden ook zo “geroddeldxd” werd,. Roddelen dan in de zin van praten. Sterkte allemaal met de hitte Wij zitten aan de kust en dat maakt toch wel verschil, basje
Op je knieen de was doen. Ik vraag mij af waarom ze geen verhoogde bak hebben gemaakt. In Belgie zag ik een overdekte waterbak deze werd nu gebruikt om de schapen drinken te geven. Volgens de bewoners werd deze ook eerst gebruikt om de was te doen. Als kind werd de was bij ons ook nog op de hand gedaan. Eerst werd het was gespoeld en geschorbt op een houten plank. Daarna werd het gekookt in een grote pan op een drie poot. Wat had ik een hekel aan dat steen koude put water. Nu nog heb een gruwelijke hekel aan koud water
Berthi, wat heb je altijd leuke verhalen en weetjes. Ben iedere dag weer benieuwd wat je nú weer gevonden hebt.
Keep up the good work! Ik blijf je volgen.
Fijn weekend, Groet, Edith
Opmerkelijk inderdaad dat niemand er rotzooi ingooit! Kom daar hier maar eens om.
Wat een leuk filmpje Gerrie! Dank je wel!
Ook hierop zie je de vrouwen geknield boven het water ( van het riviertje)zitten, brrr…ik moet er zelf niet aan denken! In H aan de Donau werd inderdaad een soort verhoogde vierpotige kruk gebruikt om de was op te boenen, maar die stond wel aan de oever IN het water en op oude foto’s zie je de vrouwen dus met hun voeten in het water staan wassen. Ach, hoe dan ook, het is natuurlijk geen wonder dat vrouwen vroeger vroeg oud waren en aan allerlei vormen van reumatiek leden.
Het lijkt mij een hele kunst om zo op je knieën op deze plank te blijven liggen en zo je kleden te boenen. Ik zou zo naast Frouke in het water kukelen (wat een leuk woord)
Hoe diep is het water?
Nu iedereen terugblikt naar eigen herinneringen van moeders achter de tobbe , ben ik ook weer even achter het huis , wat toen mijn thuis was . Daar stonden de teilen en wasketel , waar de was in gekookt werd op het kacheltje in de schuur . Dat kacheltje heette een duveltje .
Wat een werk de was boenen boven de teil die op een houten steun stond . Moeder gebruikte een wasborstel en plank .Ik ruik het sop weer . Alles kreeg een goede behandeling bont en wit natuurlijk gescheiden en dan later het spoelen .
In haar oudheid heeft moeder toch nog met een moderne wasmachine mogen werken .
Dit spreekt tot mijn verbeelding!!Heel byzonder!!Alweer een prachtig blogje Berthi!!
Groetjes Antje
Wat een leuk filmpje Gerrie. Je ziet wel regelmatig foto’s van vrouwen aan de was maar een film brengt het allemaal toch meer tot leven. Och die knieën en die handen van de vrouw van toen.
Anneke SK
Prachtig verhaal en een leuk filmpje.
Het washok annex fietsenhok met de wasketel en de wringer. Waar wij ook aan mochten draaien maar o wat was dat zwaar. En daarna de was op de lijn.
Maar er kwam een wasmachine en nu, jaren later, snapt mijn moeder niet dat ik géén droger heb. Zij kan hem “niet meer missen”.
Leuk die foto van Frouke.In Bulgarije zag ik ook een schitterende waskuip.Hij was van hout,zoiets als onze ouderwetse houten kuipen van vroeger.Alleen was de diameter zo,n 6 meter.Via een ingenieus bovengronds buizensysteem op palen kwam er rechtstreeks en continue water uit de bergen.Dat water viel in de kuip en door de kracht van dat naar beneden komende kolkende water,draaide het wasgoed vanzelf rond.Met stokken werd de was er weer uitgehaald en te drogen gehangen op waslijnen langs de kant van de weg.Een kleurig en vrolijk gezicht.Ook hier overal kwebbelende en ongetwijfeld roddelende vrouwen.
Rondom die kuip was het trouwens ook een waterballet,want er zat een gat in de bodem,waardoor het water er ook constant uitliep en via geultjes in de grond weer werd afgevoerd.
Prachtig! Dit Bulgaarse verhaal…brengt mij nog op een toevoeging: de kuip van de vrouwen in H was niet zo groot als jij beschrijft,Thera, maar was toch groot genoeg om niet leeg te kunnen kiepen. Dus inderdaad onderin de kuip zat een gat en bij elke kuip hoorde een dikke stok,aan het eind omwikkeld met een dot katoen. Die stok stak je recht overeind in het gat en dan was dat dicht genoeg. Was klaar? Trek de stok eruit en wég is het water. Het heeft me even wat tijd en babbels gekost om indertijd erachter te komen waarom al die “halve wijnvaten”zoals ik ze toen noemde een gat in de bodem hadden….Als je niet zelf naar zulke dingen vraagt, zal niemand in H. je dat uitleggen. Ze gaan er gewoon vanuit dat het overal op de wereld hetzelfde gaat, dus dat je alles al weet…..Nu, na jaren vragen en babbelen, krijg ik de laatste jaren ook weervragen: hoe deden/doen ze dat dan in NL??? Het moest echt langzaam doordringen dat er dingen elders op de wereld misschien anders gedaan worden. De interesse is er nu dus ook en wordt het meer uitwisseling, gelukkig. Enne…Elma, erin kukelen is niet erg hoor, er staat meestal zo’n 50 cm water in de bron, maar iedereen voorkomt het zo veel mogelijk, omdat anders de zandige bodem losraakt en die houdt het water nou juist zo schoon. Daarom mogen kinderen er ook niet in badderen en spelen…
Enige reacties lees ik allemaal en het filmpje is prachtig om te zien, Gerrie. Ik heb medelijden met de vrouwen en krijg het spontaan koud als ik de vrouwen met hun handen bezig zie in het koude water.
Zou het water in de bron ook zo koud zijn? Ik hoop het niet voor Edit. Het is knap dat Edit op zo’n smal plankje stabiel blijft. Dat zou mij niet lukken.
Frouke, heel goed dat je het wasgebeuren van Edit heb vastgelegd op de foto want hoe lang zal het wassen op deze manier nog gedaan worden?
@ine, ik heb de droger de deur uitgedaan. Ik gebruikte hem zelden. Ik hoor vaak dat mensen de droger niet meer kunnen missen als ze er eenmaal aan gewend zijn. Ik kan de vaatwasser niet meer missen!:-)
@Thera, wat een mooi verhaal.
Een zware klus dat wasgebeuren.
Wat bijzonder! Ik heb weer nieuwe vragen: Edit draagt een lange broek, maar hoe ging dat dan vroeger met lange, wijde rokken? Die hingen toch over de rand van de plank in het water?
En: staat er een zak wasmiddel op de plank? Dat ‘vervuilt’ de bron, lijkt me.
Beslist intrigerend blog! Bedankt voor alle prachtige posts!
groetje
Neeltje: voor je vraag over de rokken van vroeger: kijk naar het filmpje van Gerrie..de daagse dracht, de werkdracht, was niet zó volumineus als de zondagse, dus kennelijk ging dat best zo. De dracht in H. verschilde er niet veel van. Wat betreft het wasmiddel:niemand zo zuinig als een hongaarse dorpsvrouw( daar heb ik heel veel van geleerd…), dus daarvan wordt een ietsjepietsje gebruikt, en de bron heeft een overloop, dus het verdwijnt weer snel genoeg. Leuk die vragen!
Alle vragen, die ik had, zijn intussen wel beantwoord. Geweldig dit. Het item en alles wat het losmaakt.
Bedankt allen en een straaltje water over je heen, of een ongevraagde duik in de bron lijkt vandaag geen straf………..
Enne Josefien… we zijn nog niet klaar met de was, we gaan zometeen verder!
Gerrie wat een leuk filmpje over de wasdag in Rijssen.
Mijn Broer is daar gaan wonen en vertelde laatst dat ze het op speciale dagen nog wel doen voor de toeristen.
Nu heb ik hem gauw gemaild dat hij dit filmpje moet bekijken om te zien hoe het vroeger in het echt ging.
En Rijssen is ook zoo veranderd !!!!!
Mijn Franse vriendin bewondert de wasvrouwen ook enorm. Zij heeft een verzameling oude ansichtkaarten. Geïnteresseerd ? Kijk eens op http://www.Delcampe.fr Carte Postale Ancienne Wasvrouwen in het Frans is Les Laveuses. Wasplaats is Lavoir Er zitten kaarten bij van mid-winter, kale bomen, en de vrouwen op hun knieën bij de rivier….Wij zijn prinsessen!
@Liesbeth Sneeboer, mooie zwart-wit kaarten.
Wat een drukte van wasvrouwen en een zwaar karwei om de kruiwagen vol met wasgoed te versjouwen.