Enkele jaren geleden kocht ik het boek De schoentjes van een vondeling, geschreven door Mink van Rijsdijk (1922-2000) in de museumwinkel van het Amsterdams Historisch Museum, het voormalige Burgerweeshuis van Amsterdam. Onlangs herlas ik het indrukwekkende levensverhaal van Roosje Steenhart-Drukker.
‘Bewaard in het burgerweeshuis, kleding en andere voorwerpen’ heette de tentoonstelling die in 1989 in het Amsterdams Historisch Museum werd gehouden. Roosje Steenhart-Drukker had twee jaar in het weeshuis gewoond en aan die periode had ze geen prettige herinneringen. Roosje besloot om samen met haar man naar de expositie te gaan. Bij binnenkomst werd ze direct overspoeld door herinneringen. Ze zocht haar cape, maar vond die niet. Haar man zag een paar hoge, bruine schoentjes. Na het lezen van de tekst ‘Kleertjes en schoentjes van een vondeling’ drong het tot Roosje door dat dit haar schoenen waren.
Roosje Drukker (1940) werd in september 1942 door haar ouders te vondeling gelegd bij nummer 9 op de Koninginneweg. Voor haar zusje Carla was een onderduikadres gevonden in Limburg. Haar ouders doken die avond onder bij de familie Verhave. Roosje kwam terecht in het Burgerweeshuis en kreeg de naam Irma van Schinkel. In 1944 werd de voedselvoorziening in Amsterdam steeds slechter, ook in het weeshuis. Er kwam hulp van de Bataafse Petroleummaatschappij. Er werden transporten naar Friesland georganiseerd. Irma van Schinkel had het voorrecht om naar Friesland te gaan. Het werd haar derde onderduikadres en niet het laatste.
Na de oorlog wilden de ouders van Irma van Schinkel hun kind terug. Ze kreeg haar eigen naam weer. Dit verliep voor Roosje niet zonder problemen. Een verwarrende jeugd met veel ingrijpende gebeurtenissen maakten het leven voor Roosje Drukker er niet gemakkelijk op.
De schoentjes van een vondeling is vertaald in het Engels. De toespraak van Roosje Steenhart-Drukker staat hier te lezen.
Mooi verhaal!
Maar mij puzzelt het wel hoe je een kind van twee te vondeling kunt “leggen”: ik stel me er altijd baby’s bij voor en geen kinderen die al kunnen lopen.
Maar als ze deze schoentjes toen echt droeg zal ze prima hebben kunnen lopen, lijkt mij, en een kind van twee laat zich toch niet zomaar ‘leggen’?
Ik stel me er dus heel dramatische beelden bij voor. Ik moet er niet aan denken…….
Dramatisch verhaal, wat zal er veel door haar zijn heen gegaan als je, je eigen schoenen weer ziet, heel bijzonder.
@josefien, even voor de duidelijkheid. Ze hadden voor haar dit plan bedacht omdat Roosje geen vlotte peuter was, het lopen en praten stelde niets voor, daarom kon zij te vondeling worden gelegd. Roosje werd met een dubbel stel kleren aan in de kinderwagen gelegd en zo liep Fietje Drukker (de moeder)richting Koninginneweg.
Zo kan het leven van een kind voor altijd in grote verwarring worden gebracht .
Over weeshuizen gaan verhalen over een heel streng leven . Ze waren herkenbaar aan hun gelijke kleding .
Een oudere dame heeft me er jaren geleden het een en ander over verteld .
Toen het weeshuis ter sprake kwam , moest ik weer denken aan een meisje op m,n werk , ze was van adel en haar jonge jaren had ze in een weeshuis had doorgebracht .
Dat was ook geen gemakkelijke tijd .
Jaren 40-50
In de oorlogsdagen zijn er veel kinderen afgestaan .
Het is bijna niet te bevatten hoe je dit kunt doen .
Je eigen kind wil je toch niet missen .
Wij hebben aan het eind van de oorlog een meisje in huis gehad , zij werd ook zo maar bij ons gelaten zonder dat de moeder ons goed kende .
Een gesprek aan de deur , binnenkomen wat praten en het was geregeld .
Het gebeurd nog heden ten dage dat mensen
afstand doen van hun kind , en omdat het niet zo is als ze graag gewild hadden , maar met een ernstige handicap .
Wat zal er veel stil verdriet zijn bij moeders en hun vondelingen.
Wat een nood zal deze moeder hebben gehad om dit te kunnen doen. Ze heeft dit waarschijnlijk gedaan om haar kind te kunnen redden, wat ook gelukt is.
Het heeft het hele leven van Roosje bepaald. Ik hoop dat ze nu een gelukkig leven heeft en begrijpt dat haar moeder toen in grote nood zat.
Elma
wat een vreselijk verhaal!
Het is zeker niet te bevatten hoe je je kind kunt afstaan/ te vondeling leggen, maar….Roosje is joods en de ouders van joodse kinderen stonden voor een duivels dilemma, toch? Ik las Roosjes speech, en kreeg, zoals altijd bij dit onderwerp, weer kippevel. Hoe lang heeft het geduurd voordat mensen durfden te gaan zeggen wat Roosje in die speech zegt? Dank, Berthi, dat je hier weer eens aandacht aan besteedt!
Indrukwekkende toespraak van Roosje Steenhart. De mensen die getuige zijn geweest van het wegvoeren van de joden moeten zich voor een deel machteloos gevoeld hebben. Velen hebben er stilzwijgend mee ingestemd. Degenen die belangeloos hulp hebben geboden, kunnen niet genoeg geeerd worden.
Indrukwekkende toespraak. Ongelofelijk dat ik in de jaren 50 op de lagere school leerde dat de joden het allemaal zelf schuld waren….ze hadden tenslotte jezus vermoord! Dat vond ik als kind al idioot, die redenering. Griezelig vind ik de parallellen naar de huidige tijd. Vóór de oorlog het anti-joodse sentiment. Vervang in speeches en interviews van sommige “politici” het woord moslim door het woord jood…..en het lijkt of de jaren 30 zijn teruggekeerd.
Mensen laten we ons toch eindelijk eens bezinnen op ons mens-zijn.
wat vreselijk mieke! niet geweten dat er in de jaren 50 in NL nog scholen waren waar dat werd beweerd…..middeleeuws of erger toch?
Pfff..zo valt er dus altijd nog wat te leren, ookal is het niet altijd leuk. En fijn dat je kinderziel hier al tegenin ging: kinderen en dwazen zeggen de waarheid is toch het spreekwoord? En je zorg om de paralellen deel ik volledig! Martin Luther King zei al: voor het slagen van het kwaad is het al genoeg als goede mensen niks doen. Dus laten we op zn minst kritisch en waakzaam blijven…
Indrukwekkend.
Vooral ook de speeches van Roosje en Anne.
Fijn dat je hier aandacht aan besteedt Berthi.
Frouke: katholieke nonnen deden goed werk in onderwijs en gezondheidszorg, maar er zaten ook foute figuren tussen…
Op zoek naar iets heel anders bij Walburg Pers kwam ik dit tegen , ook over weeshuizen .
http://historischhuis.nl/recensiebank/review/show/130
Als reactie op Miekes verhaal over de jaren 50 moest ik denken aan de lagere Christelijke school waar onze kinderen ( geb. 1967 en 1969) zaten. De moeder van een klasgenoot vertelde. Mama ik kan niet slapen want ik weet niet hoe ik op het kussen moet liggen. Aan de ene kant is God en aan de andere kant de duivel had de juffrouw in de eerste klas verteld.
Hoe moet je dat als ouders weer rechtpraten, wat de juf zegt is waar, als je zes jaar bent.
Elma
@Gerrie, wat Fietje gedaan heeft, is zeer moedig. Uiteindelijk heeft ze het leven van haar dochter gered. Als er geen oorlog was, dan was Roosje nooit te vondeling gelegd. Voor zowel moeder als dochter zijn het zeer moeilijke, zware tijden geweest.
@Frouke, daarom is het ook goed dat het boek er is!
@mieke s, we moeten ons goed realiseren wat we nu hebben en er met z’n allen zorg voor dragen dat het zo blijft.
Er waren dus nonnen met oogkleppen op!
@elma, dit verhaal vergeet ik niet. Je vertelde het aan Jeanny en mij toen we bij je op bezoek waren.
Toeval, vanmorgen om half zeven heb ik in bed het verhaal verteld van Roosje Drukker aan onze kleinzoon. Hij kwam bij ons in bed en vroeg: Opa wat is vergassen, opa begon over biogas. Maar dat bedoelde hij niet. Hij had in zijn nieuwe geschiedenisboek gekeken op de dag dat ze kennismaakte met de nieuwe meester in de klas waar hij naar toegaat. Nee opa over de oorlog en de mensen gingen onder de douche. Best moeilijk om er met een 10 jarige over te praten. Oma vroeg: Mark weet je wie Anne Frank is en daar kwam het hele verhaal. Toen kon oma vertellen dat het ook wel goed af kon lopen, het verhaal van Roosje waar hij van genoot. Dus tegenwoordig staat het nog steeds in de geschiedenisboekjes en wordt het behandeld.
Elma
Beste mensen,
Het is natuurlijk al een poosje geleden dat dit blog met commentaar is geschreven. Toch maar een reactie van mij.
Ik heb het boek inmiddels ook. Naar aanleiding van een ontmoeting met Roosje heb ik het via Boekwinkeltjes.nl te pakken gekregen. Het is goed dat zulke gebeurtenissen bekend worden gemaakt. We moeten blijven beseffen dat elk mens kostbaar is. Elkaar niet veroordelen en iedereen met respect behandelen. Als iedereen dat doet is er geen oorlog en verdriet meer.
Met Roosje gaat het nu goed. Ze woont met man een paar dorpen verderop. Ze ontvangt en bezoekt groepen om te vertellen over haar geloof en gebruiken en daarmee komt er wederzijds begrip wat haar erg veel goed doet.
Haar geschiedenis blijft een herinnering met verdriet maar gelukkig ook wel goede momenten. De onderduikgezinnen heeft ze gedeeltelijk terug gevonden zoals in het boekje beschreven en dat was goed.
@Hetty Janssen, dank je voor je reactie. Het is fijn om te lezen dat het goed gaat met Roosje!