Voor mijn eerste kennismaking met Thera ga ik terug naar de zomer van 1999. Ik organiseerde een open dag voor de vereniging Merkwaardig, en Thera was er bij. Stilletjes hoorde zij alle verhalen aan. Maar aan het einde van de zonnige middag raakte ik aan de praat met haar. Honderduit vertelde ze, het ene reisverhaal nog mooier dan het andere. We zijn tien jaar verder en Thera maakt elk jaar minstens één textielreis. Ondertussen heeft zij een schitterende collectie etnografisch textiel opgebouwd, die ik bij een open dag al eens mocht bewonderen. In het april-meinummer 2009 van Handwerken zonder Grenzen staat een interview met Thera.
In oktober 2009 was Thera in Marokko en ik vind het geweldig dat zij enig handwerk, dat zij daar zag met ons wil delen!
Thera: ‘Toen ik op jouw weblog het idee zag van Elma’s “pronkboek”, dacht ik meteen terug aan de reis die ik in oktober jongstleden met HZG maakte. We bezochten en overnachtten bij de familie Belghazi in Sale. Op een oppervlakte van 7000 vierkante meter laat deze familie zien, wat drie generaties lang is verzameld. Als borduurster kwam ik daar gigantisch aan mijn trekken. Ongelooflijk wat daar aanwezig was. Kostuums, oude merklappen, kussens, omslagdoeken, mantels, prachtige goudgeborduurde zadels, draagstoelen, enzovoort, enzovoort. Zalen vol!
Tussen al dat moois wordt gewoon geleefd door ouders en kinderen Belghazi. De grootvader van deze familie was borduurder van beroep en zijn eerste proeven van bekwaamheid worden bewaard in een soortgelijk boek waar Elma het over had.
In Marokko wordt al eeuwenlang geborduurd. Bij speciale gelegenheden beschilderden de vrouwen hun handen en voeten met henna. Deze patronen werden later overgebracht op potterie en borduurwerk. Jonge Marokkaanse meisjes leerden borduren in speciale “workshops”. De onderwijzeres mocht het gemaakte werk, als een soort loon voor de gratis lessen houden. Draagkrachtige klanten konden dan de borduurwerken van haar kopen. Aan het begin van de 20e eeuw waren er duizenden vrouwen die borduurlessen gaven. Verschillende steden, zoals Fes, Tetouan, Rabat, Sale en Meknes hadden hun eigen stijl, technieken en kleuren. Langzamerhand kwam deze borduurtraditie op een laag pitje te staan. Tegenwoordig echter begint de interesse in borduren terug te komen. Op de Ecole des Arts et Metiers Nationaux de Tetouan worden lessen gegeven in traditionele ambachten, waaronder borduren. Ook zijn er weer verschillende borduurateliers, waar veelal in opdracht wordt geborduurd.
We bezochten ook het plaatsje Midelt, aan de voet van de Midden-Atlas. Daar bevindt zich het atelier des Soeurs Franciscaines. In dit atelier worden borduur- en weeflessen gegeven aan Berbermeisjes en vrouwen. De school is gratis voor die meisjes, waarvan de ouders geen school kunnen betalen. De volwassen vrouwen zijn of gescheiden, of alleenstaand. Er wordt gewerkt met authentieke patronen en ik zag er onder andere prachtige geborduurde tafellakens, die meestal op bestelling worden gemaakt. Kortom, borduren leeft weer in Marokko. In mijn hoofd borrelt het nu van de ideeën voor een herinneringslap. Ik heb er een gewoonte van gemaakt om van de reizen die ik maak zo’n lap te maken. Alleen nu nog de tijd ervoor!!!’
@Thera, wat geniet ik van je mooie verslag en de daarbij behorende foto’s. Je zou meteen naar Marokko willen gaan.
Het idee van Elma’s pronkboek wordt in Marokko al uitgevoerd! Wie had dat kunnen bedenken. Ontzettend leuk!
De foto met de lap waar geborduurde hoekmotieven op te zien zijn doet me denken aan oude Nederlandse merklappen waar vergelijkbare motieven op geborduuurd zijn.
Je maakt ons wel nieuwsgierig naar je herinneringslap!
Geweldig log weer
Berthi , die borduursels oh zo mooi!!!!! Zo kleurrijk!
Maar wat ik mezelf afvraag welk borduurgaren zou men daar gebruiken , zijde , linnen?
Marlies
Smullen van deze mooie foto’s en verhalen!
Wat een heerlijk logje. Wij hebben veel met Marokko te maken. Mijn jonge buurvrouwtje is Marokkaans en wij zijn helemaal in de familie opgenomen. Zelfs op de bruiloften van haar broers waren wij, als enige Nederlanders, aanwezig. Wat een kleuren op die feesten. De kleding van de vrouwen is prachtig. Vol borduursels, kralen en andere versieringen. En dan wel een aantal malen verkleden gedurende de dag. Maar gek genoeg als ze mij ziet borduren kijkt ze vreemd op. Haar moeder, een vrouw van mijn leeftijd, herinnert zich het nog wel uit haar meisjestijd maar doet het nooit meer. Het is weg, wordt ouderwets gevonden. Sterker nog de baba (vader) vond mij stapelgek om zoveel tijd met zulke nutteloze zaken bezig te zijn.
Ik zal mijn buurvrouwtje dit log beslist laten lezen en wie weet. Misschien krijg ik haar zo ver om het te gaan proberen.
Anneke SK
@Thera wat heb ik genoten van je verslag en verhalen. Helaas heb ik op mijn reizen naar Marokko nooit iemand ontmoet die iets van handwerken wist. Wij kwamen in Tetouan om garnalen te brengen die daar gepeld werden en dan om de volgende dag weer mee terug te nemen naar Holland. In het pelcentrum werkten wel 1000 vrouwen die dagelijks met bussen van de stad Tetouan gehaald werden.
Dat was een indrukwekkend gezicht al die vrouwen aan het garnalen pellen.
Maar wat had ik graag ook wat van die mooie borduurwerken gezien.
Wel in Tanger een kleurrijk gehaakt mutsje gekocht.
Elma
Wat een prachtige handwerken zien we in dit log. Ik hoop dat de tradities bewaard blijven en – voorzover nodig om te blijven voortleven – vernieuwd worden.
Prachtig, hoor!
Dit is weer geweldig, om zulke dingen te lezen en te zien en wat goed dat die school gratis is!
Zo’n mooie map om het borduurwerk in te bewaren kan ik ook wel gebruiken. Ik heb het juiste materiaal daarvoor nog niet gevonden.
Nu er zoveel mogelijkheden zijn dat we veel gemakkelijker over de wereld kunnen reizen heeft dit tot gevolg dat er zoveel moois nu aan ons getoond kan worden .
Er komt een uitwisseling opgang over handwerkvormen en kleuren .
Wat deze prachtige serie foto,s laat zien is een grote vrolijkheid van kleuren .
Dat kan toch eigenlijk alleen maar gemaakt zijn door mensen met een grote levensblijheid .
Het handwerk biedt zoveel belevenis , van lap en draad tot de prachtigste resultaten . Dit moet velen weer inspireren . Het handwerk onder het boek te zien is ook heel kleurig en zeker met zijde geborduurd .
De motieven doen mij een beetje denken aan het Hongaarse borduurwerk , dat ook zoveel kleurigheid kent .
Zo krijgen we hier weer een heel bijzonder verslag te lezen en te bewonderen op een wit besneeuwde Januaridag .
Veel dank aan Thera om ons zo,n mooi verslag te bieden .
@Thera hartelijk dank dat jij ons een andere stuk van Marokko hebt laten zien. Via mijn werk en bij “breien en “praten” kom ik toch wel veel Marokkaanse vrouwen tegen maar van niemand heb ik gehoord dat ze kunnen borduren. Op mijn werk kijken ze maar vreemd aan dat ik zoveel tijd in borduren stop.
Heerlijk zo’n “collegaverzamelaar”! En, Josefien, ik men dat Elma laatst eens schreef dat ze bij Pipoos een dergelijke map (vierkant en met de goeie maat voor kleine stukjes á la de pronkrolstukken)te koop hebben. Wil er zelf ook een gaan halen en zag hem ook op de site van Pipoos. Is geloof ik bedoeld voor scrapbookwerk, maar dat maakt niet uit toch?
hartelijk dank Thera voor dit verslag en Berthi voor het ons vertellen. Leuk dat de handwertradities daar ook weer opleven en gestimuleerd worden Zijn er ook patronen tekoop? b,v, via de nennen
Dank je wel Thera en Berthi. Heel mooie log vandaag.
Beste Thera, Wat een mooi verslag. Dank je wel! En dank berthi voor de publicatie van Thera’s verslag.
Thera wat prachtig allemaal, goed dat de meisjes het er weer leren en wat mooi dat je dat allemaal gezien hebt en met ons wilt delen.
Super.
@Frouke, dat klopt! Elma vertelde over een ‘scrapmap’ die te koop is bij Pipoos.
Berthi wat een prachtig log!
Thera wat heb je een schat aan indrukken en een mooie verzameling opgebouwd, ik heb die nog nooit gezien maar kan me voorstellen dat het een weelde moet zijn om die te zien. De reizen zijn onvergetelijk en de ontmoetingen met al die mensen nog meer. Wat een band zal dat direct geven met een gemeenschappelijke passie voor handwerk.
Ik vind het geweldig. Het boek dat op de foto te zien is is voor mij de oplossing voor de vele schoolhandwerkjes die ik onlangs in mijn bezit kreeg en waar ik een serie logjes over schrijf. Ik vroeg al aan de lezers om tips om die te bewaren en er was al iemand die het over een boek had, maar nu zie ik hoe het eruit ziet en waar ik het kan kopen. Mijn dag is weer goed! Dankjewel voor dit mooie log Berthi en Thera!
Thera dank voor dit mooie ‘gastlogje’.
Even voor de duidelijkheid. In pronkjournaal XXI had Elma het over de bewaarmap:
http://berthi.web-log.nl/berthi/2009/12/pronkjournaal-x.html
Als reactie gaf ik dat je ook een 23-rings multomap kunt nemen met daarin insteekhoezen zonder weekmakers. Deze insteekhoezen zijn/waren onder andere te koop bij de HEMA.
De Scrapbook albums die wij hier gebruiken zijn een bewuste keuze. 30cm x 30cm dat is ook de maat van de stof die wij knippen voor de pronkrol. Wil je dan je lapjes alsnog in een pronkrol verwerken kan dat.
Begin februari is de beurs in Arnhem voor deze artikelen, daar zal ik zoeken naar geschikte mappen en insteekhoezen en jullie de informatie doorgeven.
Als het weer het toelaat zal ik deze beurs bezoeken. Vanmorgen in het noorden nog wat hinder ondervonden van de opgewaaide sneeuw. Nu zijn ze druk bezig met kranen de sneeuwduinen op te ruimen, zodat alle wegen weer begaanbaar zijn. Het schoolvervoer lag in de hele provincie stil, dus kleinzoon had weer een mooie dag met opa. Vanmorgen heeft hij eerst bij de naschoolse opvang waar hij tegenover woont geholpen met sneeuwruimen. Daar waren geen sneeuwschuiver of scheppen aanwezig zodat hij dat thuis wel even ging halen. Als beloning kreeg hij een zakje met snoep, waar ook dropveters inzaten. Oma ga je weer een stukje breien met de dropveters, dat had ik ook een keer voor hem gedaan. Het is een leuk idee voor de lezers die nog wat moeten bedenken voor hun kinderen om op school te tracteren.
Elma
Mooie log vandaag met prachtige kleurrijke handwerken. Een geruststelling, dat de kunst van het borduren in Marokko doorgegeven wordt aan de jeugd.
Het was weer genieten van al dat mooie borduurwerk ,al kwam dit van buiten onze landsgrenzen.Er zijn toch heel veel mensen op deze aarde,die nog een hobby als borduren hebben.
Wat leuk dat iedereen zo enthousiast reageerd op dit log.Moet je nagaan dat dit maar een fractie is van wat ik heb gezien op handwerkgebied.
Berthi: Ben nog bezig met een Oezbeekse lap,maar als de Marokkaanse t.z.t klaar is zal ik hem op dit log laten zien.
Marlies: Er word veel geborduurd met wat zij noemen Agavezijde.Trees van Ierssel,onze begeleidster op deze reis,heeft overal navraag gedaan wat dat voor een soort zijde is.Niemand weet precies te vertellen hoe dat wordt gemaakt.Het ziet er uit als floss-zijde.Iemand in Nederland vertelde mij dat er van die agavevezels een pulp wordt gemaakt en dat daar dan een draad van wordt getrokken.Synthetisch dus volgens haar.De tafellakens worden volgens mij met een soort linnen/katoen geborduurd.Daardoor zijn ze heel goed wasbaar.Vroeger werd er vooral met echte zijde gewerkt,maar ik ben in het bezit van een paar antieke Marokkanse merklappen en deze zijn met een dunne katoen geborduurd
Wat betreft die agavezijde……Er zijn in de souk speciale winkeltjes,waar ze deze zijde op klossen verkopen.Je kijkt je ogen uit op die kleurenpracht en erger….je kan niet kiezen!Deze zijde wordt trouwens ook gebruikt om mee te weven.
Anneke: Misschien een leuk idee om af en toe samen iets te borduren?
Elma: Ook heel byzonder jouw “garnalenverhaal”.Wat een onderneming!
Josefien: Alleen gratis voor de meisjes,wiens ouders het echt niet kunnen betalen.Ze krijgen wel betaald voor hun werk,op die manier kunnen vooral de alleenstaande vrouwen hun boterham verdienen.
Gerrie: Borduurwerk onder het boek is inderdaad geborduurd met zijde en komt uit Rabat.
Hilda: De meeste Marokkaanse vrouwen hier komen van het platteland.Daar wordt vnl. geweven.Het borduren werd in de steden gedaan en het werk was natuurlijk bestemd voor de meer draagkrachtigen.Net zoals vroeger bij ons.
Frouke: Als alles doorgaat zien wij elkaar ïn september waarschijnlijk ïn levende lijve”
Basje: De mensen die ik zag borduren deden dat zonder patroon.Dat patroon zat door ervaring in hun hoofd..Ieder van hen heeft zijn eigen specialiteit.
Een aantal jaren geleden kocht ik het boek Broderies Marocaines–Laurence Roque en Francoise Clozel ISBN 2-283-58463-9.Vol met patronen.Het is uit 2001,maar misschien nog ergens verkrijgbaar.
Corrie: Ik vind het altijd erg leuk om mijn “schatten” aan belangstellenden te laten zien.Kom gerust eens langs,misschien met een klein groepje?
Prachtig verslag met schitterende foto’s Thera. Ik herinner me het verhaal nog wel uit HzG vorig jaar. Het leek me een mooie reis. Het boek met voorbeelden werd hier in vroeger jaren ook wel samengesteld met de werkjes die men op school had gemaakt. Net als de souvenir de ma jeunesse een mooi idee om al je handwerkjes zo op te bergen dat je er toch nog zo nu en dan mee kunt pronken. Ik had wel even willen bladeren in het Marokkaanse patronenboek 😉
Thera, daar ga ik me dan op verheugen!
Dank voor jullie reacties op mijn vraag over de map.
Ik wacht misschien Elma’s onderzoek maar even af, het ligt al zo lang in dozen, er is niet nu opeens haast bij.
Overigens ben ik bij de HEMA geweest met de vraag naar insteekhoezen zonder weekmakers maar ze keken me met grote vraagtekens aan: nooit van gehoord…..!!
Zijn die van PIPOOS voor textiel wél in orde?
@Thera, dank voor je antwoorden. Ik verheug me al op de Marokkaanse reislap. Ik weet dat jij erg mooie herinneringslappen maakt.
@Marcella, misschien iets voor jou om de volgende keer mee te gaan?:-)
@Josefien, vreemd hoor. Als ik de volgende keer bij de HEMA kom probeer ik eraan te denken om naar die insteekhoezen te zoeken. Het kan zijn dat ze uit hun assortiment zijn genomen omdat het wellicht onvoldoende werd verkocht. Zo’n twee jaar geleden heb ik twee pakken bij ze gekocht.
@Elma, ik hoop dat je zoektocht op de beurs wat oplevert. Het moet natuurlijk wel enigszins redelijk weer zijn voordat je naar Arnhem vertrekt.
Zo te lezen ligt er in het noorden veel meer sneeuw dan in het zuiden van het land. De kinderen kunnen hier gewoon naar school. Geen sneeuwvrij.
wat goed te horen dat er ook in marokko hernieuwde belangstelling hiervoor is! zo blijft de kennis voor de volgende generatie bewaard …
Begin februari duurt nog een paar weken. Vanmiddag per telefoon al wat informatie aangevraagd. Al hebben wij maar de losse insteekmappen dan maken wij er zelf wel een map bij. Mij werd verteld dat er in het plastic geen weekmakers zit. Maar ik wacht de informatie af die mij toegestuurd wordt.
Elma
@ Elma: Wij hebben het afgelopen jaar in de instelling waar ik werk een onderzoek gehad in ons eigen archief. Dat dateert vanaf 1947 en wordt ‘van historische betekenis’ genoemd. Die archiefdeskundigen vertelden dat juist in plastic mapjes e.d weekmakers zitten. Dat is namelijk nodig om het buigzaam te maken. Die weekmakers tasten op den duur ook de dingen die er in zitten, zoals papier en textiel aan, werd mij verteld. Misschien kan ik hen eens om advies vragen?
@josefien, de insteekhoezen die geen weekmakers bevatten zijn dik en stug.
http://www.petervanginkel.nl/cat/1332?id=1332
Wat een prachtig verslag!
Ik herinner me een reportage in Handwerken of Ariadne over een Marokkaans meisje wat haar uitzet aan het maken was. Ook met prachtig borduurwerk uit mondelinge overlevering.
prachtig zo sierlijk allemaal, heerlijk als je dat kan maken en allemaal om je heen hebt, pure rijkdom!!!
ik droom er altijd van dat nederlandse ,turkse en marokkaanse vrouwen elkaar eens vinden en al hun kennis en vaardigheden uitwisselen (en alle andere nationaliteiten)
margreet beemsterboer ,liet ook verschillende dingen zien en heeft daar ook ervaring mee (oa die mooie gehaakte kleurige randen langs hoofddoeken)
Een tijdje terug stond er in “Trouw” ook een stukje over Marokkaanse handwerken. Helaas weet ik er het juiste niet meer van. Ik heb het knipsel naar Marcella gestuurd. Dus misschien weet zij er nog iets van 😉
Wat een geweldig verslag! En wat een prachtig borduurwerk! Ik kan me voorstellen dat Thera onder de indruk was van al dat moois!
Wat een geweldig verslag van Thera.In gedachten reisde ik weer met haar mee.Sjoerd en ik maakten de 2e reis met Handwerken z.grenzen naar Marokko in november j.l.We waren ook zeer onder de
indruk van al het moois wat we hebben
gezien en beleefd.Zeer verrast waren wij
ook bij het bezoek aan het voormalige
particuliere mueum van Bert Flint in
Marakesh.Je kunt wel stellen dat deze
Bert Flint in ruim 60 jaar aan Etnografische
kunst(volkskunst) voor Marokko veilig heeft
gesteld.Toevallig is Bert Flint een Winschoter van geboorte. Zijn ouders hadden
een mooie meubelzaak en tapijthandel in
Winschoten.
Hennie
@Hennie Stevan-Bathoorn, wat mooi dat jullie deze reis ook hebben gemaakt. Wat Thera laat zien is slechts een fractie van alles wat zij aan handwerk/textiel heeft gezien. Ze vond het moeilijk om een keuze te maken uit al dat fraaie handwerk, maar koos uiteindelijk voor het bovenstaande.
Hennie Stevan-Bathoorn: Inderdaad Hennie,wat een bijzondere collectie bij een bijzondere man.Heb ook mij ogen uitgekeken bij hem.Ik hoop dat hij zijn collectie echt “veilig”kan stellen voor de toekomst.
Salem!Ik woon nu 9j. in Marokko,in de stad en op het platteland.Ik kan U verzekeren,dat alle meisjes, tegen de tijd dat ze gaan trouwen ,een volledig geborduurde uitzet hebben gemaakt.Er is niets verloren gegaan,van deze vaardigheid en traditie.Vooral geborduurd tafellinnen en beddengoed en lakentjes voor het eventuele toekomstige kind.Dit alles in een thema kleur ,wat de voorkeur heeft van de maakster.Een bij komende bjizonderheid is dat het borduursel ,er het zelfde uitziet ,aan de achterkant van het borduurwerk. Ik schilder Marokkaanse vrouwen en ben altijd onder de indruk van dit mooie Marokkaanse handwerk!9.2.2018
@Annemiek Boukili-Helweg, dank je voor de extra interessante info aan deze log!