Stille getuigen…

Mieke S: ‘Nu de “herdenkingstijd” weer nadert, moet ik terugdenken aan onze zomervakantie van afgelopen jaar in Beieren. In het plaatsje Illerbeuren is een Openluchtmuseum dat we bezochten. Het is een museum zoals er zoveel zijn in Duitsland. Iets in de geest van het Openluchtmuseum in Arnhem. Er is veel aandacht voor de plaatselijke gebruiken, vooral op het gebied van de landbouw. We weten inmiddels heel wat over appelsap maken, spelt verbouwen en het maken van vakwerkhuizen.
Het bijzondere aan het museum in Illerbeuren was dan ook niet het boerenwerk maar de aandacht in dat museum voor het recente verleden. Altijd en nog steeds een gevoelig punt in Duitsland. Hier werd in één authentieke boerderij aandacht besteed aan de Vertreibung. In Duitsland zijn daardoor na de oorlog meer slachtoffers gevallen onder de burgerbevolking dan door de oorlog zelf. De zogenaamde Volksdeutsche werden uit Oost-Europa verdreven terwijl ze daar al generaties lang woonden als “boete” voor de oorlog en met goedkeuring van onder andere Winston Churchill. In Duitsland zelf, helemaal kapotgebombardeerd, was het vreselijk moeilijk om deze mensen op te vangen. De geallieerde bezetters hebben toen een inkwartiering geregeld bij particulieren. Iedereen die een kamer overhad, was verplicht om vluchtelingen in huis te nemen. Dat dit tot heel wat spanningen geleid heeft, kan iedereen zich wel voorstellen. Men had niks en er was niks. Rantsoenering dus: zoals op de lijst uit het museum te zien is: een rantsoen te veel om dood te gaan van de honger, te weinig om voldaan te zijn. Deze situatie heeft geduurd tot aan de hervorming van het geldstelsel, waarna het heel langzaamaan beter ging.
Het schort is een stille getuige van de armoede. Tot op de draad versleten, klungelig versteld… een van de indrukwekkendste dingen uit de Europese geschiedenis die ik ooit gezien heb.

Op amazon.de zijn tientallen boeken te vinden over dit onderwerp. Sommige schrijvers zullen klagen, andere klagen aan. Ikzelf heb het boek Die Vertreibung, Böhmen als Lehrstück gelezen, geschreven door Peter Glotz, een in augustus 2005 gestorven Duits parlementslid. De schrijver is zelf na de oorlog als kind uit Moravië verdreven. Hij schrijft er vrij afstandelijk over vanuit de optiek: gebeurd is gebeurd, laten we leren van het verleden en laten we vooral niet proberen om dit onrecht ongedaan te willen maken maar laten we wel van de daders verwachten dat ze op zijn minst spijt hebben van hun daad en het onrecht erkennen.’

13 gedachten over “Stille getuigen…

  1. Een goed artikel, Mieke. Fijn dat je dit schreef voor ons en goed om eens bij stil te staan, ook al zal het voor een aantal lezers een gevoelig onderwerp zijn.

  2. Wat een schrijnend verhaal en vooral de stille getuigen zoals het schort en de lijst met voedingsmiddelen 1 mens voor 28 dagen zijn onvoorstelbaar. De datum die erbij staat is drie maanden voor mijn geboorte, dat zoiets toen gebeurde in een tijd waarin ik ter wereld kwam is niet te begrijpen, alsof het uit een andere wereld, van een andere planeet is en toch gebeurt het nog steeds. Ook op dit moment moeten mensen met dit rantsoen toe en soms zelfs met minder, we hebben als mensheid niets geleerd.

  3. Geen makkelijke tijd geweest. en de mensen moesten het maar nemen zoals het kwam. Knap om dan later te zeggen “gebeurd ie gebeurd” Dat is wel zo natuurlijk, maar lijk me toch wel erg moeilijk. Wat een grote indruk zal het museum bij jullie achter gelaten hebben.

  4. Wij wonen in Hongarije in een dorp dat voor de helft “duits”was sinds 1720(!). Die bevolking wordt de Donau-Schwabische bevolkingsgroep genoemd. Veel o.a. hun prachtige oude taal hebben ze door de eeuwen heen bewaard. Daarvoor hebben ze inderdaad duur betaald. Stalin gooide het op een akkoordje met Roosevelt en Churchill en deporteerde deze mensen ómdat ze duitsers waren en dús collaborateurs…. Zeker, sommige mannen werden geronseld voor het leger, deels voor het hongaarse deels voor de SS en de Wehrmacht.Velen kwamen niet terug. De vrouwen en meisjes moesten ervoor boeten en verdwenen willekeurig naar siberië , de mijnen in de oekraine, naar een naastbijgelegen dorp, naar duitsland. Sommigen kwamen terug en hun verhalen horen we nu nog. Veel veel verdriet. De communisten verboden ze bovendien daarna 40 jaar lang hun eigen taal te spreken. Nu mag het weer en zijn de scholen zelfs twee-talig, zoals in Friesland. In 2006 maakten Eddy en ik een boek over “ons”dorp. Daarin zit veel van dat verdriet. Wie het interesseert kan kijken op http://www.pincegaleria.hu
    Inderdaad een soms problematisch onderwerp, maar wij hebben hier wel geleerd nog genuanceerder te kijken en te luisteren dan we al probeerden.Om mensen individueel gaat het ons steeds meer……

  5. Mooi dat deze schort bewaard is gebleven en nu getoond kan worden in het Museum.
    Als kind kwam ik op een boerderij in Overijssel, het was een veebedrijf waar 2x per dag met de hand gemolken werd. De boerin ging altijd mee melken en droeg dan een schort die steeds maar weer versteld werd. De lapjes kwamen uit de resten van de schorten die ze altijd zelf maakte.
    Van Emmy kreeg ik een lap schortenbont waar haar moeder nog een schort van moest maken, zwart met een klein beetje rood. Voor een heel byzonder stukje patchwork wordt er een klein stukje afgeknipt, we zijn er erg zuinig op, maar willen het wel gebruiken.
    elma

  6. Hoorde de gebrek aan stof verhalen van mijn moeder en hoe van bijna niets, iets bruikbaars gemaakt werd. Maar dit schort vertelt zonder woorden het verhaal van makende vrouwen door de eeuwen heen.

  7. Begrijp,ik het verkeerd? Wij in die tijd hadden ook niet veel,alles was op de bon.In de oorlog waren er genoeg sterf gevallen door gebrek aan eten.Ja natuurlijk was het allemaal verschrikkelijk,maar laten we a.u.b.geen medelijden hebben met een bevolking wie al deze ellende veroorzaakte van de oorlog.Waar stonden ze toen er 6 miljoen mensen onschuldig de ovens ingingen.
    Gaan we toch niet vergeten,he? Mijn moeder droeg ouwe schorten en mijn vaders schoenen.
    De tulpen bollen waar ze van at,dat ze dacht dat ze dood ging en dat ze liever honger had.En na de oorlog,had mijn moeder nog ouwe schorten,weduwe,geworden door de oorlog, met 4 kleine kinderen,en een regeering wie het moeielijk had,om meer te doen.Dat we kregen 2x een voedsel pakket vanuit Amerika,tandpasta zag ik pas jaren later.Ik kreeg wat te eten in de kleuterklas,van’t Rode Kruis,dat was in 1948,ik was geboren in 42,een gracht verder van het Anne Frank’s huis.
    Dus dat de Duitsers toen niet veel hadden in 1948,is geen wonder.Dat was niet zielig,hadden ze verwend moeten worden?Na alles wat er gebeurd was?
    Mischien begrijp ik het verkeerd?

  8. Ik heb het altijd al verkeerd gevonden om over “De Duitsers” te spreken alsof ze allemaal fout zijn geweest. Dit verhaal toont maar weer eens aan, dat lijden niet ophield en ophoudt bij een grens.

  9. Ja Neeltje, je begrijpt het verkeerd! Natuurlijk hoefden “de Duitsers” niet verwend te worden na de oorlog! Natuurlijk was er overal in Europa armoede, honger, ellende! Het enige dat ik aan de orde heb proberen te stellen is dat NA de oorlog onrecht is geschied aan een burgerbevolking alleen maar omdat generaties terug deze mensen uit Duitsland stamden. Na generaties lang gewoond te hebben in Polen, Tsjechië, Hongarije, Roemenië, Moravië en noem maar op, moesten ze weg alleen maar omdat hun over- over- overgrootouders van oorsprong Duits waren. Dat noem in onrecht. En een heel klein beetje van het gevolg daarvan zagen we in het museum in Illerbeuren.

  10. Begrijpen doe ik het wel,maar je stukje ging over dat schort,maar ik begrijp niet dat etens lijstje er bij?En dat die mensen waren weg gejaagd,van hun woonplaatsen,was ook erg,maar toch beter als dat je een beetje joods was en dat je naar een kamp ging.De mensen in ons land hadden het niet veel beter in 47 of 48.En wat gebeurde er in ons land met de mensen wie van de boten afkwamen,uit Indonesia,ze moesten ook naar kampen,om dat er geen huisvestingen waren.
    Dat is dus in die tijd ook gebeurd daar,ja heel erg.
    En ergens moest er een lijn getrokken worden,orde stellen(erg duits?) is jouw uitdrukking.Alles wat Duits was na de oorlog wilden de mensen niet,de eerste jaren.Verbaasd je dat? En het was een taal wat ik ook beslist niet wilde leren,toen ik naar de Mulo ging.Mensen wilde het vergeten,niet vergeven.
    En soms dat is onrecht,maar voor een beter hoop vol bestaan,moet je soms voor betalen.
    Ik ben niet anti duits,ik heb er 9 jaar gewoond,mijn man en ik hebben een duits kind geadopteerd,hij is nu 36 jaar,hij was 6 maanden oud,toen we hem kregen.
    Zo alles wat duits was,was niet slecht,ik heb aardige buren gehad en met sommige email ik nu nog na zo’n 30 jaar.
    En ik weet van deze vriendinnen,dat ze het ook moeielijk hebben met hun geschiedenis.
    En Saskia,nee we zeggen niet dat alle duitsers fout zijn,dat schrijf jij,en iedereen mag best voor zijn mening uitkomen,daar leren we van.En ja het schort is een boek voor zich zelf.
    Geschiedenis spreekt voor zich zelf.
    Door de eeuwen heen hebben de vrouwen dat ook met hun naalden willen bewijzen.
    Groetjes,neeltje.

  11. één zinnetje treft me in alle reacties: waar stonden “ze” toen er 6 miljoen mensen de ovens ingingen? Laten we alsjeblieft eerlijk zijn: waar stonden “we” toen enzovoort… Van de 110.000 nederlandse joden kwamen er nauwelijks 10.000 terug en “wij” zorgden dat ze netjes volgens dienstregeling in Westerbork ( en dus verder) kwamen….Dat bedoel ik met kijken naar het individu en niet naar de nationaliteit…zie boven.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *