In 2012 werd er vanuit Schotland een begin gemaakt met het ontwerp van een meterslang wandtapijt, dat de geschiedenis van de Schotten ‘in diaspora’ moet verbeelden of de Schotse migratie door de eeuwen heen. Op diverse plaatsen ter wereld waren gedurende enkele jaren vrijwilligers bezig met het borduren van de verschillende delen. Veere kreeg er zes toebedeeld. Het initiatief was genomen door Dr. Gordon Wills, Baron of Prestongrange uit het Schotse Prestonpans. Museum De Schotse Huizen en de Stichting Veere-Schotland verleenden hieraan medewerking, samen met vele vrijwilligers voor het borduurwerk. De ontwerper van het tapijt is Andrew Crummy.

Het wandtapijt was voor het eerst in zijn geheel te zien op de zogenaamde Gathering of the clans die in 2014 in Schotland werd gehouden; dit is een vijfjaarlijkse reünie – de Homecoming celebrations) – die Schotten uit alle windstreken de gelegenheid biedt elkaar in een feestelijke ambiance te ontmoeten en bij te praten. Hierna ging het tapijt reizen over de deelnemende landen. Op dit moment zijn alle panelen te zien in de St. Giles’ Cathedral in Edinburgh. Helaas werd er afgelopen zondagmiddag een paneel gestolen. Het gaat om het Nederlandse paneel ‘Kirk’.

Voor het inzegenen van huwelijken, het dopen van kinderen en het begraven van doden beschikte de Schotse gemeenschap over een eigen kerk en kerkhof. De Schotse kerk was verbonden aan de synode in Edinburgh en werd in 1613 de eerste Schotse protestantse kirk op het vasteland van Europa. De diensten werden gehouden in de noordelijke beuk van het van de Grote kerk afgescheiden hallenkoor.
Linkerkant: rev. Alexander McDuff 1614, de eerste predikant.
Rechterkant: in 1799 werd de Schotse kerkgemeenschap opgeheven. De laatste dominee, rev. Lickly liet ter afsluiting in de emotionele afscheidsdienst o.m. Psalm 122:2-3 zingen, ‘met groote aandoening door hem en zijn gemeente’.
Beide predikanten zijn afgebeeld op de preekstoel van de Schotse kerk. In 1837 werd deze verkocht aan de hervormde kerk van Westkapelle. In 1686 had de preekstoel de grote brand van de Grote kerk overleefd, maar hij ging alsnog verloren tijdens branden na de bombardementen op Westkapelle van 1944.
Bovenkant: In 1620 gaf de kerkgemeenschap opdracht aan Isak de Cliever, zilversmid te Middelburg, vier gegraveerde avondmaalsbekers te maken. De bekers zijn gemaakt van zilver en zijn ongeveer 16 cm hoog, hebben ingegraveerde ringen en versierde banden en dragen het jaartal 1620.
Centraal motief: de bodem ervan, met het opschrift: Brotherlie Love is Good and Pleasant (Psalm 133), met daarbij een pijlenbundel die door een band bijeen wordt gehouden. In vierkant kader met weergave van de graveringen.
Rechtsonder: Michael Burgerhuis, Middelburgh, Nethergate. Volgens de overlevering zouden er in 1621 drie klokken gegoten zijn at Campvere in Zeeland. Twee waren bestemd voor de St. Giles’ kerk in Edinburgh en een derde voor de klokkentoren van de Netherbow poort. De inscriptie van één klok die tegenwoordig in de Dean Gallery (Scottish Storytelling Center) te Edinburgh hangt, toont aan dat de klok niet in Veere, maar in Middelburg is gegoten, door Michael Burgerhuis.
Royal Burghs: Annan, Lochmaban (Lochmaben), Sancher (Sanquhar), Galloway, Queensferry, Perth, Saint Andros (Saint Andrews), Dysert (Dysart), Montrose, Cowpar (Cupar), Anstuther Easter (Anstruther), North Berwick, St. Ilhonstoun (Johnstone).

Meer informatie over de Nederlandse panelen kun je hier lezen.

Niet alleen in Nederland worden gedenkdoeken gemaakt, ook in Rusland zoals ik zag op de tentoonstelling 1917. Romanovs & Revolutie in de Hermitage.

Herinneringsdoek met het Moskouse Kremlin en herauten die de kroning aankondigen, Vennootschap Danilov Manufactuur 1896, bedrukt katoen.
Op de tentoonstelling 1917. Romanovs & Revolutie zijn bedrukte gedenkdoeken te zien. Het waren immens populaire kroningssouvenirs die tijdens de feestelijkheden werden uitgedeeld op het Chodynka-veld. Sommige souvenirs weerspiegelden afzonderlijke evenementen, van bals en banketten tot parades en feestdagen. Het keizerlijk paar was natuurlijk een geliefd motief; de kanselarij van het Ministerie van het Keizerlijk Hof moest toestemming geven om ze te portretteren. Het Kremlin – symbool van de oude hoofdstad – waar de kroningen plaatsvonden, ook nadat St.-Petersburg de hoofdstad was geworden – was ook een populaire afbeelding. Door geruchten over een tekort aan deze souvenirs ontstond het gedrang naar voren dat zoveel mensen fataal werd.


Herinneringsdoek met borstbeelden van het tsarenpaar, Vennootschap Prochorovskaja-Trjochgornaja Manufactuur, 1896, bedrukt katoen.

De expositie 1917. Romanovs & Revolutie. Het einde van een monarchie is nog te zien tot en met 17 september 2017 in de Hermitage in Amsterdam. Zeer de moeite waard!

Bron: Nationaal Bevrijdingsmuseum 1944-1945.

Nationale Herdenking – NRC.

Gisteren gaf ik je een inkijkje van de tentoonstelling Bloemen bloeien op Papier. Zoals beloofd komen nu de foto’s van de prijswinnaars van de wedstrijd Bloemen bloeien op Papier.

Derde prijs voor Halssieraad borduurpatroon van Tonke Joppe.

Detail Halssieraad borduurpatroon.

Tweede prijs voor Dissection HK11049-16pix1/9 van Erik van Maarschalkerwaard.

Het patroon HK11049 is op een raster van 157 breed en 126 hoog gemaakt. Het formaat van het papier is 247 x 201 mm met een rasterpatroon van 1,5 x 1,5 mm. De kleuren zijn zo verdeeld over een aantal van 19782 vakjes waardoor er een afbeelding ontstaat van een bloemenkrans. De ingekleurde vakjes zijn als beeldpunten te zien en als een voorloper te beschouwen van de tegenwoordig alom aanwezige pixels.


Het ontleden van patroon HK11049 tot Dissection HK11049-pix1/9. Door alle 19782 vakjes van het raster te herordenen volgens een getalsmatige systematiek ontstaat er een nieuwe ordening. Een ordening die het oorspronkelijke herkenbare patroon onherkenbaar zal maken.

De negen delen ontstaan door alle 19782 vakjes een nummer te geven van 1 tot en met 9 en dit te herhalen totdat alle vakjes genummerd zijn. Elk van de negen nummerdelen zal een ander abstract patroon weergeven. Maar bij elkaar zullen ze nog altijd alle beeldpunten laten zien van de bloemenkrans van patroon HK11049. Voor de tentoonstelling Bloemen bloeien op Papier wordt deel 1 uitgevoerd als een wandassemblage opgebouwd uit blokjes beukenhout van 13 x 13 mm en met een lengte van 36 mm. Dissection HK11049-pix1/9 is 1/9 deel van het originele patroon, schaal 9:1.


Eerste prijs voor In Wording van Arlette Princen.

Vroeg 19e eeuw, collectie Regionaal Archief Rivierenland.
Gisteren werd de expositie Bloemen bloeien op Papier in Museum de Kantfabriek geopend. Op deze tentoonstelling zijn veel 19e eeuwse handgekleurde borduurpatronen te zien uit de collectie Atlas Landwehr-Vogels en Gerards-Mensink, met bloemen als hoofdmotief. Ook voorwerpen zoals gebreide tasjes, alba amicora en enkele geborduurde voorwerpen naar oude patronen zijn er te zien, naast enkele ingebonden handwerktijdschriften uit deze periode, waarin soms handgekleurde patronen werden meegeleverd. Om je een indruk van de tentoonstelling te geven, maakte ik gisteren enkele foto’s.


In blauw papier en karton uitgevoerde borduurdoos met op de deksel een voorstelling van twee dames die elkaar borduurwerk laten zien in een park of tuin, en drie kinderen waarvan er één zit te borduren. Datering: waarschijnlijk eind 19e eeuw. Herkomst: gezien de borduurpatronen vermoedelijk Frankrijk. In de deksel van de borduurdoos bevindt zich een handgekleurd borduurpatroon van Sajou uit 1852. Collectie: Gerards-Mensink.


Bakje van hout/karton met bruin papier en goudopdruk bekleed, waarin vier doosjes staan: elk doosje is voorzien van bruin papier en de binnenkant is bekleed met beige zijde. Op de bovenkant zijn vier vorstellingen geborduurd met één draadje borduurgaren op canvas. Doosje één: een bijenkorf onder dak met groen en bijen. Doosje twee: een ovale krans met blauwe vergeet-me-nietjes en bladeren. Doosje drie: een gedachtenisgebouw naast een treurwilg en tussen bosschages. Doosje vier: een brug over water tussen groen en een boom, en enkele vogels. Datering: vermoedelijk eind 19e eeuw. Herkomst: waarschijnlijk Duitsland. Collectie: Gerards-Mensink.


Handgekleurde patronen die door een mevrouw in een boek zijn geplakt. Collectie: Gerards-Mensink.

Een handgekleurd borduurpatroon uitgegeven door Heinrich Kühn, Berlijn, 1867-. De voorstelling op het borduurpatroon bestaat uit een kwart motief: langwerpige bladeren en een oranjegeel papegaaitulp in jugendstil. Collectie: Regionaal Archief Rivierenland.

Tot ongeveer 1850 werd geschept papier gemaakt van katoenen en linnen lompen. Na 1850 werd door de schaarste in textiel gezocht naar andere manieren om papier te maken. Eén manier was gebruik te maken van houtsnippers.

In het eerste gedeelte van de 19e eeuw maakte men gebruik van koper- of staalgravures om het raster op het papier te drukken. De gravure leverde per ontwerp zo’n honderd tot tweehonderd exemplaren op. Door de grote vraag werd er overgegaan op steendruk. Hiermee kon men een eindeloos aantal afdrukken maken.

Grotere uitgevers van handgekleurde borduurpatronen hadden kunstenaars in dienst. Deze ontwierpen zoveel mogelijk naar de behoefte van de potentiële borduursters. Zo waren bloemen en bloemcomposities in de Biedermeiertijd (1815-1848) een grote hype. De uitgevers maakten gebruik van inkleurders. Jonge meisjes en vrouwen werden opgeleid om de patronen in de gewenste tinten in te kleuren met gouache en waterverf.

Ingebonden tijdschrift Le Guide Sajou 1852. Op de aangegeven plaatsen in het boek de ‘catalogus genérale’ informatie en prijzen met betrekking tot de dan toe gemaakte handgekleurde borduurpatronen van Sajou. Daarnaast bevat dit ingebonden tijdschrift handgekleurde en gedrukte patronen. Collectie: Gerards-Mensink.

Een lange borduurlap voor petit point, waarschijnlijk voor een belkoord: wol op canvasstramien. Datering: 1850-1871. Het patroon is in lange steken uitgezet (rapport) en is gedeeltelijk voorgeborduurd zodat de borduurster het aangegeven patroon maar hoeft te volgen. Linksboven het etiket van Sajou met het (patroon)nummer 4846. Herkomst: Firma Sajou, Rue de Rambuteau 52 in Parijs. Collectie: Gerards-Mensink.


Het patroon is op hardboard geplakt, waarschijnlijk bestemd voor verhuur. In de verf zit gom. Sticker van J. Jolles Studio Wenen. Op het patroon staan werkaantekeningen, achterop een stempel waarop onder andere het stekenaantal: 23.940. Het patroon kan bedoeld zijn voor een tas of een paneel. Datering, vermoedelijk tweede helft 19e eeuw, de uitgever is onbekend. Collectie: Gerards-Mensink.

Door Museum de Kantfabriek was een wedstrijd uitgeschreven. Vijf oude borduurpatronen vormden de inspiratiebron voor kunstenaars die werken hebben ingestuurd en dat waren er maar liefst 155!
Een jury beoordeelde de inzendingen en zestien genomineerde werken zijn op de tentoonstelling te bewonderen. Uiteindelijk zijn drie werken als prijswinnaars aangewezen die tijdens de opening bekend werden gemaakt. Morgen laat ik de foto’s zien van de kunstwerken die een prijs hebben gewonnen. Tijdens de tentoonstellingsperiode bestaat de gelegenheid voor bezoekers om een publiekswinnaar te kiezen, die na afloop van de tentoonstellingsperiode bekend wordt gemaakt.

De expositie Bloemen bloeien op Papier in Museum de Kantfabriek is te zien tot en met 8 oktober 2017.

Een breiende Madonna op een schilderij uit het rechterpaneel van het Buxtehude altaar, door Bertram van Minden, begin 15e eeuw.