Frida Kahlo in Brussel

Frida Kahlo, Autorretrato con changuito, 1945 (Zelfportret met aapje). In dit zelfportret uit 1945 is de kledij van Frida sober. Zoals op vele foto’s en zelfportretten poseert ze met enkele van haar huisdieren, in dit geval een aap en een hond. Ook zien we een precolumbiaanse figuur in keramiek. Alle protagonisten zijn onderling verbonden door een goudgeel lint, dat zich door de compositie heen slingert en duidt op een emotionele band.

Aanschuiven in de rij! Nee, niet in de rij bij de woonboulevard of tuincentrum zoals velen deden vandaag, maar… bij de rij voor de expositie Frida Kahlo y su mundo in Brussel.
Om half twaalf vanochtend stonden Peter en ik in het Paleis voor Schone Kunsten, kortweg Bozar, vele wachtenden voor ons. Helaas was er een technische storing en konden wij op dat moment geen kaartjes kopen. De hele verkoophandel verhuisde naar de overkant, zo ook wij, waar wij geduldig wachtten op de mogelijkheid om twee kaartjes te reserveren voor de tentoonstelling van Frida Kahlo. De eerste gelegenheid om de werken van Frida Kahlo te bezichtigen was om 13.00 uur. Niet veel later was de hele dag volgeboekt. Om 13.00 uur mochten wij naar de op dit moment de veruit populairste zaal van Bozar om de negentien schilderijen, zes tekeningen en een litho van Frida Kahlo te bezichtigen. We kregen een uur de tijd en geen minuut langer, want hierna zou de volgende groep bezoekers bestaande uit 150 mensen staan te dringen om de donkere zaal te betreden. Ik moet zeggen dat het absoluut de moeite waard is, maar wil je gaan reserveer op tijd. De expositie loopt tot en met 18 april 2010.

Retrato de dôna Rosita Morillo, 1944 (Portret van dôna Rosita Morillo). Voor Frida was het nooit gemakkelijk om van haar kunst te leven, ondanks de steun van enkele enthousiaste verzamelaars. Een daarvan was ingenieur Eduardo Morillo Safa, die een dertigtal schilderijen van haar kocht en haar vroeg vijf van zijn familieleden te portretteren, waaronder hijzelf en zijn moeder, dôna Rosita Morillo. Het portret van dôna Rosita was één van Frida’s lievelingsschilderijen. Met veel genegenheid schildert zij en je ziet enkele van haar bekende thema’s. Frida stelt de dood voor als een deel van de levenscyclus, ze vermengt bloeiende planten met droge bladeren en dood hout op de achtergrond, een passend decor voor een dame op hoge leeftijd. Ook aanwezig is het motief met de linten, die Frida gebruikt om emotionele banden te suggereren.

Frida y el aborto, 1932 (Frida en de miskraam). Na de miskraam in Detroit maakte Frida deze litho. Haar bloed drupt op de grond, waaruit planten groeien in de vorm van ogen, handen en genitaliën. De foetus onderaan is verbonden met een kleinere foetus in haar buik, via een navelstreng die zich rond haar been slingert. Bovenaan huilt de maan twee tranen, net als zij. Frida is in twee helften verdeeld, een lichte en een donkere. Uit de donkere helft groeit een derde arm, die een schilderspalet vasthoudt alsof het een wapenschild is. Voortaan zal de schilderkunst het moederschap vervangen. Zelf zei ze ooit: ‘Schilderkunst maakte mijn leven compleet. Ik verloor drie kinderen… schilderen was een substituut. Ik geloof dat werken het beste is.’

Al eerder schreef ik over Frida Kahlo, en wel hier, hier, hier, en hier.

La columna rota, 1944 (De gebroken zuil). De gebroken zuil, een van haar bekendste schilderijen, dateert van 1944, toen ze gedurende vijf maanden een stalen korset moest dragen en constant pijn leed. Frida toont haar wonden als een vrouwelijke Sint Sebastiaan. Maar in plaats van haar ogen ten hemel te slaan om haar redding af te smeken, kijkt ze recht voor zich uit en daagt zowel zichzelf (in de spiegel) als de toeschouwer uit haar situatie onder ogen te zien. Frida’s naakte lichaam is opengespleten en toont een afbrokkelende zuil, die haar havende wervelkolom vervangt; spijkers doorboren haar vlees. Ze huilt, maar haar gezicht is, als altijd, emotieloos. Het landschap is dor en doods, de hemel somber. Dit werk behoort tot de categorie beelden waarin Frida episodes van ondraaglijke fysische maar ook psychische pijn illustreerde. Hier toont ze haar dubbelleven; uitertlijk trots, om de pijn van binnen te verbergen.

Mexico leende het kunstbezit uit aan Bozar, omdat het land dit jaar de honderdste verjaardag van zijn revolutie en tweehonderd jaar onafhankelijkheid viert en Brussel de Europese hoofdstad is.

In Flow nummer 2-2010 treffen we het artikel De koffers van Frida aan. Het is de titel van een boek waarin de vondst van vijf koffers van Frida wordt beschreven. Rondom de vondst brak in Mexico een grote rel uit onder kunsthistorici. Een deel zei dat alles vals was, anderen wisten zeker dat het om authentieke spullen ging. Verder onderzoek volgt. Ik ben nieuwsgierig naar de inhoud van de koffers en bestelde het boek bij Amazon.com. Het boek staat al enige weken in bestelling. Blijkbaar is het moeilijk te verkrijgen, misschien zelfs wel bijna uitverkocht, maar ik hoop dat het boek alsnog binnenkort naar Nederland komt.

23 gedachten over “Frida Kahlo in Brussel

  1. Hoi Berthi, ik zag mijn naam al in de rechterkolom maar dat is een andere Willy.
    Leuk dat je naar de tentoonstelling bent geweest. Toen ik werk van haar voor het eerst tegenkwam was ik meteen enthousiast en het bijzondere en roerige leven van Frida heeft veel indruk op me gemaakt.
    Groetjes

  2. wat goed dat jullie geduldig in de rij gaan!!!!!!!!!!!!
    wij hebben afgelopen weekend veel aan ons voorbij laten gaan in het drukke barcelona ivm veel te lange rijen…wel heel veel moois gezien in het nationaal museum oa fresco s

  3. wat een moed om een reis naar Brussel te maken en dan inde rij te staan voor een uur “KUNST” De portreten zijn geweldig mooi het wonderlijke miskraam geval spreekt mij niet zo aan, Ben ik te ¨preuts? opgevoed??. Fijn dat je toch hebt kunnen genieten.

  4. Ik heb ook altijd een beetje een dubbel gevoel bij haar schilderijen. Altijd schiet me de vraag te binnen: wat bedoelt de schrijver (in dit geval schilder)met….de zo verfoeide vraag uit de tekstverklaringen. Dat wist (weet) ik niet! Misschien ben ik een luie kijker? Ik vind iets op het eerste gezicht mooi of niet. Het kleurgebruik van Frieda spreekt me over het algemeen wel aan, maar verder….?
    Maar ik herken in jou Berthi wél de echte liefhebber…zó lang in de rij staan. Dank weer voor je log. Misschien leer jij mij nog wel eens om echt goed te kijken…
    Ps: doña Rosita kan niet breien….ze houdt het werk alleen maar vast terwijl er al steken gedaan zijn. Wat doet ze met de draad? Het lijkt me ook verstandiger om dit toch niet al te smalle werk te breien op naalden mét knop. :-))

  5. In Mexicostad zijn we naar het huis van Diego Rivera, de man van Frida Kahlo geweest. Haar eigen huis lag te ver weg. In dat huis hangt een prachtig zelfportert van Frida Kahlo, gekleed in prachtig volkskostuum met sieraden. Bij dit huis geen rijen, het is een totaal verlaten, wat armoedig onderhouden pand, waar nauwelijks bezoekers komen.
    Een ander woonhuis van haar, het beroemde huis met de blauwe tegels, ligt vlak bij het immense plein dat je veel op televisie ziet. Er zijn nu sjieke winkeltjes in gevestigd. Op het plein zelf vind je de kathedraal, het parlement en andere regeringsgebouwen. Daar heeft Rivera een immens trapportaal beschilderd met voorstellingen uit de geschiedenis van Mexico (zoals de ontmoeting van Indianen en Cortez). Daar is het wel heel druk. Frida Kahlo wordt in Mexicostad uitgevent zoals bij ons Van Gogh. Kopjes, trommeltjes en meer van dergelijke toeristenartikelen worden versierd met haar portret.
    Over haar leven is een film gemaakt. Ik heb hem hier thuis maar moet hem even opzoeken.
    Anneke SK

  6. De film is gemaakt in 2002 met Salma Hayek in de hoofdrol.
    Anneke SK

  7. Hallo allemaal,
    dit zelfportret doet mij onmiddelijk denken aan het werk van Charley Toorop.
    Mooi…
    groeten Cath

  8. OOOOOOO Berthi werk van Frida in het ECHT gezien!
    Dat was de reis en het wachten beslist waard.

  9. Wat mooi dat je ons mee laat genieten van jullie reisje naar Brussel, waar het lange wachten beloond werd. De vrouw met het breiwerk, prachtig.
    Elma

  10. Naar aanleiding van jouw eerdere logjes over Frida heb ik de film gekocht toen ik die tegenkwam in de bak met aanbiedingen.
    Daarin wordt ze afgebeeld als een heftige en expressieve vrouw.
    Maar als je ziet hoe ze het verlies van haar baby uitdrukt….twee stille tranen.
    @Mieke…daar spreekt de échte breister…mij was het nog niet opgevallen. Maar dôna Rosita kijkt wel zo van: help verlos me hiervan….

  11. Oeps, het was verstandig geweest jouw eerdere logjes te lezen. In mijn enthousiasme reageerde ik weer eens te snel. Sorry,
    Anneke SK
    Wel fijn dat het gelukt is binnen te komen met zulke rijen.

  12. jouw geduld wordt ivm Frida Kahlo aardig op de proef gesteld. goed dat het dan uiteindelijk de moeite waard was. en nu nog dat boek snel ontvangen …

  13. @Willy, het is een leven met veel hobbels en obstakels geweest.
    @Hilly, haha, dan ga je toch gewoon nog een keertje terug naar Barcelona om de musea te bezichtigen waar het nu veeeeeeeeel te druk was!:-) Gelukkig bleef er genoeg andere interessante bezichtigingen voor jullie over waar je geen uren voor in de rij hoefde te staan!
    @Basje, het lijden van haar spat van het doek.
    @Mieke S, het is ook vooral de symboliek die mij erg aanspreekt. Het zijn schilderijen met een verhaal, een geschiedenis, net als bij merklappen. En daardoor gaat het voor mij leven. De kleuren die Frida gebruikt spreken mij zeker aan. Op geen enkel schilderij zie je Frida lachen. Dat zegt toch veel over haar gemoedstoestand. Zij leidde een boeiend en interessant leven, maar gemakkelijk was het niet voor haar. Neem alleen al die pijnen die ze had, en vergeet haar man niet. Geen makkie allemaal.
    Frida had moeite met het schilderen van handen is mij opgevallen. Vaak zie je dat de handen verborgen zijn, of het gezicht wordt alleen geschilderd, of als de handen wel te zien zijn, zijn ze naar mijn idee uit verhouding geschilderd.
    Deze dame is al op leeftijd en ik moet zeggen dat mijn moeder een breiwerk, of het nu groot of klein is, altijd op breinaalden met knop zet. Het zal de leeftijd zijn!:-)
    @Anneke SK, wat ontzettend leuk dat jullie in Mexico zijn geweest. Ik denk dat de belangstelling voor Frida Kahlo op dit moment veel groter is dan voor Diego Rivera. Toen zij beiden nog leefden, ging alle aandacht uit naar Diego Rivera.
    De dvd heb ik ook in huis. In de bioscoop zag ik de film, onlangs op tv, en op dvd heb ik hem gezien. Het is een schitterende film. Salma Hayek speelt de rol van Frida voortreffelijk.
    @Cath, Charley Toorop, ook zo’n bijzondere vrouw.
    @Mien B., het was ons gelukt. Vrijdag en zaterdag heb ik diverse keren geprobeerd om telefonisch contact te krijgen met het museum. Helaas, lukte dat niet. Op de gok zijn we vroeg naar Brussel gereden en gelukkig waren we op tijd. Maar ik raad iedereen aan die naar deze tentoonstelling wil gaan en ver moet reizen, vantevoren kaartjes te reserveren. Het is zo jammer als je een lange reis voor niets maakt.
    @Elma, toch een log met een link naar handwerk!:-)
    @Ine, ha leuk dat jij naar aanleiding van mijn logs over Frida de dvd hebt gekocht.
    Ik denk dat dôna Rosita een zwaar leven achter de rug heeft.
    @Anneke SK, heerlijk dat je zo enthousiast bent. Blijf vooral zo!!!
    @lheurebleue, och, ik heb geduld…

