Merklap van Maria Borggraaf 1734

Als je bezig bent met een boek te schrijven, stuit je soms op afbeeldingen waarvan je het vermoeden hebt dat die wellicht interessant en vermeldenswaardig kunnen zijn voor je publicatie. Zo dacht ik dat de merklap van Maria Borggraaf uit 1734 misschien een vroege merklap was die in het Burgerweeshuis van Amsterdam gemaakt kon zijn. Peter en ik hebben lang gezocht, maar geen aanwijzing gevonden dat Maria Borggraaf als weeskind opgegroeid is in het Burgerweeshuis van Amsterdam. Alle aanwezige kinderboeken in het Stadsarchief Amsterdam uit een bepaalde periode, heeft Peter doorgenomen. Er kwam geen Maria in aanmerking die op de leeftijd van 15 jaar de merklap geborduurd kon hebben. Hiermee was het onderzoek nog niet afgesloten. Ik ging op zoek naar de ouders van Maria Borggraaf en vermoedelijk is Dingeman (Digman – geboren circa 1685) Borchgraef (Burggraaff/Borggraaf) de vader van Maria en Elisabet (Elisabeth) Boumeester (Bouwmeester) haar moeder. Op 26-9-1704 gingen zij in ondertrouw in Amsterdam. Uit dit huwelijk werden de volgende kinderen geboren:

Jacoba: hervormd gedoopt op 11-10-1705
Johanna: hervormd gedoopt op 30-3-1708
Elisabet: hervormd gedoopt op 18-8-1709, overleden in 1709
Elisabeth: hervormd gedoopt op 20-8-1710
Cornelia: hervormd gedoopt op 8-3-1713, begraven op 28-10-1714
Cornelia: hervormd gedoopt op 10-5-1716
Marija (Maria): hervormd gedoopt op 24-5-1719, begraven op 30-1-1802 op het Karthuizer kerkhof te Amsterdam op 82-jarige leeftijd, weduwe van Adrianus Masse. Maria trouwde op 35-jarige leeftijd met Adrianus Maze (Masse), geboren in 1728.
Jan: hervormd gedoopt op 2-11-1721. Op 1-1-1727 werd een kind van Dingman Borggraaff begraven. Waarschijnlijk gaat het hier om Jan.

Op 5 januari 1742 overleed Elisabet Boumeester in het Besjeshuijs te Amsterdam, de moeder van Maria Borggraaf. Het besjeshuis (het gebouw Amstelhof) was het Diaconie oude mannen- en vrouwenhuis. Dames die in het besjeshuis mochten wonen, moesten boven de 50 jaar zijn, minstens 10 jaar lid van de kerk zijn en 15 jaar inwoonster van de stad. Het besjeshuis is nu de Hermitage.

Voorzichtige conclusie: zeer waarschijnlijk gaat het om Maria Borggraaf die ik hierboven noem die de merklap heeft geborduurd in 1734. Op haar merklap lezen we: Maria Borggraaf oud 15 iaar 21 may 1734. Maria werd gedoopt op 24 mei 1719, haar geboortedatum zou dus 21 mei kunnen zijn, 15 jaar later leven we dan in 1734. De merklap maakte zij niet in het Burgerweeshuis van Amsterdam en Maria is niet als wees opgegroeid. Maar… waar en onder leiding van wie maakte Maria haar merklap?


Bix Schipper-van Lottum schrijft in haar boek Over merklappen gesproken… over de merklap van Maria Borggraaf, die in 1930 werd geschonken aan het Westfries Museum, het volgende : ‘Na de oefening van een simpel randje, het alfabet en de cijfers 1 tot en met 9 en 0, volgen haar initialen. Daarna is het alfabet nog tweemaal geborduurd, beide gevolgd door gekoppelde initialen, ook iets nieuws. Onder de rij kronen staat de tekst. Bijzonder aardige figuurtjes op de doek van 1734 zijn het gekroonde naaikussen, geflankeerd door schaar en frivolité spoel. De verspieders staan nu in een groen tuintje, welk tuintje later nog meer zal uitgroeien totdat het bovenaan bijna of geheel gesloten zal zijn. Niet alleen de verspieders worden daarin afgebeeld, doch men treft er allerlei soorten voorstellingen aan. Kostelijk is de besloten tuin met een gekroonde Nederlandse maagd met een weesmeisje en -jongen (Burgerweeshuis Amsterdam) en het prieel ernaast. Een galante theescène speelt zich daar af. De heer met Mozartstrik in het haar, hoed in de hand komt een boeket bloemen aanbieden aan de dame op de stoel. De theetafel staat weer in het platte vlak. Perspectief blijft moeilijk. En van wie zijn de letters in de krans, die zwevende geniën tonen? Het zijn niet de letters van Maria Borggraaf. Duiden de letters HM op Hollandse Maagd?’

Bij deze beschrijving wil ik nog het volgende toevoegen: bij de gekoppelde initialen zien we in de tweede rij EB en CB geborduurd. EB zou voor haar moeder Elisabet Boumeester kunnen staan en CB voor haar oudere zus Cornelia Borggraaf. De initialen van haar vader zijn niet terug te vinden op de merklap. Was haar vader Dingeman al overleden in 1734? Wij hebben geen overlijdensakte kunnen vinden van Dingeman Borggraaf. Verwijst het schip dat Maria borduurde op haar merklap naar de grote vaart en is haar vader tijdens een van de verre tochten overleden/verdronken? Dit zou een reden kunnen zijn waarom wij geen overlijdensakte van Dingeman Borggraaf kunnen vinden.

Foto: Westfries Museum. De vereniging Merkwaardig heeft een patroon uitgegeven van de merklap van Maria Borggraaf 1734.

Mede door deze zoektocht heeft het langer geduurd voordat het boek Merk- en stoplappen uit het Burgerweeshuis Amsterdam uitkwam. Een onderzoek kost uiteindelijk altijd meer tijd dan dat je vermoed, maar het was absoluut de moeite waard om de merklap van Maria Borggraaf onder de loep te nemen.

In Borduurblad 57 staat een puzzel die helemaal gericht is op mijn nieuwe boek. De inzendtermijn om de oplossing in te sturen is inmiddels voorbij, de prijswinnaars zijn bekend en zij hebben een exemplaar van mijn boek ontvangen.
Mevrouw Krommenhoek en mevrouw Kirpensteijn van harte gefeliciteerd!

© Tekst: Berthi Smith-Sanders

13 gedachten over “Merklap van Maria Borggraaf 1734

  1. Beide dames van harte gefeliciteerd met het winnen van het boek en heel veel plezier bij het lezen.

    Nu begrijp ik steeds beter waarom het belangrijk is om achter op je quilt of borduurwerk iets te vermelden over de maakster en wanneer het gemaakt is.
    Daardoor gaat dit veel meer ‘leven’.
    Nu nog een manier vinden om zo’n label goed uit te voeren.
    gezellige avond
    groetjes,Truus

  2. Ja bij Quilts kan je makkelijk een LAbel met gegevens op de achterkant naaien.
    Maar bij Merklappen kan je de gegevens gewoon meeborduren op de voorkant.

    Weer een mooi verhaal Berthi er blijft veel te speuren voor jullie.

  3. @Truus uit Drenthe, het is zo ontzettend belangrijk om je gegevens en eventueel verhaal te noteren bij je handwerk. Dit bespaart heel veel tijd voor de persoon die op een later tijdstip onderzoek doet. Een logboek bij je handwerk is natuurlijk helemaal super!
    Nu moet ik dus ook aan de slag, want ik heb een merklap geborduurd toen Peter en ik gingen samenwonen en daarop staan motieven die betrekking hebben op ons tweetjes. Volgens mij weten de kinderen hier niet de betekenis van. Misschien wordt het tijd om een ‘onderzoek’ dichter bij huis aan te pakken…

  4. erg leuk Berthi, om het verhaal achter de merklap te lezen. Ik heb het patroontje, nu nog tijd om het te borduren..

  5. Heerlijk dat je het verhaal achter deze merklap zo compleet hebt weten te ontrafelen Berthi!

  6. Ha Berthi. Nu je eigen Merklap dus nog ontrafelen. Het is overal het zelfde…denk aan de Timmerman die thuis nooit klust en de Loodgieter met een lekkende kraan!!

  7. Wat een werk hebben jullie samen verricht met alle onderzoeken voor je boek. Maar wel heel leuk om te doen lijkt me. De geschiedenis tot leven brengen en puzzels ontrafelen. Alleen tijd hè, daar hebben we een chronisch tekort aan.
    Groetjes,
    Anneke SK

  8. Wat is het toch steeds weer verrassend hoeveel je kan terug vinden over de mensen die een merklap hebben gemaakt. Bedankt weer voor je verhaal,ik zal de toevoeging in het boek ‘Over merklappen gesproken…” er netjes bij doen.
    Ik hoop dat je nog meer mooie ‘puzzels’ kunt oplossen met mooie verhalen. Bedankt

  9. Het lijkt wel een detective roman, dat zoeken naar de maakster van een lapje en haar afstamming, en de verhalen die dat oplevert zijn heel goed in elkaar gezet, maakt het lezen plezierig, Zal een s kijken of ik zoiets kan verzinnen bij één of anderlapje dat hier ligt, Fijne dag allemaal Basje

  10. Maria Borggraaf…die naam klinkt zo bekend?!!
    Ach ja…….dat patroon zit óók in mijn voorraad 😉

  11. Aan deze tamelijk grote merklap ben ik in 2007 begonnen. Na me een keer flink verteld te hebben, is de lap in een hoek beland. Echter, te mooi om te laten liggen en in 2009 weer opgepakt en afgemaakt. Ik ben nog even in de verleiding geweest om de HM van Hollandse Maagd om te draaien omdat dat mijn initialen zijn maar toch maar niet gedaan.
    Ook kwam ik in ruimtenood waardoor ik de onderste regel wat hoger heb moeten plaatsen. Och, dat geeft het wat eigens.
    Overigens signeer ik mijn borduurwerk nooit, maar documenteer het als foto.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *