Ongeveer honderd jaar geleden was het heel gewoon dat een meisje op de lagere school, basisschool, borduurles kreeg. Zo leerde zij een eenvoudig rood merklapje borduren. In het boekje ‘De Vrouwelijke Handwerken’ (het merken, mazen en stoppen) voor school en huis door A. Teunisse en A.M. van der Velden uit 1900 lezen we de volgende aanwijzing: ‘Om de verschillende richtingen te leeren, waarin de draad bij het merken van letters wordt gewerkt, is het noodig, vooraf eenige randjes te laten merken… Dan de druk-hoofdletters, beginnende met de I, omdat de stokletters één of twee I’s als hoofdvorm hebben, zooals: I, H, M, N, J, L, T, F, E, P, R, K, D. De schuine letters A, V, W, X, Y, Z. De ronde letters U, C, G, O, Q, S. Daarna de cijfers.
Wanneer hieraan de opklimming geleerd is, kan men vervolgens de letters alphabetisch laten werken, of in plaats hiervan tot herhaling elke leerling haar eigen naam op den merklap laten zetten. Ook is het zeer dienstig een paar verschillende letters met een cijfer er onder te laten plaatsen, zooals dit op huishoudgoed en kleedingstukken gewerkt wordt.’
We zien op dit merklapje dat de maakster, SVV, eerst de letters, dan de cijfers en als laatste de oefenrandjes geborduurd heeft. Rechts op het schoolmerklapje zien we GS9 staan. Dit is de afkorting van Gemeenteschool 9, in Dordrecht. Het merklapje is keurig afgewerkt met de flanelsteek.
Deze merklapjes waren oefenlapjes om later je linnengoed te kunnen ‘merken’, dat wil zeggen het linnengoed voorzien van initialen en eventueel met een cijfer erbij dat het aantal stuks aangaf dat in bezit was. Het merken van linnengoed was noodzakelijk omdat de was naar de bleek ging en je moest je eigen linnengoed terug kunnen vinden. Tegenwoordig is er geen reden meer om het linnengoed te merken, maar het heeft wel een extra charme als je eigen initialen op je linnengoed staan. En helemaal als je het zelf geborduurd hebt.
Hallo Berthi,
Uit ervaring weet ik dat het borduren van rode merklapjes niet meer gebeurt op de Dordtsche gemeente-scholen …wel zijn de juffen blij met handwerkjes van de moeders…zoals een circus.
😉
groeten van Annette
Hoi Annette,
Goed om te horen dat de nieuwe ideeën, je moet tenslotte met de tijd meegaan, van handwerken waardering krijgen in Dordrecht!
Groetjes,Berthi