Op 2 december 2008 schreef ik een log over de worteldoek. Voor velen een feest van herkenning, zoals blijkt uit de reacties. Henriette Beukers was één van de personen die een berichtje plaatste. Omdat ik vermoed dat veel lezers haar reactie niet hebben gezien (Henriette schreef haar reactie op 9 december), wil ik graag in de log van vandaag hier aandacht aan besteden.
Henriette: ‘Ik wil even reageren op de doeken die hier worteldoeken worden genoemd. Ik ben bang dat er twee dingen door elkaar worden gehaald. De worteldoeken die achter de kapstok en boven de schoorsteen hingen, werden inderdaad worteldoeken genoemd. Ze werden machinaal geweven, de patronen werden ingeweven. Ze waren vrij grof geweven, zeker ten opzichte van de originele kashmirsjaals die vroeger met de hand geweven werden in Kashmir van de aller fijnste en mooiste wol die je maar kunt voorstellen. De sjaals – meestal groot en vierkant, maar soms ook langwerpig – waren heel licht, prachtig van patroon en extreem kostbaar. Op een gegeven moment zijn ze ook geweven in Frankrijk en Engeland, maar op jacquardgetouwen. De handgeweven sjaals uit Kashmir zijn in een zeer speciale verbonden 2/2 keperbinding geweven. Soms werden de buitenranden geborduurd. Zelf heb ik er een die helemaal geborduurd is. In het Gemeentemuseum Den Haag is in 1986 een tentoonstelling over de kashmirsjaals geweest, met een speciale uitgave en ook is in het Nederlands Openluchtmuseum in 1984 een speciale dag over de sjaals georganiseerd.
Ik reageer omdat ik een beetje bang ben dat misschien iemand in het bezit is van een originele sjaal uit Kashmir en die misschien verknipt om er leuk patchwork mee te maken… In de handel van antieke textiel kan zo’n sjaal nog aardig wat opbrengen. Dit wou ik even kwijt. Volgens mij zijn de worteldoeken dus wel degelijk afgeleid van de sjaals, maar werden de worteldoeken in principe gemaakt voor tafelkleden of wanddoeken.’
Voor de lezers die niet weten wie Henriette Beukers is, wil ik in het kort vertellen wat zij samen met haar man betekend heeft voor handwerkland. Ik schrijf een samenvatting van het artikel ‘Henk en Henriette nemen afscheid’ dat te lezen staat in Handwerken zonder Grenzen, nummer 125.
Henriette’s eigengemaakte klederdrachtpoppen kwamen in de winkel van Ina Broerse in Amsterdam. In het blad ‘Rosita’ verscheen een artikel over deze kunstnijverheidswinkel van Ina. De poppen van Henriette kwamen in dat artikel in beeld. Het gevolg was dat Henriette gevraagd werd om artikelen te schrijven over handwerken en over het maken van poppen. Op een gegeven moment belde de eigenaar van Ariadne, of zij hoofdredactrice wilde worden. Henriette stelde voor om dit samen met haar man te doen. Ariadne ging akkoord. Dertien jaar lang leidden Henk en Henriette de redactie van Ariadne. Omdat het vergaderen de overhand leek te nemen, wilden Henk en Henriette wat anders. Op verzoek van uitgeverij Kluwerpers schreven Henk en Henriette een voorstel voor een encyclopedie over handwerken. Zij bedachten een losbladig systeem met handwerkpakketten daarbij: ‘Het Komplete Handwerken.’ Bijna elke handwerkster heeft dit naslagwerk in haar boekenkast staan.
In 1978 wilde uitgeverij Kluwerpers een tijdschrift maken als vervolg op Het Komplete Handwerken, maar het moest héél anders zijn dan Ariadne. Het blad zou vijf keer per jaar uitkomen en de uitgever bedacht de naam:’Handwerken zonder Grenzen’. In 1984 kochten Henk en Henriette het blad Handwerken zonder Grenzen, de voorraden daarvan en de 10.000 abonnees. Vanaf deze tijd werd alles in eigen beheer gedaan. Eind 2004 zijn Henk en Henriette gestopt met hun werkzaamheden. Op 29 april 2005 werden Henk en Henriette beiden Koninklijk onderscheiden.
Ja, ik had haar reaktie gelezen.
Fijn voor de aanvulling en voor de waarschuwing.
Ja, wij hebben veel mogen genieten én leren van het werk van fam Beukers.
Juist afgelopen week moest ik aan hen denken.
Ik vond ik in een oud patronen mapje, dat DH 2e kerstdag op een markt vond een patroon.
Dat kwam uit het blad Regina uit 1960, het is een geboorte lapje met de naam Haico Beukers erop.
Misschien wel een kind van hen, heel leuk !!
Vandaag moest ik nog aan de familie Beukers denken, bij het pakken van HZG met het artikel over Herman Roza. Aan dat artikel hebben beiden ook een groot aandeel geleverd door de foto’s en de techniek te beschrijven van de Marker kleding.
Alle kennis die wij nu onder ogen krijgen hebben wij te danken aan dit soort mensen, die hun hele leven met textiel bezig zijn geweest.
Elma
Wat zou handwerkend Nederland zijn zonder het echtpaar Beukers? Ik vind het geweldig wat ze allemaal hebben gedaan! Chapeau!
Fijn dat je dit even plaatste Berthi! Ook ik zat vandaag te neuzen in oude HzG’s op zoek naar een bepaald patroontje en genoot weer van de kwaliteit die Henriëtte en Henk leverden…..
Dankje wel Berthi om dit nog eens op je log te schrijven. Ik heb een boek van de bieb “Huiselijkheid” in huis, waar over de worteldoek wordt geschreven als een knusse versiering met de koperen salamanders en de wajang poppen op de schoorsteenmantel. Was een topper in de jaren 50!! Zo schrijven ze.Grappig dat jij het er al een tijdje terug over had. Ik zat het met een glimlach te lezen. Het is een leuk boek over de interieurs van 1900 tot heden. En het Komplete Handwerken….ja die staat hier ook in huis. Nog steeds gebruik ik hem als ik iets zoek over een bepaalde techtniek. Alles wat je hier boven hebt geschreven is al zo’n beet je geschiedenis gfeworden. en in die geschiedenis hebben en leven we nog. Wat gaat de tijd toch snel!!
Zonder Henriëtte en Henk Beukers zou handwerkend Nederland er anders uitzien. Hoe: saai.
H en H hebben ons over de grenzen van ons eigen kennen en kunnen leren kijken en daarvoor hebben ze, ondanks een koninklijke onderscheiding eigenlijk veel te weinig waardering voor gekregen!
Berthi, ik ben heel blij dat je aandacht aan hun besteedt!
Wat leuk van Henriette om op jouw worteldoekverhaal te reageren.Net zoals bij veel anderen hebben H en H veel kleur in mijn leven gebracht.Handwerken zonder Grenzen opende mijn ogen voor andere culturen en hun kleurrijke handwerken en kleding.Ik ging daardoor op mijn reizen zoeken naar al dat moois ,met als resultaat een kleurrijk huis vol textiel.Jammer dat HzG,zonder H en H een ander blad is geworden.Gelukkig zijn er de oude nummers en die worden vaak door mij bekeken.Henriette,als je dit leest….nog heel erg bedankt voor alles wat jullie hebben gedaan op handwerkgebied.En jij Berthi,bedankt om weer even aandacht aan hen te schenken.
Wat komen er weer mooie herinneringen boven over de bekende rode banden vol met prachtige beschrijvingen over handwerken .
En Handwerken zonder grenzen , we zouden het niet meer willen missen .
Dat handwerken z. gr nu misschien veranderd is dat kan gewoon niet anders .
Wij willen graag het oude vasthouden en zo doorgaan . Maar tijden veranderen en zo gaat het ook met ons vertrouwde tijdschrift .
De oude nummers kun je vele keren doorbladeren en er van blijven genieten .
Als ik mij goed herinner heeft Henriette Beukers ook de dieren serie uit “Hallo meneer de uil” ontworpen en of gemaakt .
Henriette is op velerlei handwerkgebied zeer deskundig , ik zag haar vaak op handwerktentoonstellingen die ik toen nog gemakkelijk kon bezoeken .
En ik denk in Leiden dat ze een weefdemonstratie gaf . Ik was daar toen druk in de weer om meer informatie te vinden over patchwork en quilten en kocht daar twee Engelse uitgaven over deze technieken . Het zal zeker 50 jaar geleden zijn .
Veel later kwamen er meer Amerikaanse boeken beschikbaar .
Het echtpaar Beukers blijven wij zeer dankbaar voor al hun geboden arbeid .
En wat een vreugde moet dat zijn geweest om samen aan zoiets moois te mogen werken , dat mag voor Henriette nu toch een prachtige herinnering blijven .
Echt weer heel veel nieuws voor mij, niets van dit alles was me bekend en het is zó goed om te weten wat iets waard is.
Ook erg leuk om te lezen wie Hen en Henriette zijn en wat zij betekenen voor handwerkend Nederland.
Nu zal ik ook met andere ogen naar mijn Komplete Handwerken kijken. Korst geleden gekregen en een bron van informatie.
Heel veel dank voor de fijne reacties op het werk dat mijn man en ik zolang hebben mogen doen. Helaas is mijn man begin van dit jaar overleden; hij zou best trots geweest zijn op deze lovende woorden.
Marian’ne – ik reageer hierbij ook even op je patroon van het geboortelapje. Het stond in 1960 in de Rosita (voor zover ik me herinner heb ik niet voor het blad Regina gewerkt). Haico is mijn jongste zoon en net als zijn broer Eelco houden zij zich vrijwel dagelijks bezig met het maken van boeken e.d. De appel viel niet ver van de boom.
Dag Henriëtte, leuk dat je reageerd.
Verdrietig dat je man is overleden.
Een heel gemis na zo’n tijd intensief samenleven/werken.
Ook ik heb van al jullie bladen/lessen mogen mee genieten.
En nog is alles wéér te gebruiken.
Het patroon is een uitgescheurde pagina met een verwijzing naar een Regina aktie tot dec. 62.
Daarom dacht ik dat het blad zo heette.
Leuk de namen van je zonen zo te gebruiken.
Zelfs de kleintweeling herinner ik mij in de HzG ;-))
Het allerbeste in 2009 !!
Fijn om al jullie reacties te lezen bij deze log.
Henk en Henriette hebben gigantisch veel gedaan voor handwerkland en hebben veel betekend voor alle handwerksters. Een schat aan informatie, technieken en patronen hebben ze met ons gedeeld waar we vandaag de dag nog steeds van genieten.
Berthi, bij mijn vriendinnetje hing er een boven de schoorsteenmantel, gedrapeerd in een soort uitwaaierende ruit en inderdaad een koperen salamander er op, wel de grovere industrieel geweven soort. Ik heb gehoord dat die koperen beestjes in het begin voornamelijk door oud Knil-soldaten (7 dec.divisie!) op de doeken werden gehangen, omdat zij koperen gekko’s hadden meegenomen en die beestjes kruipen nu eenmaal overal op, deed hen aan Ïndie denken, wie geen Indies beestje had, kocht een spin ofsalamander,hoeveel “salamanders” zullen in werkelijkheid gekko’s zijn geweest? Worteldoek, afgeleid van Würzeltuch geloof ik direct, afgeleid van het “wortelmotiefje” ook. In Groningen bestaat het begrip worreldagen, betekenis werkdagen. Hoe kwamen die echte kashmirs nou in burgergezinnen terecht? Ik hoorde dat personeel van deftige gezinnen soms oude of uit de mode geraakte kledingstukken kreeg. Zo’n doek was dan nog goed genoeg voor de mindere klasse, maar die had wel weer te maken met strenge tradities van wat naar de kerk gedragen mocht worden en zo’n frivole doek?Vergeet het maar. Dus moest zo’n doek op werkdagen gedragen worden, het werd bij ons ook zo uitgesproken, wurreldouk, een wortel is een woddel in ons dialect. Maar veel waarschijnlijker is dat die mooie doek in de kast belandde en alleen op visitedagen in de mooie kamer op tafel kwam. Tot er een keer koffie of bessenjenever omgegooid werd, dan kwam ie weer in de kast. Als je hem dan in de 50er jaren wilde ophangen, kwam er drapeerkunst aan te pas en moesten die plooien worden vastgezet met, jawel, een koperen beestje. Al deze verklaringen zullen allen hun werkelijkheidswaarde hebben, mijn tante kreeg van haar zoon een mooi stuk saristof, dit werd niet opgehangen, maar bij anderen gebeurde dit wel, ook wel achter de kapstok )met een oud laken weer achter de sari, tegen het schuren. Trouwens, die spiegel op de schoorsteen.. Toen de open haard aan de gevel vervangen werd door een kachel met schoorsteen tegen een binnenwand, bleef de spiegel die daar hing gewoon op die plek hangen. Die plaats was strategisch, tegenover een raam weerkaatste de spiegel het licht en zorgde zo voor extra licht in de kamer. In een tijd zonder schemerlampjes een voordeel. Margriet.
Mooi, dit vervolg op het worteldoek verhaal. Bijzonder ook dat Henriëtte Beukers het verhaal zo mooi inkleurt met allerlei wetenswaardigheden. Fijn ook dat de vele publicaties van Henk en Henriëtte nog steeds voor ons zo actueel zijn en zo graag gelezen en verzameld worden.
fijn dat je die reactie van henriëtte beukers er nog bij plaatste (ik had het inderdaad niet gelezen) – niet alleen omdat het altijd fijn is om een vervolg op een eerdere log te kunnen lezen, waarin wat verder op de zaken wordt ingegaan – maar ook omdat zij het beiden verdienen eens extra in het zonnetje te worden gezet!
dankzij de HzG ben ik me met meer en andere zaken op handwerkgebied bezig gaan houden, als er íéts inspirerend werkte, was het dat blad wel! steenrijk voel ik me nog steeds met (bijna) alle oude nummers van de HzG!!
Sinds enige jaren ben ik bezig met de mooie shawls uit Kashmir. Ik reis enkele malen per jaar naar Kashmir en probeer zoveel mogelijk te doen om deze levende handwerktraditie onder de aandacht te brengen. In alle contacten die ik opgedaan heb kwam ik niet eerder de naam Henk en Henriëtte Beukers tegen, maar dat is duidelijk mijn tekortkoming. Wat mooi ook om te lezen dat ze er zoveel over weet. Wellicht is het mogelijk om via deze weg eens met haar in contact te komen? Ook als er anderen zijn die mooie antieke doeken uit Kashmir in bezit hebben en erover kunnen vertellen, ben ik zeer geïnteresseerd om in contact te komen.
@Nathalie Cassee, ik heb je al verschillende keren op een beurs zien staan en de prachtige shawls bewonderd. Ik zal je mailadres en link van de website doorgeven aan Henriëtte Beukers.
Mijn moeder is onlangs verhuisd en met het opruimen heb ik een worteldoek in de kast gevonden. Ik wil hem graag ophangen, maar heb geen idee hoe. Wil er geen gaatjes of iets in maken. Heeft iemand mischien raad. Ik woon in Zuid Afrika en kan dus hier ook niet iemand vragen.