Museum Vekemans – Waschen & Strijken . Brabant Goedgemutst


Gisteren bracht ik een bezoek aan Museum Vekemans in Boxtel. Het is een museum met twee gezichten: Waschen & Strijken en Brabant Goedgemutst.
De collectie Waschen & Strijken bestaat uit schilderijen, prenten en gravures, beelden, en een fiks aantal ambachtelijk gemaakte strijkbouten en verder talrijke meubels en mangelplanken.
Brabant Goedgemutst bestaat uit mutsen en poffers uit de tijd dat de moeders van onze moeders nog kind waren. Stuk voor stuk vertellen ze een levensverhaal. Tegenwoordig zijn hoofddeksels en kleding soms onderwerp van pittige discussies.


Museum Vekemans heeft een uitgebreide en bijzondere collectie waarbij de vele linnenpersen en mangelplanken een onderdeel van zijn. De mangelplank met rol was de voorloper van de trek- en draaimangel. Voor het mangelen met de trek- en draaimangel werd een beschermingsdoek om de rollen gedaan om zo het mooie linnengoed dat gemangeld moest worden te beschermen. Deze doek noemt men een mangeldoek. Hierover schreef ik in 2003 de publicatie Wascht en manghelt glat of ick sla iou vor iou gat. Deze tekst is afkomstig van een mangelplank uit 1663.

Soms kan er bij een museum met een uitgebreide collectie toch één of meerdere voorwerpen ontbreken. Zo ontbrak bij Museum Vekemans een 3 meter mangeldoek. Uit mijn verzameling zocht ik mooie exemplaren en ging hiermee op pad naar Boxtel. De keuze viel op een mangeldoek met een rode rand en een met de zeldzame blauwe rand. Eén van deze twee mangeldoeken staat afgebeeld in de catalogus van Zimmermann uit 1914, die ook werd toegevoegd aan de museumcollectie. Een mooie aanwinst voor het museum.


De mangelplank met rol was meestal een huwelijksgeschenk van de aanstaande man. In Nederland zijn mooie en oude exemplaren bewaard gebleven. Vaak met prachtig houtsnijwerk en soms met een tekst en datum. Een voorbeeld hiervan is de tekst van mijn publicatie Wascht en manghelt glat of ick sla iou vor iou gat en op één van de mangelplanken uit de collectie van museum Vekemans lezen we: Wit gewassen en net gevouwen dat is een sieraet voor de vrouwen.


Wasdag – Don Clarke, Mijas Malaga, mei 1999.


Doosijzers.


Doosijzer – Druppelmodel, België.

3 gedachten over “Museum Vekemans – Waschen & Strijken . Brabant Goedgemutst

  1. Mooi Berthi dat jij hen aan een mangeldoek kon helpen.
    Prachtige gesneden mangelplanken laat je zien -zijn dit planken met Fries snijwerk of werden deze motieven ook in andere delen van Nederland gemaakt?
    Slaap lekker en groetjes,
    Truus uit Drenthe

  2. Maar eentje heb ik ‘r. Een mangelplank en die hangt in het halletje tegenover de voordeur. Goed in het zicht voor de buitenlui die binnenkomen en in gezelschap van een antieke houten schooltas die ik van vrienden voor mijn 70ste verjaardag kreeg. Daar in de buurt wonen ook mijn schoolmerklapjes: oude zelf gekochte of fonkelnieuwe zelfgemaakt. Die ene mangelplank kocht ik jaren geleden in Monnickendam en daarom denk ik dat ie van Marken komt. Op Marken weten ze wel van houtsnijden of -kerven. Bij mij wordt er van gehouden.
    Je gebaar één van je mangeldoeken in bruikleen te geven of te schenken vind ik genereus. Aan de andere kant, te weten dat er nu veel meer liefhebbers van kunnen genieten, dat moet je goed doen.
    En terugkomend op een tijdje geleden, het (Marker?) borduur heb ik niet gekocht. Er staat nog zo veel ‘in de wacht’ om opgehangen te worden. Foto’s maken doe ik niet echt. Soms misschien en dan doe ik er verder weer helemaal niks mee. Het is ‘niet mijn ding’ zeggen ze tegenwoordig en een smartphone heb ik ook al niet.
    Tot mijn verdriet moet ik bekennen dat bij mij het ‘grote vergeten’ is begonnen. Maar genieten van kunst en cultuur… daar ben ik nog steeds heel erg goed in en dat koester ik. Met heel mijn hart.
    Een ♥-elijke groet.

  3. @Truus, mangelplanken met mooi houtsnijwerk zag je vrijwel in heel Nederland. Of de mangelplanken op de foto uit Friesland komen, weet ik zo niet. Ik had te weinig tijd om ze goed te bekijken. Dat doe ik een volgende keer.

    @Puck, geweldig dat jij een fraaie mangelplank in bezit hebt. Ze zijn tegenwoordig moeilijk te vinden. Wees er zuinig op, maar blijf vooral genieten. Dit geldt eveneens voor de houten schooltas en de merklapjes. Het is een stukje geschiedenis dat niet verloren mag gaan.
    De twee mangeldoeken van 3 meter en de catalogus heb ik niet geschonken of in bruikleen gegeven, zij hebben dit van mij gekocht. Het museum heeft al circa tien mangeldoeken van 2 meter in bezit en de 3 meter doeken ontbraken aan de collectie.
    Een weloverwogen keuze die je hebt gemaakt wat het borduurwerk betreft. Ik weet dat jij altijd zult blijven genieten van kunst en cultuur! Het verrijkt ieders leven! En nu ook nog genieten van deze zonovergoten dag!

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *