Een goed gevulde linnenkast was de trots van iedere vrouw. Op zondagmiddag werd de linnenkast geopend om het borreltje tevoorschijn te halen, en tevens kon men pronken met het linnengoed. Het linnengoed werd op een dusdanige manier gevouwen zodat het eens zo veel leek als het in werkelijkheid was. Je hield jezelf en de visite als het ware voor de gek. Maar wat wil je ook, dé linnenkast was de bruidsschat van de vrouw. Hoe meer linnen, hoe rijker je was. Ik heb het hier over de tijd dat de vrouw jaren voor haar huwelijk al bezig was om een fraaie uitzet bij elkaar te sparen. Zes, twaalf, of vierentwintig stuks, en soms zesendertig stuks werden aangeschaft. De lakens werden mooi geborduurd, voorzien van initialen en het aantal dat men in bezit had. Als hulpmiddel gebruikte men sjablonen met uitwasbare inkt.
Voor elk huishoudelijk klusje was een speciale doek te koop met ingeweven tekst. Zo kon men nooit het verkeerde doekje gebruiken. En dat er nogal wat verschillende soorten waren laten de staalboeken zien.
In dit stalenboek van W.J. van Hoogerwou & Zonen, Linnenfabriek – Boxtel, tref je diverse doeken met ingeweven gebruikersnaam aan: bordendoek – kommendoek – glazendoek – glasdoek – fonteindoek – closetdoek – waschtafeldoekje – potdoek (ook te verkrijgen met de naam pannendoek) – vaatdoek – messendoekje. Het laatste doekje is eveneens te verkrijgen met de namen: scheermesdoekje – toilette – doktersdoekje.
Een stalenboek met voorbeelden van stofdoeken, meubeldoeken, zilverdoeken, wrijfdoeken, dweilen, potdoekjes, vlechtdoekjes, en vaatdoekjes. Van de stofdoeken tel ik maar liefst negen verschillende uitvoeringen aan, die ook nog eens in verschillende maten geleverd konden worden. De stofdoek op de afbeelding was te verkrijgen in een maat van 54 x 54 cm, 60 x 60 cm, en 67 x 67 cm. Prijs per stuk was respectievelijk f 0,21, f 0,25, en f 0,30.
Wat een werk en aandacht werd er besteed aan de uitzet en het huishouden. Voor de jongeren onder ons, niet meer voor te stellen. Zij kopen het linnengoed dat ze nodig hebben, niet meer en niet minder.
Nog een stalenboek. Hierin voorbeelden van theedoeken en droogdoeken. Op de foto zie je een staaltje van een ‘halflinnen roode ruit’, dat geleverd kon worden in de maat van 68 x 68 cm voor de prijs van f 0,465.
Waarom laat ik deze huishouddoeken zien? In het Textielmuseum is tot en met 13 juni 2010 de expositie Kraakhelder, 100 jaar huishoudtextiel te zien. Vorige week zondag bezocht ik twee musea, zoals ik schreef. In de vroege ochtend was ik in het Gemeentemuseum Den Haag en ’s middags in het Textielmuseum in Tilburg. Beide tentoonstellingen werden die dag goed bezocht. Een teken dat er veel belangstelling is voor handwerk/textiel/mode. Ik hoop dat dit zo nog lang mag blijven.
Op de expositie Kraakhelder mag men niet fotograferen. Bovenstaande foto’s heb ik dan ook thuis gemaakt. Vergelijkbare stalenboeken en huishouddoeken liggen wel op de tentoonstelling.
De tentoonstelling Kraakhelder geeft een boeiend beeld van de ontwikkeling van huishoudtextiel van 1900 tot heden. Hierbij ontbreken de oorlogsjaren niet en het daarna speciaal geweven Nationaal Ontbijtlaken. Komen we aan bij het hedendaagse textiel, dan kun je kennismaken met het Snurk beddengoed. In de museumwinkel kun je met eigen ogen de gebreide schort van Knit-tet zien en kopen.
Nog steeds zijn er speciale huishouddoeken met ingeweven tekst te koop. Bovenstaande foto laat één van mijn glazendoeken zien die ik elke dag gebruik.
Wat leuk om dat allemaal te zien. Onvoorstelbaar tegenwoordig. Maar ook mijn moeder vond dat ik niet kon trouwen zonder 12!!!! ontbijtlakens en 12!!!!!! witte damast tafelkleden (met bijbehorende servetten natuurlijk). Het werd in jaren bij elkaar gespaard en in blauw papier, tegen vergelen, bewaard onder mijn bed. Af en toe pakte ik dan een stapel handdoeken uit, alleen om ze bekijken.
De ontbijtlakens zijn veel gebruikt en versleten, het witte damast is uitgedeeld op een paar kleden na die ik nog zelf gebruik.
Dat was nog eens een reis Berthi van Den Haag , naar Tilburg en weer naar huis. Dat hadden we nooit kunnen raden. Niet alleen de linnenkast maar ook de dag was zeer gevuld.
Anneke SK
beide zeer interessante tentoonstellingen. De theedoek staat sinds een paar dagen erg in de belangstelling bij Dijn 😉 op een theedoek van AH zitten diverse handwerksters op dit moment te borduren. Dat levert ongetwijfeld een aantal zeer persoonlijke juweeltjes op.
Ik heb een aantal theedoeken waar Edelweiss 02 in geweven is, op een andere staat edelweiss 04. Heb jij enig idee wat dat betekent?
@Anneke SK, heerlijk dat jij een traditionele uitzet had. Had je het linnengoed ook gemerkt? En de lakens geborduurd?
Het Textielmuseum had 30 mangeldoekjes van mij ingekocht voor hun museumwinkel. Mijn boekje sluit tenslotte mooi aan bij deze tentoonstelling. Ik ging vorige week zondag deze boekjes afleveren in het museum. Eerst gingen ze mee op reis naar Den Haag en vandaar uit naar Tilburg. Het paste allemaal net! De treinen reden op tijd, wat erg fijn was. Alleen op de terugreis vanuit Tilburg had ik pech. De trein had vertraging omdat er een defecte goederentrein stil stond ter hoogte van Breda. Maar goed, dat is niet zo erg omdat ik alles had kunnen doen wat mijn plan was.
@Marcella, erg leuk zijn de theedoeken van AH, en rood! Door het persoonlijke borduurwerk worden ze zeer speciaal!
Grappig. Nooit zo’n theedoek gezien. Als eerste denk ik aan een serienummer. Zijn het oude theedoeken?
Ik vond deze site:
http://www.lacaze.nl/index.php?cPath=91_48&osCsid=aee89566f5150ce40b5dd4f41ea8d249
Zij verkopen Edelweiss handdoeken. Wellicht dat zij het antwoord weten.
De foto’s zijn een lust voor het oog, verschillende doeken komen mij bekend voor. Erg mooi !
mooi hé !!
DH heeft net een artikel uit de krant laten zien hierover aan mij. Had het apart gehouden.
Ze leven met ons mee die mannen ;-;-)))
Je hebt weer een iniverende dag achter de rug.Orginele linnengoed dat spreekt mij aan. Bij Dijn had ik ook de theedoeken van AH gezien. Ws verkeerd gekeken want ik kon ze bij AH niet vinden. Vandaag nogmaals kijken dan bij de huishoudrekken.
Ik weet dat mijn leeftijdgenoten druk aan het sparen was via Walra. Ik had het geld er toen niet voor. Van mijn Ooms en Tantes kreeg ik handdoeken en theedoeken op mijn verjaardagen. Helaas niet van die traditionele kleuren dan had ik het wel leuk gevonden.
wat een weekend met al dat reizen en dan nog een vrolijk verslag erachteraan. Voor mij geen uitzet van 12 stuks en meer , waar had ik dat moeten laten wonend in één kamer, gebruik van keuken en een mini slaaphokje. Het moet een rijk gezicht zijn een volle linnenkast.
Een apart doekje voor de po!!!!!
Of komt dat uit een ziekenhuis?
De walra, ja die herinner ik me nog wel, maar ook voor mij te duur. En ik zag het ook niet zo zitten van alles 12 stuks!
Nee, bij ons thuis kwam af en toe een man met busje die textiel verkocht en lappen stof. Als mijn moeder wat nodig had kocht ze dat van hem. Soms mochten we de stof voor een nieuwe jurk zelf uitkiezen maar ook vaak kregen we met 3en dezelfde jurk!
Van hem kocht ik mijn “uitzet” en kreeg een mooi badlaken als kado.
En datzelfde badlaken hangt nu aan de lijn te wapperen :-))
Dan “moet” ik toch ook nog naar Tilburg. Dit is zo’n interessant onderwerp wat prachtig aansluit op de Torchons-borduurlap.
Begrijp ik het goed, dat de stalenboeken op de foto’s in jouw bezit zijn, Berthi?
Leve de goed gevulde linnenkast , prachtig .
Een uitzet sparen daar had ik de tijd niet eens voor . Ik had tenslotte al een eenpersoonshuishouding , dus er was al wel het een en ander . Inwonen met weinig ruimte dan is er bijna geen plek voor je spullen .
Onlangs kwam ik nog een aardige verzameling theedoeken tegen allemaal nieuw , een deel gekocht bij Libelle . In de Knip had ik een pic-nic kleed gevonden met een afknoopbare kant die bestond uit delen van theedoeken .
Ben wel benieuwd of het patroon nog eens boven water komt ergens in een map . Of ik dat kleed ooit zal maken , ik denk het niet . Ik ben de pic-nic leeftijd nu een beetje te boven en zal mij niet meer zo gemakkelijk ergens neer kunnen vleien . Zit niet lekker zo laag bij de grond en oh overeind komen , mogen er wel hulptroepen ingeschakeld worden .
Theedoeken voorlopig genoeg dus .
Ik heb ook graag doekjes voor allerlei bestemmingen . Nu kan ik alles niet goed overzien , of werkelijk wel het goede doekje voor een klusje gebruikt zal worden , als je dat soort zaken uit de hand moet geven .
Mooi zijn de doekjes met rode ingeweven band . Echt van vroeger de theedoeken met de rode ruiten , ik houd er wel van .
Ik heb nog enkele doekjes , grof geweven katoen met een randje werkdoek .
Worden niet gebruikt , nog eens voor een of ander plan bewaren .
Ik zie de laatste theedoek en het vaatdoekje , naturel met rood zoals we het in ons ziekenhuis hadden . Stel je voor elk jaar werd de voorraad geteld , net het versje een in de was een aan mijn lijf enz .
Het klopte nooit natuurlijk , dat waren dolle inventarisatiedagen !
Washandjes verdwenen er bij toverkracht .
Zo Berthi liet ons allen even in eigen linnenkast snuffelen . Alle stapeltjes recht en precies gevouwen ?
Ik ben werkelijk gek op keurige stapeltjes , maar nu in mijn jaren van tijdelijk kamperen in een onaangepast en te klein huis krijg ik het niet voor elkaar . Om toch het kamperen hier wat aangenamer te maken heb ik mijzelf nog een aardig verjaarscadeautje gekocht , bij Margriet . Een heel leuk kampeerservies van Janneke Brinkman . Het is een mooie kwaliteit melanine met vrolijke bloemetjes bestrooid . 25 delig bestemd voor 2 pers .
Omdat ik met twee stokken loop binnenshuis is het vervoer van het een en ander van keuken naar kamer erg moeilijk . Een blaadje met kopje van het kampeerservies is toch lichter te dragen .
Voor de visite is het gewoon zelfbediening en staat er echt serviesgoed klaar .
Berthi met je mooie verzameling doeken voor allerlei doelen heb je ons weer prima langs de tentoonstelling geleid !
Dankjewel!
En vandaag in Trouw een groot artikel gewijd aan deze tentoonstelling.Dat komt naar je toe Berthi.
@marian’ne m, heel goed dat de mannen zich interesseren voor het handwerk en textiel!
@Hilda, misschien zijn de AH handdoeken alleen te koop bij een XL AH.
@basje, je moest wel de ruimte hebben voor al dat linnengoed en geld uiteraard.
@ine, jaren geleden vond ik drie podoeken. Heel bijzonder dacht ik toen. Ik kende de doeken al met de ingeweven tekst, maar een podoek… Het zou best eens kunnen dat deze podoeken in het ziekenhuis werden gebruikt.
De Walra was duur, mijn ‘uitzet’ van handdoeken komt van het merk Vossen, made in Germany. Na 29 jaar zijn ze nog steeds in gebruik. Ze beginnen nu slijtage plekken te vertonen. Net als Walra is Vossen een degelijk merk. En jouw badlaken bewijst ook eens dat niet alleen Walra goede kwaliteit leverde.
@Saskia, absoluut de moeite waard! Doen!
Ja klopt. Alles wat je op de foto’s ziet komt bij mij uit de linnenkast.
Wat een mooi spul, en die kleuren.
En ja Walra dat hebben wij ook gedaan iedere keer sparen en dan kreeg je weer een set prachtige doeken. Na 35 jaar is er nog steeds wat van over.
@Mien B, leuk, leuk!!! Ik kijk uit naar de post!!! Dank je wel, Mien!
@Gerrie, het zou me niet verbazen als op een gegeven moment de mooie doeken met ingeweven tekst weer op de markt worden gebracht. Iedereen blijft ze toch erg mooi vinden! En waar vraag naar is, wordt geproduceerd…
Heel handig dat je zo’n mooi kampeerservies hebt besteld!
Vergeet ik nog iets te vertellen.
Walra verkocht haar linnenuitzet met agentessen, vrouwen uit de gegoede kringen die langs de klanten gingen om de producten aan de ‘vrouw’ te brengen. Een advertentie luidt:
Agentessen.
Een der eerste Linnenfabrieken vraagt dames uit den aanzienlijken stand, om tegen hooge provisie aan particulieren te verkoopen: Linnen, Pellen, Damast en aanverwante artikelen.
Deze advertentie is terug te vinden in het boekje Kraakhelder – 100 jaar huishoudtextiel dat gelijktijdig verschijnt bij de expositie.
Nee het linnengoed had ik niet gemerkt. Wel geborduurde kleden gemaakt en de lakens en slopen met, jawel, allerlei kant en borduurwerk versierd. Tja de uitzet was zeer traditioneel. De handdoeken en theedoeken; er zijn erbij die ik nu (40 jaar na dato) nog niet gebruikt heb. Vreselijk he. Veel werd in Den Haag gekocht, de winkelnaam Drabbe staat me nog bij. En inderdaad, ik maak nog steeds stapeltjes, vroeger met lintjes erom maar dat is nu echt wel verdwenen.
Maar toch borduur ik mee met Dijn als we de theedoeken kunnen vinden. Rob en ik hebben al verschillende filialen gehad maar overal zijn ze uitverkocht. Rob zou vandaag nog even voor me op zoek gaan.
Anneke SK
@Anneke SK, ik houd ook van orde in mijn linnenkast. Rechte stapels, geen schots en scheef gedoe voor mij. Overzichtelijk moet het zijn.
AH bewijst weer dat de mooie rode theedoeken aantrekkelijk blijven. In mijn keuken gebruik ik ook rode theedoeken en handdoeken. Mocht het niet lukken met de theedoeken, dan wil ik met alle plezier hier kijken bij de XL AH. Laat het me maar weten.
Woensdag gaat onze AH XL weer open. Die verbouwt op dit moment. Ze komen dan weer in de collectie (heet dat zo bij AH?). Ik ben gewoon een beetje ongeduldig. Maar heel hartelijk voor het aanbod.
Anneke SK
Ben net bij 1 van de vele AH geweest. Theedoeken, nee mevrouw en als we ze zouden krijgen komen er mischien 5 binnen. Helaas. Maar we laten er niet zo bij. DS moet straks nog de stad in dus kan hij nog bij de XL AH kijken.
Edelweiss 02 en 04 is zeer waarschijnlijk nr. 2 en nr. 4 van een serie van 12. Vroeger kreeg elk laken, handdoek of theedoek een cijfer ingeborduurd.
… en niet te vergeten de servetten.
Ook bij mijn dagelijks gebruik is een glazendoek met ingeweven naam. Deze is wit met groen. Het etiket is nog duidelijk te lezen en bevat de volgende tekst:
TEN CATE FASHION FABRICS D(de) D(doek) D(die) D(direct) D(droogt) 50% linnen 50% katoen. Hoe oud de glazendoek is weet ik niet, gekregen uit een nalatenschap.
Ook het merk Walra is mij welbekend. Elke maand kreeg je weer een pakket thuisgestuurd wat je eerder bij een vertegenwoordiger uitgezocht had. Er zijn nog enkele onderdelen na 44 jaar in gebruik.
Elma
… mangeldoekjes moet natuurlijk mangelboekjes zijn!
@elma, och ja, ook de DDDD ontbreekt niet op deze expositie!
Leuk dat jij die gebruikt!
Ha! Hier int hoge noorden dus bij AH nog wel theedoeken. Ik heb me dus ook bezondigd aan zo’n tweetal,maar ja….nu moet ik dus met éém draadje splijtgaren gaan borduren, brrr..en dat doe ik nooit! Nou ja, een mens is nooit te oud om te leren…dat heb ik vorige week nog bewezen , hè Elma? Eerst even een leuk hoekmotiefje opzoeken en dan dapper aan de slag. In de auto dan maar breien, want zo fijn borduren zal wel niet lukken. Trouwens, ik vertelde de kassamevrouw waarvoor ik die theedoeken kocht en over je blog, Berthi, en al het gedoe rond de AHdoeken. Begint ze onmiddellijk te vertellen over haar…walra-uitzet! Grappig toch?
wat een heerlijk logje met veel mooie dingen!
ik wil echt proberen naar die tentoonstelling te gaan.
@frouke, leuk, jij gaat ook de inmiddels beroemde theedoeken borduren!
Weet je dat je een heel mooi resultaat krijgt met één draadje splijtgaren borduren? Ik doe dat namelijk het liefste.
Als ik bij AH XL ben, wil ik de theedoeken ook wel eens zien. En bij ons is deze afdeling van AH net vernieuwd. Grote kans dat ze de theedoeken op voorraad hebben.
Ja zeg, telepathie zou ik bijna zeggen. Of beter gezegd, het onderwerp hangt in de lucht. Of… we kunnen ook zeggen dat er veel belangstelling voor textiel is op dit moment! Het leeft, heel mooi!
Jij durfde wel om 2 musea op 1 dag te bezoeken! Maar wat zal je daar genoten hebben!Mooi om al die speciale doeken te zien en van de oorsprong te lezen.
Wat prachtig allemaal, en wat ben ik blij dat ik niet zo’n huisvrouw hoef te zijn.
Ha Berthi,
Heb je ook de mini linnenuitzet van Karijn Otjes nog gezien? 6 verschillende doeken met ingeweven namen, waarvan het doekje “voor de dijen, na het vrijen” de leukste is. Karijn heeft ze in mijn opdracht ontworpen en ze zijn als mini uitzet nu in een mooie geschenkverpakking te koop.
Hoi Sanny,
Ja, ik heb het gezien. Heel mooi! Ik had het wel in de log kunnen vermelden, ben het eigenlijk vergeten!