  14. Wat indrukwekkend jou uitleg bij de foto’s. Een vrouw die het erg moeilijk heeft gehad. Kan me voorstellen dat je voor deze expositie graag wilde zien en het er voor over had om in de rij te moeten staan.

  15. Helmert Woudenberg en Sarah Eweg spelen momenteel “De olifant en de duif”, het liefdesleven van Frida Kahlo en Diego Riviera. Een prachtige voorstelling over de gecompliceerde relatie tussen deze twee kunstenaars. Op http://www.woudenberg.nl is de speellijst te vinden.

  16. Ik ben in februari ook naar deze expositie in Brussel geweest, hoefde toen gelukkig niet te wachten en we mochten ook langer dan een uur binnen blijven. Op dat moment las ik oa in de krant dat deze expositie (Frida Kahlo y su mundo) aansluitend naar Berlijn en Wenen zou gaan. Stom toevallig kwam ik er 3 weken geleden achter dat de exposities in Berlijn en Wenen veel uitgebreider zijn. Ik ben daarom afgelopen week naar Berlijn gegaan, en dat was voor 1000% de moeite waard, hoewel de wachttijden enorm waren. In Berlijn is de expositie deze week voor het laatst, en verhuist dan naar Wenen. Voor de liefhebbers: is echt heel erg de moeite waard en er zijn dus veel meer werken te zien, en ook een hele serie foto’s waarop Frida zelf geportretteerd staat.

  17. @Ingrid, enig om te horen dat jij naar Berlijn bent geweest voor deze expositie en heel fijn voor je dat de expositie in Berlijn veel uitgebreider was. Jammer dat ik deze uitgebreide expositie niet heb gezien! Overigens las ik afgelopen zaterdag in de Volkskrant dat de wachttijden in Berlijn opliepen tot wel zeven uur. Maar ja, als liefhebber heb je er wat voor over.

  18. Zo erg was het gelukkig bij mij nog niet…. Vorige week maandagochtend stond ik om 6 uur voor de deur, of liever gezegd zat, want als een van de eersten kon je op de trappen zitten. En om 9 uur was ik binnen!

  19. Heb de tentoonstelling ook toen kunnen bewonderen. Een mooi verjaardagscadeau voor mezelf op 2 juni. Was verwonderd dat de werken soms zo klein waren. In een hoek zie je dat niet. Hebben heel veel boeken over haar leven verzameld. Mijn slaapkamer is ook een tikkeltje kahlo, aap incluis. Geen echte uiteraard. 🙂

  20. @Veerle, leuk dat jij zo enthousiast bent over het werk van Frida Kahlo! En, zelfs je slaapkamer heb je een Kahlo tintje gegeven!

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *