De smaak van verlangen

Vrouwen die opgesloten zaten in Japanse interneringskampen in Nederlands-Indië tijdens de Tweede Wereldoorlog hadden overal gebrek aan, maar aan één ding was een overvloed: honger. Honger beheerste het dagelijks leven. De kamprecepten bestonden uit: tapiocapap, slakkensoep, sambal-hond en koffieklop: sterke koffie met suiker opgeklopt tot schuim. De vrouwen hoopten op beter en begonnen recepten op te schrijven om bij weg te dromen: droomrecepten.

Alles wat maar enigszins bruikbaar was werd gebruikt: oude agenda’s, enveloppen, de achterkant van brieven en de kantlijnen van EHBO-boekjes. Zeer gedetailleerd werden alle ingrediënten genoteerd. Weekmenu’s werden samengesteld met op zondag een feestmaal zoals jachtschotel, biefstuk met snijbonen of eiersoep. De recepten werden geruild en verzameld. ‘Het was een rage’, volgens historica Esther Captain, projectleider Nederlands-Indisch Erfgoed van de Oorlog op het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. ‘Bijna een obsessie.’ Wat het nog bijzonderder maakt, is dat de meeste vrouwen die de recepten opschreven, niet kookten: daar hadden ze immers bedienden voor. Cathelijne van den Bercken en Elwin Swinkels kregen via via een grote verzameling droomrecepten in handen en deze zijn nu gebundeld in De smaak van verlangen.

Teacake: 100 g krenten + rozijnen,
3 biologische eieren,
250 g zachtgeroerde boter,
300 g bloem,
200 g fijne kristalsuiker,
3/4 dl melk (lauwwarm),
1 theel. gistpoeder,
1/2 theel. zout.

Verwarm de oven voor op 170?. Wel de krenten en rozijnen in een 1/2 liter gekookt, heet water. Los het gistpoeder op in de melk. Roer de boter met suiker en zout romig met een handmixer. Voeg afwisselend een ei en een eetlepel bloem toe en meng kort met een handmixer. Als alle eieren in het beslag zitten, spatel dan losjes de rest van de bloem door het beslag. Daarna de gewelde en gedroogde krenten en rozijnen en ten slotte de melk met gist. Stort het beslag in een cakevorm en bak de cake 1 uur of tot een breinaald die je erin prikt er schoon uit komt. Laat de cake op een rooster afkoelen voordat je ‘m lost. Snij dunne sneetjes en serveer de cake ‘s middags bij de thee.

Bekijk deze video over het verzamelen en ruilen van de recepten.

Foto teacake: Cathelijne van den Bercken
Receptuur uit het boek ‘De smaak van verlangen’

37 gedachten over “De smaak van verlangen

  1. Berthi, ik heb het filmpje bekeken. Bedankt voor de tip! Het verklaart meteen waarom mijn schoonmoeder zo’n geweldig goede kokkin is, en ik ga op zoek naar het boek ;o)

  2. Berthi, indrukwekkend verhaal en het filmpje maakt het nog indringender. Wat een veerkracht zit er in mensen.

  3. Indrukwekkend. Ik had ook al een reportage op televisie over dit onderwerp gezien. Ik denk dat het heel goed is dat hier een boek over is gemaakt.

  4. Hoi Berthi, Je weet dat ik deze mensen en hun verhalen heel goed ken, want het is mijn werk om daarmee bezig te zijn.
    Goed dat je in augustus aandacht aan hen besteed want 15 augustus is voor hén dodenherdenking en bevrijdingsdag. Niet voor niets is deze datum gekozen als de dag waarop het boek verscheen!

  5. Berthi, daar zit ik met tranen in mijn ogen naar het filmpje te kijken, ik ben erg ontroerd door de kracht die deze vrouwen uitstralen, door de blik in hun ogen als ze over het verleden praten. We hebben ook geen idee eigenlijk hoe het is om zoiets mee te maken en dan ook nog positief te kunnen denken. Wat kun je hier zelf ook een kracht van krijgen. Prachtig, ontroerend, sterk, lief, mooi!

