Naar aanleiding van deze log over rouwrituelen en deze log over het doodshemd stuurde Edith van den Broek haar prachtig vormgegeven boek Voor altijd…, een verzamelboek met bijzondere funeraire producten; voor, tijdens en na de uitvaart.
Edith van den Broek: ‘Doordat ik mijn eigen werk (o.a. de HeartHart rouwcollectie) niet alleen toonde op uitvaartbeurzen, maar ook op de meer spirituele beurzen, kwam ik erachter dat heel veel mensen niet op de hoogte zijn van de uiteenlopende mogelijkheden rondom een uitvaart. Ik kreeg opmerkingen als: hé, hé, eindelijk eens iets anders dan alleen dat standaard grijze randje. Of men zei: Had ik dat maar geweten, dan… Ik was met stomheid geslagen, zeker omdat ik dacht dat de mensen die zich met spiritualiteit bezighouden, beter geïnformeerd zouden zijn over de dood en rouw. Ik begon dus te vertellen dat er nog zoveel meer is op dit gebied en dat je tegenwoordig een uitvaart geheel naar eigen wensen kunt vormgeven. Hiermee wordt ook de eerste stap gezet op weg naar het verwerken van het verlies van een dierbare.’
Voor altijd… geeft een goed overzicht van de vele mogelijkheden die er zijn om een uitvaart persoonlijk te maken. De meeste mensen die bijzondere funeraire producten maken, zijn meestal begonnen nadat ze een dierbare hebben verloren.
Anita Hoogerwerf: ‘Tijdens mijn werk in het onderwijs werd ik regelmatig geconfronteerd met rouw. Rouw heeft vele gezichten, niet alleen rouwen om de dood, maar ook afscheid nemen van je geboorteland, of verandering van de gezinssituatie. Binnen het onderwijs ontstaat steeds meer behoefte aan gespecialiseerde hulp. Dit heeft mij ertoe gebracht me te specialiseren als rouwconsulent. Om mensen de mogelijkheid te bieden om bewuster bezig te zijn met het afscheid nemen van een dierbare, heb ik diverse producten ontwikkeld zoals de rouwvensters, de rouwslinger en het condoleancekistje.’
De zwangerschap van Christine Luiten eindigde na drie maanden in een miskraam. Ze had niet verwacht dat het zoveel impact op haar leven zou hebben. Na een half jaar hield ze een afscheidsritueel. Van vilt maakte ze een coconnetje waarin de persoonlijke dingetjes van het kindje, die ze al had, stopte. Ze vond het een mooi afscheid om het coconnetje de rivier mee te geven waar ze vlakbij woont.
In de log van 16 maart 2008 noemde ik al de vilten cocons van Bertina Slettenhaar: ‘Textiel (kunst) is mijn passie. Zolang ik me kan herinneren ben ik al in de weer met lapjes, draadjes en vezels. Een kunstopleiding kon dan ook niet uitblijven en die heb ik in 1998 afgerond. De laatste acht jaren ben ik gegrepen door het vilten; het is zo verbindend. Ongelooflijk hoe via het vilten alles samenkomt; de combinatiemogelijkheden in materialen en technieken zijn een onophoudelijke stroom van inspiratie. Maar er is ook de tactiele kant: je móet gewoon voelen, vasthouden: vilt voedt.’
Riete Mol begon met kistkleden en lijkwaden toen haar man ernstig ziek was. Hij heeft op het randje van de dood gezweefd, maar heeft zich vastgehouden aan de rand van de boot waarin hij in zijn gedachten voer. Steeds dreigde hij eruit te vallen, maar hij heeft het gered. Het materiaal van de kistkleden en lijkwaden is van katoen. De schilderingen bestaan uit heldere, sprekende kleuren.
Dit zijn slechts enkele voorbeelden. Wil je meer informatie kijk dan op de website.
Ja mooi dat het anders kan tegenwoordig.
Wel moet je daar ook de durf voor hebben om de gewoonte te doorbreken.
Het zal zeker helpen bij de rouwverwerking als je het naar je eigen wensen kan doen.
Eigenlijk kan alles wel. Maar mensen denken dat dingen niet mogelijk zijn. Het is ook erg goed om op papier te beschrijven hoe je iets zou willen tijdens je begrafenis. Maar nabestaanden kunnen veel zelf bepalen. Het is toch een moeilijk onderwerp, waar we bij leven niet graag mee bezig zijn.
Heel moeilijk wanneer je meestal zeer onverwachts veel moet regelen .
En wat kan het pijn doen wanneer je later merkt dat er nog tekortkomingen waren .
Om er daarna nog over te praten is heel moeilijk , men zal proberen je te troosten . Maar hier is geen troost voor daar moet je zelf uitkomen .
Wat goed dat dit moeilijke onderwerp nu bespreekbaar wordt.
Een allenstaande zwager van ons die ik vroeg wat zijn wensen waren als hij kwam te overlijden, begraven of cremeren?
Hij sloeg helemaal dicht en kon geen antwoord geven. Na een lange stilte kwam er eindelijk uit, als je niks geregeld hebt zullen ze je wel begraven. Dus niet wat hij wilde, het moest maar voor hem bedacht worden.
Elma
somber begin dezedag, net nu de zon zo moooi is opgekomen, fijn dat er zo veel meer openheid is over het hele gebeuren rond begrafenissen en vooraf met kinderen/familie kunt bespreken, Zelfs van te voren vastlegggen is mogelijk,
dit is erg mooi en komt integer over, in tegenstelling tot sommige commerciële heisa die er omheen gemaakt wordt,want helaas is het “booming business”…sorry ik weet geen nederlandse term eh,…me “doet bloeiende zaken ten koste van iemands verdriet”….
maar dit is mooi en kan tot steun zijn. Er is nu een boek uit van de weduwe van de schrijver “Glastra van Loon”, Kuiper- “je mag me altijd bellen”, ik hoor van veel mensen dat ze hier veel aan hebben..
Veel van de ouderen waar we de laatste jaren afscheid van hebben moeten nemen, hadden een uitvaartverzekering “in natura”. De man van de verzekering komt na het overlijden met een map vol keuzes van kisten, bloemstukken, teksten. Maar allemaal erg traditioneel. Op zo’n moment kiezen voor iets buiten de kaders is moeilijk. Daarom kun je zo’n keuze beter al vantevoren maken en vastleggen, lijkt me. Maar soms komt de dood onverwacht. Je moet dan roeien met de riemen die worden aangeboden.
Misschien toch wel een goed idee om, net als met dat doodshemd van vroeger uit je logje, op tijd te beginnen met het vormgeven van je ideeën.
Maar vooral niet je ogen sluiten voor de toekomst die ons allen te wachten staat.
@marian’ne m, heeft het met durf te maken? Vaak is het zo dat de mensen niet op de hoogte zijn van de mogelijkheden.
Tegenwoordig wordt er langzaam weer meer openlijk gesproken over het toch moeilijke onderwerp de dood en de rouw.
@Marijna, in principe wil niemand aan de dood denken, laat staan erover praten.
Wil je niet praten dan kan je via internet heel veel sites vinden die over dit onderwerp schrijven.
@Gerrie, tekortkomingen zijn er nooit. Op dat moment doe je het beste wat je kunt doen. En dat is goed!
@Elma, dat is dan een bewuste keuze en dus goed.
@basje, geen vrolijk onderwerp op deze zonnige dag. Thijmen is op dit moment met de hele klas onderweg naar een begrafenis. De vader van een meisje uit zijn klas is onverwacht overleden. Twee weken voor zijn 50ste verjaardag. Veel te jong. Heel, heel triest.
Basje, ik beloof je dat er vanavond een gezellig onderwerp op mijn weblog staat!
@Hilly, dat heb je goed gezien. De mensen die met deze bijzondere funeraire producten bezig zijn, verdienen er nauwelijks iets mee. De meesten zijn ermee begonnen nadat een dierbare was overleden. Zij wilden graag iets anders, dan wat gewoonlijk werd gedaan.
Karel Glastra van Loon, een man die veel te jong is overleden. Toevallig vroeg Thijmen afgelopen zondag aan Eline welk boek hij het beste kon gaan lezen voor Nederlands. Passievrucht, zei Eline. En zo kwam dat boek weer uit de kast.
http://www.karelglastravanloon.nl/index2.lasso
Het boek van Karin Kuiper, de weduwe van Karel Glastra van Loon, is nog maar net uit.
Goed dat je dit boek bij deze log aanhaalt.
http://www.bol.com/nl/p/boeken/je-mag-me-altijd-bellen/1001004006043268/index.html
@Saskia, sommige mensen kunnen bij een onverwacht overlijden alles toch nog goed regelen en voor anderen is het ondoenlijk. Het is en blijft moeilijk, maar wat je ook beslist op dat moment is goed.
Laat ik nu net in Dagblad De Limburger een groot artikel lezen over kerkhofdieven. Triest om te lezen dat er veel koperen en bronzen grafornamenten vernield en meegenomen worden. Voor mij onbegrijpelijk dat mensen op kerkhoven kunnen roven.
Ik wordt elke dag op mijn werk geconfronteerd met het overlijden. Ik noem speciaal het woord dood niet omdat na het overlijden de mensen nog blijven leven in de mensen die achter blijven. Je herinderingen blijven. Vorig jaar is plotseling een vriend van ons overleden. Gelukkig had hij zelf heel veel dingen al op papier gezet met een vleugje humor erbij in. Zo moest de kist niet luxe zijn maar wel comfortabel liggen. Mijn vriendin heeft een glazen bol laten maken met een soort lelie erin. Op de leliebladen werd as verwerkt. Toen ze mij de bol liet zien vertelde zij erbij dat er een fout in het glas zat. Waarop ik zei” had hij geen grote litteken op zijn bips”. “Waarrempel” zei ze “ik laat geen nieuwe maken. Dit is duidelijk de bol van hem”. Blijf over de mensen praten die overleden zijn. Dat maakt het verwerken stukken gemakelijker.
Onze kleinzoon was vandaag plotseling vrij en mocht dus een dag hier zijn. De vraag die hij stelde is wel erg toepasselijk op het onderwerp van deze dag. Wij proberen zijn vragen altijd goed te beantwoorden, wat soms best moeilijk is. Pas is hij mee geweest naar een crematie en vroeg of wij begraven of gecremeerd worden. Daar werd over gepraat en met de uitleg erbij.
Vanmiddag onder een versgebakken stokbroodje met eiersalade vroeg hij. Oma mag ik als je gecremeerd bent je as hebben, inplaats van het te verstrooien. Wat ga je er dan mee doen, vroeg oma. Altijd heel goed bewaren. En nam weer een hap van zijn broodje. Nu is hij weer naar buiten met opa en de net geschilderde hekken samen weer plaatsen.
Elma
@Hilda, ik kan me voorstellen als je in je werk regelmatig geconfronteerd wordt met het overlijden, dat je zelf er beter mee leert omgaan.
@Elma, heel ontroerend hoe je het praatje met je kleinzoon beschrijft.
@ Berthi het is wel zo dat je vaker over na denkt. Maar er ligt een heel groot verschil tussen als er een bewoner overlijdt dan als er een dierbaar iemand van je weggaat.
@ Elma je had toch ook nog een verhaal over je kleinzoon waar hij mocht zitten bij een begrafenis.
Ik kreeg net een telefoontje en we hadden het erover dat de tijd door je vingers glipt. Je moet van het leven genieten, zei ik. Ja zei ze, mijn vader zei altijd: ‘Het leven is een kersentijd.’ Met andere woorden, kersentijd is altijd heel kort. Vandaag zijn de kersen er, en morgen zijn ze er niet meer.
Het is goed om het over onze eindigheid te hebben en over alles wat daarmee samenhangt. Wat mooi zoals mensen het persoonlijk maken voor die laatste momenten en handelingen, ik vind die vilten coconnen bijzonder mooi!
Vanmiddag toen ik thuiskwam kon ik nog net naar Soeterbeek kijken .
Daar was bovenstaande één van de onderwerpen . Er is al een glossy TO BE !
Eigenlijk viel er zoveel samen , zodat er vandaag erg veel op mij af kwam .
Probeer het allemaal zo goed mogelijk te doen , maar rouwen gaat nooit over .
Het wordt alleen een beetje anders .
Als (leerling)verpleegkundige kreeg ik natuurlijk ook te maken met sterven en de rouw van nabestaanden. Met het onvermogen om er met elkaar over te praten. En ook toen (1976-1982) waren er al mensen die alles zelf regelden en er troost in vonden.
En als dit onheil ook jouw deur niet voorbij gaat merk je dat het goed is om het sámen te doen. Dat je een moeilijke periode af kunt sluiten ook al krijg je maar een paar dagen om alles, de schok en de nagalm daarvan, tot je door te laten dringen. Maar het samen zoeken naar woorden en liedjes die je gevoelens weergeven geeft een richting aan.
En later:
De warmte van dat samen blijft met je meegaan.
@Gerrie, ik weet hoe moeilijk je het hebt, en toch plaats je altijd zeer positieve reacties. Jij bent een sterke vrouw!
@ine, ook van jou weet ik dat er veel verdriet was/is om een zeer dierbare persoon. Jij hebt een zeer warme familie, en dat gun je iedereen.
De coconnetjes vindtik heel mooi, ook de vlinder erop.
Wat ik hierbij kwijt il is, dat je afscheid nemen voorgoed– maar een keer goed kan doen. En dus ook maar een keer verkeerd.
Als het mogelijk is bespreeek het met je partner, want zo geef je de ander in je relatie nog steun nadat hij of zij er niet meer is. En het is fijn om te weten,: Zo zou hij of zij het gewilt hebben.
Iedereen veel sterkte die te maken heeft met verdriet en dat een plekje probeert te geven in zijn of haar leven.
@Paulie, dank je voor je reactie. Jij zit zelf op dit moment in een zeer moeilijke periode. Ik heb het al eens eerder gezegd, maar toch wil ik het nog eens benadrukken dat ik je heel veel kracht en sterkte voor de toekomst wens.