Elk jaar sta ik weer versteld van de mooi verzorgde Kostuum uitgave van de NVKKMS. Ook dit jaar staat het jaarboek boordevol interessante artikelen, zoals: Een passie voor kant, Geen last van zwaartekracht (Het ideale lichaam van etalagefiguren), Max Heymans: de man die de Nederlandse haute couture op de kaart zette, en Goedverkoop en kledingveilingen in Staphorst. Het laatst genoemde artikel wil ik even aankaarten.
Dirk Kok: ‘In Staphorst is het geen ongewone bezigheid dat de ingezetenen onderling stoffen of kledingonderdelen verhandelen. Op deze wijze kunnen velen de dracht completeren met dat ene nog onbekende motiefje of de reeds lang gekoesterde wens een bepaald ontbrekend onderdeel vervullen. Een voordeel van deze manier van handelen is dat alles zich voltrekt zonder dat het grote publiek bekend wordt met de betaalde prijzen. Soms gebeurt het wel zo tersluiks, dat je alleen mag komen als het donker is. Er is veel sociale controle en sommigen willen zich niet tegenover de buren hoeven te verantwoorden dat ze goederen verkopen. Daarnaast bestaat er echter de mogelijkheid om de garderobe aan te vullen door te kopen op een openbare kledingveiling: een goedverkoop. Als gevolg van het jaarlijks teruglopend aantal vrouwen dat de streekdracht nog draagt, vinden er tegenwoordig doorlopend dergelijke kledingveilingen plaats. En naarmate het aanbod van de onderdelen stijgt, dalen de prijzen.’
Verder lees ik in het artikel van Dirk Kok dat de eerste veiling werd gehouden op 24 augustus 1761. In de 19e eeuw werden de veilingen frequenter gehouden omdat veel Staphorsters naar Amerika emigreerden. In het dorp had de ene ramp de andere ramp opgevolgd en de Staphorsters probeerden aan de andere kant van de oceaan een nieuw bestaan op te bouwen. In het begin van de 20e eeuw was er al belangstelling voor de streekdracht vanuit het buitenland, meldde de Meppeler Courant.
In het verleden werd de verkoop bekendgemaakt door middel van een boerbriefje. Dit is een briefje op een stokje dat als handvat diende, zodat de tekst leesbaar bleef. Nadat men het had gelezen bracht men het naar de buren en zo ging het briefje van boerderij naar boerderij. Tegenwoordig wordt een advertentie geplaatst in een regionale of plaatselijke krant. Ook de mond-tot-mondreclame is hierbij van belang.
De prijzen zijn de laatste jaren schappelijk: de meeste onderdelen gaan voor enige euro’s van de hand. Buisjes en kasschijns (jakjes) van handgeweven vijfschacht krijg je er nu zelfs gratis bij! Er is gewoon geen belangstelling meer voor. Eén van de jongste vrouwen die nog dagelijks de dracht draagt is Klaasje.
Hoi Berthi,
Interessant artikel over Staphorst. Wil er eenn keer naar toe, rij er regelmatig langs. Even een kleine opmerking; mond op mond moet mond tot mond reclame zijn.
groeten Margriet
Een heel interessant stukje om te lezen. Mooi te lezen hoe sommige gebruiken in Staphorst zijn.
Wat is de klederdracht toch prachtig.
Jammer dat het zo verkocht moet worden, hopen dat het bij degene terecht komt die het waardeerd. Jij en ik of zo 😉
(psssst, ben toch blij dat ik niet in die elf rokken, dubbele jacken en 3 mutsen met klem erover moest lopen hoor pfffff :-)).
Wat heet toeval?
Was gisteren nog in Staphorst om er stof te kopen (ruitjesstof) die als strook genaaid wordt aan de Toile de Jouy gordijnen, die ik aan het maken ben voor onze slaapkamer in het nieuwe huis.
Kon ik bijna de winkel niet in, omdat er een mevrouw in klederdracht bezig was de ruit in de winkeldeur te zemen, staande op een geverfd houten trapje!
Ik heb er ook nog eierdopjes met stipwerk gekocht, je wilt je dag toch een beetje vrolijk beginnen?!
Fijne dag voor alle loglezers!
En ik was in de mand met tweedehandse klederdracht-stukken aan het snuffelen, die altijd in de winkel van Stegeman in Rouveen staat.
En Rouveen ligt naast Staphorst. Ik had Ineke wel tegen kunnen komen,….
:o)
Wat een leuk verhaal. Het is jammer dat deze traditionele dracht verloren gaat, maar ja, ik zou er ook niet in willen lopen.
Om te zien vind ik klederdracht heel mooi, maar ik weet niet of ik het praktisch zou vinden om erin te moeten werken. Alhoewel, als je het gewend bent, is dat natuurlijk anders. Interessant om te lezen hoe sociale controle het leven soms lastig kan maken.
Prachtige foto, heel interessant om te lezen. Ik kan me voorstellen dat tegenwoordig het dragen van de klederdracht om nog een andere reden niet wordt voortgezet nl. vanwege het omzien wat je daarmee oproept. Als ik naar mezelf kijk, wil ik nl. toch weleens omdraaien om nog een keer te kijken omdat zo’n klederdracht gewoon intrigeert. Niet iedereen vindt dat prettig en kan daarmee om gaan, Klaasje wel dus hulde voor Klaasje!
de winkel van Stegeman staat ook altijd op de grote tentoonstellingen van het Quiltersgilde.de twee dames die achter de kraam staan vertellen altijd hele leuke en boeiende verhalen over de artikelen die ze verkopen.wat een interesant artikel,ik heb het artikel over klaasje ook nog eens gelezen.groetjes lia
Wat leuk om te lezen Berthi.
@Margriet, de fout is eruit gehaald. Dank je voor het opmerken ervan. ’s Nachts ben ik niet altijd even helder!:-)
@Annelies, een bezoekje aan deze plaats staat al erg lang op mijn lijstje. Tot nu toe komt het er gewoon niet van. Het is voor mij niet om de hoek!
@marian’ne m, 🙂
@ineke, ja, toeval of niet!! Veel succes met het maken van je gordijnen.
@ingrid h.g, je hebt vast leuke stofjes gevonden!?
Dit schrijft Dirk Kok over quiltende vrouwen:
‘… Verder verdwijnen er bij de veilingen steevast diverse nummers naar de hardwerkende handwerkende, patchworkmakende en quiltende vrouwen. Zij letten vooral op de kleur en het motief en zijn niet altijd bekend met de stofsoort of de zeldzaamheid van een onderdeel. Van het gangbare is er nu genoeg, maar ik heb toch wel mijn bedenkingen tegen het op deze manier gebruiken van zeldzame streekdracht stoffen.’
@annita, streekdracht is prachtig om te zien, maar naar mijn idee zeer onpraktisch. Als een vrouw van bijvoorbeeld Marken naar het ziekenhuis moet voor een onderzoek vertelt zij bij het maken van een afspraak dat ze in dracht is. Er wordt dan extra tijd voor haar ingepland.
@MaRia, met een beetje sociale controle is niets mis, maar je moet niet doorslaan!
@Maaike, Klaasje is een bijzonder aardige vrouw!
Er zijn verschillende redenen waarom men besluit tot de verkoop van de dracht. Dirk Kok noemt in zijn artikel een heel bijzondere:
‘… Een heel bijzondere, echt Staphorster reden: soms wordt de rode kleding (die van niet-in-de-rouw) verkocht, omdat men ‘in het blauwe wil blijven’; dit wordt volgens de anderen in dracht die zich niet tot deze aanpassing geroepen voelen, ‘in nederige hoogmoed’ genoemd. De personen die dit aangaat behoren tot de Hersteld Hervormde kerk in Staphorst. Ze zijn niet in de rouw, maar dragen toch geen traditioneel roodgekleurde kleding. Door hun religieuze overtuiging is voor hen het hele leven namelijk een opstapeling van zonde op zonde, tegen de wil van God. Daarom past volgens hen, om in rouwkleren gekleed gaan, als teken van ons zondige bestaan. Zij kleden zich daarom in ’t blauw (hetgeen lichte rouw aanduidt) maar voor het overige, bijvoorbeeld op het gebied van interieur, de auto en allerlei andere duurzame goederen, ontzegt men zich weinig.’
@Lia van Haaren, die verhalen moeten vastgelegd worden!!
Het is altijd weer heerlijk om in Rouveen/Staphorst te zijn. In Rouveen kocht ik mijn stofjes , de mensen zijn super aardig , jaren geleden liepen de dames nog in dracht , jammer dat het zo weinig meer gedaan wordt , al is het wel te begrijpen , de dracht is behoorlijk duur. En die sociale controle , griezelig als iedereen zo op je let , of je wel elke dag de geijkte dingen doet en zo , of je al dan niet eens uitslaapt , weinig sociale controle heeft ook nadelen , maar ik kies daar toch liever voor.
Marlies
’s Lands wijs, ’s lands eer…
Iemand’s overtuiging kan ánders zijn, ja. Niet meer of niet minder, gewoon ánders. Ik heb mevrouw Grietje mogen ontmoeten in het museum aldaar. Zo’n lieve, hartelijke, open, informatieve vrouw! En een andere mevrouw elders in de straat wilde persé NIET op de foto, was erg kribbig. Wellicht werd de vraag haar wel tig keer op een dag gesteld, weten wij veel.
Ik heb genoten van Staphorst, vorige zomer, respecteer en bewonder hun eigenheid. Kijk es om je heen in de rest van NL. Het maakt toch tegenwoordig amper uit waar je woont of winkelt? Iedereen ongeveer dezelfde haardracht, bril, kleren. Dezelfde winkelketens in grote of kleine steden.
Mevrouw Grietje vertelde mij dat er in iedere soort stippelwerk een andere symboliek ligt. Dat er wel meer dan een half jaar kan verstrijken eer ze dezelfde rok of schort aandoet. Ze maken alles zélf. Van muts, tot schort tot stippelwerk. Ik vind dit soort veilingen onder de vrouwen geweldig. Echt waar. Helaas is de zilveren hoofdtooi verleden tijd aan het worden. De smid die ze maakte is niet meer of doet het niet meer, vanwege de hoge leeftijd. Sommigen, vertelde Mevrouw Grietje, veilen ze, en bewaren alleen de gouden krullen nog.
Wat ik mooi vind, is dat een ieder toch vrij is, daar in Staphorst. Je kiest zélf voor in dracht lopen, of niet. Of soms wel. En soms niet.
Vwb geloof, dat is iets heel persoonlijks. De invulling ervan. En of je op iemand let of niet. (On)geschreven regels volgt. En of je er ’tegen’ kunt, volgzaam of niet volgzaam te zijn. Ook dat is persoonsgebonden.
Mevrouw Grietje heeft kinderen die studeren. In de grote stad. Die leven ‘modern’. Toch geweldig?, keuze geven.
De natuur is er prachtig. De boerderijen schilderachtig. Flieft al, ikke.
Ik wil nog even zeggen dat dit artikel een bewerking is van de lezing ‘Goedverkoop in Staphorst’ die Dirk Kok hield op de winterdag van de NVKKMS.
http://berthi.web-log.nl/berthi/2006/01/winterdag_2006.html
Tip: kijk eens op Marktplaats en typ in: Staphorster klederdracht of Staphorster stipwerk of Staphorster doeken, en dan zie je dat ook mensen uit Staphorst gewoon via Internet hun spullen verkopen, zelfs prachtige kanten mutsen!
Toen we van 1983-1993 in de gemeente Staphorst woonden, kocht ik wel eens iets bij Vloedgraven, Compagner of Stegeman. In die winkel van Vloedgraven (nu afgebroken en helemaal een nieuw pand opgezet met cv) stond middenin het oude pand een glimmende zwarte kolenkachel die bijgevuld werd door een lange slanke man in zwarte klederdracht. In de winkel was het altijd een drukte met allerlei vrouwen (vooral in klederdracht) die daar van alles kochten: van een klosje garen tot nachtponnen, tot gebreide sokken, stoffen en kleinvakartikelen. Toch verschijnt het beeld van die man die de kolenkachel bijvult op mijn netvlies als ik heeeeel soms nog eens in Staphorst langs Vloedgraven rijdt. Da’s alweer lang geleden…
Een andere herinnering heb ik aan nog veel langer geleden toen ik ongeveer 10 jaar was en wij heel soms vanuit Drenthe naar het verre Utrecht reden in de Volkswagen kever. Op de terugweg werd er soms even bij Staphorst van de snelweg afgegaan en even “aangegaan” bij een boerderij/bakkerij/café, meteen onderaan de afslag even rechts van motel Waanders. De boerderij staat er nog steeds maar niets herinnert er nog aan. Nooit heb ik lekkerder gevulde koeken geproefd dan daar! Natuurlijk was zo’n koek al een bijzonderheid op zich en het glaasje fris erbij ook. We mochten achterin de bakkerij kijken en ook in de stal die gewoon achter de bakkerij was! Oh heerlijke zoete herinnering!
@Mienke, inderdaad! De Staphorsters hebben de weg naar internet gevonden. Dirk Kok schrijft daar het volgende over:
‘… Staphorst heeft eveneens de digitale snelweg ontdekt, zodat de streekdrachtkleding nu zelfs op Marktplaats.nl staat. Internet biedt soms een veilige anonimiteit: het is niet meer goed uit te maken of aanbieders en kopers gereformeerd of hervormd zijn, behoudend of vernieuwend, arm of rijk.’
Sjonge wat een interessant artikel en ook de verhalen in de reacties zijn leuk om te lezen. Ik krijg meteen zin om daar eens te gaan kijken, ik ben er nog nooit geweest.
Zo leuk ook wat Mienke schrijft over marktplaats en haar bezoek aan Staphorst.
Dijn heeft gelijk dat ieder zijn/haar overtuiging mag hebben, vanzelfsprekend, maar ik vind het wel erg dat mensen zo gebukt gaan onder een last, die hun eigen God volgens het Woord dat zij ook dagelijks lezen van de mens heeft afgenomen door die Zelf te willen dragen, dat verdriet me. Een bevrijdt leven niet aan kunnen nemen vind ik heel erg.
Maar nu ga ik even op Marktplaats kijken.
Corke: Ik begrijp je, lieverd. Er is ook dit: God gaf bovenal de mens vrije keus…
Mooi artikel en leuk om alle reacties te lezen. Ik heb wat oude stukken gekocht en gekregen voor patchwork maar ik durf daar de schaar niet in te zetten. De winkel in Rouveen is een belevenis, de beide dochters die de winkel runnen werden nogal eens uitgenodig op één van de tomatendagen. Een keer kregen we er een show and tell van haar kleding bij. Tot aan haar kousenbanden liet ze alle kledingstukken zien die ze aan had en vertelde erover. De winkel waar Ineke gisteren was heb ik ook ooit bezocht, leuk dat het direct weer herinneringen oproept.
Ik wordt er erg blij van dat er af en toe iets leuks op Marktplaats staat. Heb al heel wat stippelwerk en omslagdoeken door de brievenbus gekregen en koester dat in een laatje.
Het is vaak te mooi om in patchwork te verwerken.
@Tuurlijk Dijn, ons grootste goed!
Ik zag bij de wereld draait door een dame in Staphorster klederdracht. Zijn er foto’s van de prachtige hoofdtooi?
Jeanne,
Ik ben een geboren en getogen Staphorster, en bezit dus ook wel foto’s van de zogeheten oorijzers, al dan niet met muts.
in het verpleeghuis waar ik werk heeft een poosje een mevrouw uit Staphorst gewoond.Ik vind de kleding prachtig en zou graag in het bezit komen van kleding en aanverwante spullen.Wie kan mij helpen?