  6. Hi Berthi,
    Ik lees al een tijdje mee op je blog en dit sloeg bij mij in als een bom. Mijn schoonmoeder heeft met 3 kinderen in 4 jappenkampen gezeten. Ze hebben het overleefd maar mijn man is 8 jaar geleden toch aan de uiteindelijke gevolgen van zijn kamptijd overleden. Na zijn dood, ben ik jaarlijks een Indië uitzending gaan maken. Ik ben radiomaker bij de EO http://www.eo.nl/praiseopzaterdag en heb steeds meer muziek gevonden die daar bij past en zo probeer ik rond 15 augustus alle Indische Nederlanders iets mee te geven en voor hen een muzikaal monument op te richten. Volgend jaar ga ik zeker iets uit dit boek gebruiken wat ik meteen ga aanschaffen. En op mijn eigen website zal ik er ook een stukje over neerzetten. http://www.joyinlife.com Ik geniet van alles wat je zoal neerschrijft en ik ben na jaren alleen maar gewerkt te hebben weer voorzichtig begonnen met handwerken en dat is heerlijk. hartelijke groet en vreselijk bedankt hiervoor. Simone Hopman

  7. Gruwelijk
    Kan niets anders er van zeggen.
    Dat we allemaal er heel hard aan moeten werken dat niet nooit meer gebeurt. Hier of elders in de wereld. Vreselijk.

  8. @ingrid h.g., ik heb het boek nog niet, maar ga het zeker bestellen bij de boekhandel.
    @josefien, door je werk zul jij waarschijnlijk dit boek al in huis hebben. Het is heel goed dat hier een boek over verschenen is en dat pas na zo veel jaren. Waarschijnlijk zijn deze droomrecepten lang in de ‘vergeethoek’ terecht gekomen en nu onlangs weer opgedoken.
    Ik weet niet of jij in eerdere logs deze handwerkjes gezien hebt, die in Jappenkampen zijn gemaakt:
    http://berthi.web-log.nl/berthi/2006/11/lijdelijk_verze.html
    http://berthi.web-log.nl/berthi/2006/11/abc_boek.html
    @Corrie, het is voor iedereen goed om naar deze mensen te luisteren. Wij kunnen daar veel kracht en energie uithalen, zoals jij zegt.
    @Simone Hopman, wat een vreselijk verhaal. Ik kan me heel goed voorstellen dat jou dit onderwerp heel erg bezig houdt en goed van je om jaarlijks rond 15 augustus een radiouitzending hieraan te besteden. Een oom van manlief (een broer van zijn vader, zijn vader was gevlucht) heeft ook in het Jappenkamp gezeten, maar heeft nooit hierover willen vertellen.
    In deze log is te lezen over mijn schoonvader:
    http://berthi.web-log.nl/berthi/2006/02/ladderophaalpen.html
    Ik ga straks en kijkje nemen op je website.

  9. Indrukwekkend……….heel goed dat dit stuk geschiedenis zo bewaard blijft.

  10. Ik doe het even zo, want er is iets niet goed met mijn mail.Ik kan niet verzenden.
    Mijn vraag is in welk nummer van Hzg staat de (bruids)sjaal??Ik had gezien dat je oudere nrs. kan nabestellen.Ik heb de sjaal gezien op verschillende logs.En zou die ook wel willen maken!Alvast bedankt voor het zoeken.

  11. Ingrid R, ik weet het nummer even niet uit mijn hoofd. Maar op de site van H z G kan je wel bij elk blad de inhoudsopgave zien. Ik denk ongeveer najaar/winter 2005/6 !!??
    Succes, en als je bof hebt heeft zo meteen wel iemand het nummer voor je :-)).

  12. Hi Berthi, bedankt dat je me nog even op de oudere logjes wees met de handwerkjes. Ik had ze nog niet gezien.
    Zoals je weet heb ik zelf ook een aantal oude handwerkjes uit de kamptijd en wat zelfgemaakt speelgoed. Het is duidelijk dat het dergelijke ‘getuigen’ vaak meer zeggen dan heel veel woorden

  13. Bedankt voor jullie snelle reactie.
    Ik ga vanavond nabestellen en neem ook gelijk een abonnement op Hzg. Vind het een mooi/goed tijdschrift.

  14. Oh wat een heerlijke cake voor bij de thee…..
    Wat hebben wij het nu dan toch vreselijk goed!!!

  15. Voor de liefhebber vanavond op 2, 21.00 uur weer een kostuumdrama !!! Madam Bovary (?)

  16. Heel eerlijk heb ik het de 15e Augustus wel een beetje gemist dat er die dag op de verschillende logs met geen woord is gerept over de Indie herdenking .
    Ik vind het herdenken op die dag van even groot belang als op de 5e Mei .
    Het was goed , dat er dit jaar een directe uitzending door de NOS werd verzorgd van de herdenking bij het Indie monument in den Haag .
    Andere jaren meestal een korte terug blik op een later tijdstip .
    Er zijn dit jaar veel boeken verschenen zo rond de 15e Augustus .
    Veel herinneringen opgeschreven over de gebeurtenissen in die moeilijke jaren .
    De vrouwen die de recepten verzamelden hebben zich met hun plannen en fantasie op de been kunnen houden .
    Wat een passende titel , Smaak van verlangen .

  17. Gerrie je hebt gelijk !! Bij mij ook niet
    Ik weet daar te weinig van af eerlijk gezegd.
    Ik zag dat jij het er bij Dijn over hebt gehad die dag !!
    Want het is idd belangrijk al deze trieste ervaringen te erkennen en respecteren.

  18. Dank je wel Berthi voor je woorden, ik vind het ook erg dat er op 15 augustus veel minder aandacht is dan op 4 en 5 mei.En we hebben pas sinds 1988 zelf een monument daarvoor was dat er ook niet. Ik vind het elk jaar weer heel erg emotioneel en aangrijpend om de Indië uitzending te maken en dat gaat gepaard met een hoop tranen. Maar dankzij Wieteke van Dort Ais Lawa-Lata en Wouter Muller e.a. komt er toch ieder jaar weer een uur uitzending. Dit jaar kreeg ik een mail dat het men in Bronbeek ook luisterde. Wat mij aangreep tijdens de Herdenking in Den Haag was Willem Nijholt met zijn eigen verhaal en het gedicht Lampersari kind. Ook mijn man had een hondje waarin mijn schoonmoeder geld en ringen had genaaid en Paul(tje) droeg dat van Tjideng,naar Adek,naar Bloemenkamp en Tjihapit. Ik heb het nog altijd. Zonder dat je het weet trouw je samen en trekt de oorlog op fluwelen voeten binnen om nooit meer weg te gaan.Daarom ben ik blij met een boek als dit wat er weer de aandacht op vestigt. Dat is nodig. Selamat Jalan Indisch kind zoals Wouter Muller het zingt.
    Simone

  19. Wat een ongelofelijk verhaal, wat knap dat mensen zo veerkrachtig zijn.Ik heb het op 15 augustus wel gevolgd en vond het zeer indrukwekkend en goed dat er nu zo’n aandacht aan wordt besteed.Het recept dat je gaf ga ik zeker uitproberen.Bedankt weer voor deze informatie.

  20. Naar aanleiding van dit log ben ik op internet gaan zoeken, want tot mijn schande moet ik bekennen dat ik ook heel weing weet van deze kant van de oorlog. Ik heb nu veel om over na te denken. Berthi, bedankt!

  21. Wat een onvoorstelbaar verhaal. Je moet wel heel ver heen zijn als je kunt “genieten” van alleen de gedachte aan eten.

  22. @Annita, zouden wij dat op kunnen brengen? Het is vreselijk als je leven wordt beheerst door eten.

  23. Hoi Berthi,
    Naar aanleiding van jouw logje over het kookboek, heb ik ook iets bijzonders te vertellen!
    Mijn schoonmoeder heeft samen met haar moeder in een jappenkamp gezeten. Mijn schoonmoeder was nog jong en werd hoofd van de naaicentrale. Omdat zij altijd zo heerlijk kookt dacht ik misschien is dit boek iets voor haar! Wat denk je? Haar moeder schreef én spaarde ook alle droomrecepten. Na de oorlog heeft ze de recepten in laten binden. Ze belde me net op en zei dat ik het kookboek van haar moeder mag hebben. Je begrijpt dat ik er erg blij mee ben.
    Ik zal er zo spoedig mogelijk wat over vertellen op mijn website. De pen waar ales mee geschreven is, is er ook nog. Ik vind het zo wonderbaarlijk dat er toch nog van alles over is gebleven uit zo’n rotkamp,…
    Ik dacht dat je het wel leuk zou vinden om dit te weten :o)

  24. @ingrid h.g., met kippenvel zit ik je verhaal te lezen. Heel, heel bijzonder dat je nu te horen krijgt over de droomrecepten die er bewaard zijn gebleven in de familie. De recepten komen op een goede plaats terecht. Ik ben heel erg blij voor je.
    Ik kijk uit naar je log over dit speciale onderwerp.
    Ik heb het boek bij mijn boekhandel besteld en morgen ga ik het afhalen.
    Heel fijn dat je dit berichtje hier plaatste!

  25. Ik vind het ook zo bijzonder dat mijn schoonmoeder blij was met het kookboek “De smaak van verlangen”. Je zou toch denken dat het verschrikkelijk moet zijn om eraan terug te denken,…
    Mijn schoonmoeder ‘past’ echt bij de dames in het filmpje,… zij deelt ook hun mening,…

  26. @ingrid h.g., het lijkt me verschrikkelijk om eraan terug te denken, maar van de andere kant weer heel goed om erover te praten en dat vooral deze ellendige geschiedenis nooit vergeten mag worden. Het moet doorgegeven worden zodat we er met z’n allen voor kunnen zorgen dat dit nooit meer zal gebeuren.

  27. tja…, de oorlog in Indie is heel dicht verweven met mijn familie.
    Ik heb 2 Indische ouders, en ben zelf ook Indisch. Heb een Hollandse opa, de vader van mijn vader, uit Venlo. Hij was militair in Indie, en trouwde daar een inlandse, de moeder van mijn vader, en werd weggevoerd door de Japanners om aan de spoorweg in Birma te werken. Idem, de vader van mijn moeder. De moeder van mijn vader bleef met 3 heel jonge kinderen zitten. Werd weggevoerd naar een Jappenkamp ook, voor vrouwen. Het jongste kind, een jongetjesbaby, heeft ze aangekleed als meisje, om het bij haar te kunnen houden. De twee ‘oudsten’ (plm 6 en 4 jaar, de 4 jarige was mijn vader) bracht ze naar een klooster. Dat zat al overvol. Mijn oma kon niet anders dan ze daar op de stoep achterlaten. Na anderhalve dag werden de kindjes dan binnengehaald. Er was pure honger, B-ness. Ook in dat klooster. Mijn vader en zijn broer gingen ’s nachts op zoek naar eten. Mijn vader (4!) werd op een nacht gesnapt en kreeg zo’n allemachig pakslaag dat hij maaaaaaaaanden lang verzorgd moest worden in de ziekenboeg. Zijn broertje Karel bracht hem regelmatig in de ziekenboeg stiekum een uit eigen mond gespaard half eitje, of een broodkorstje, of een klein handjevol rijst. Zo hebben ze het overleefd.
    Ik lees de reacties hierboven. Kan het niet opbrengen je filmpje aan te klikken. Ik kijk om me heen, zie de weelde, en hoe vaak eten weggegooid wordt. Mensen beseffen niet. Ze beseffen niet, wat honger is.
    Mijn ouders zijn op heeeeel jonge leeftijd (en ze zijn écht niet de enigen) aan ongelooflijke beproevingen onderworpen geworden. Het zijn sterke mensen, mentaal sterke mensen geworden. Zonder trauma. Zonder een beschuldigende vinger naar wie ook. Maar af en toe komt er een woordje uit mijn vader over die tijd. En zijn blik wordt dan gepijnigd. Zijn ogen ietwat nat.
    Van mijn ouders leerde ik spaarzaam omgaan met dingen. Eten niet weggooien. Delen. Warmte blijven uitstralen. Humor blijven zien.
    Ik heb zo’n respect voor hun.
    That’s all.

  28. @dijn, wat een afschuwelijk verhaal. Om eerlijk te zeggen zit ik jouw verhaal met heel veel moeite te lezen. Een kind van 4 jaar dat ’s nachts op pad gaat om eten te zoeken en later hiervoor een pak slaag krijgt om vervolgens op de ziekenboeg te belanden. Dit is niet te bevatten.
    Wij weten niet wat honger is en ik vind het net als jij verschrikkelijk dat er zoveel eten in de GFT-bak verdwijnt. We zijn ook zeer kieskeurig geworden met alles. Het zou goed zijn als iedereen eens vaker stil zou staan bij alle luxe aan eten die we ons kunnen veroorloven.

  29. Dit is het verhaal van mijn vader. Echt gebeurd. En in zijn hoofd zitten nog meer akelige dingen. Oorlog IS akelig. Toch is het een mens geworden die het goede in de mens blijft zien en met open mind de wereld beleeft. Het is iemand met vééél humor, en die klaar staat om een ander te helpen. Ik houd veel van hem.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *