Oefenstof – Merklappen en andere vrouwelijke handwerken 1600-1920

Wat boffen we de laatste tijd toch met de vele nieuwe uitgaven met het thema handwerk en textiel. Oefenstof van Joke Visser en Walter van de Garde hoort hierbij. De voorkant van het boek laat de afbeelding van een wit gemerkt hemd zien. De initialen SCZ staan voor Sijmen CaZant, de kroon symboliseert de naam van de boerderij en het cijfer 6 duidt op het aantal stuks hemden dat Sijmen in bezit had. Dit allemaal in de kleur rood geborduurd met de kruissteek. Het borduurwerk ligt als het ware ‘los’ op de voorkant.


Het boek bestaat uit zeven hoofdstukken. Het eerste hoofdstuk beschrijft drie eeuwen merklappen. Het verhaal begint in 1501 met het merkteken C op de hoofddoek van de echtgenote van graaf Engelbrecht II van Nassau, Cimburga van Baden. Vervolgens worden de typerende kenmerken van de merklappen uit een stad, streek, provincie of weeshuis beschreven, waarna de catalogus volgt met de merklappen die te zien zijn op de expositie in Parijs. Na elk hoofdstuk volgt een korte Franstalige samenvatting.


Het tweede hoofdstuk gaat in op de betekenis van de symbolen. Motieven als de druivendragers, de levensboom, de vijf wijze en vijf dwaze maagden, de jacht en de spinnende aap worden besproken.


Hoofdstuk drie belicht de stoplap, aangevuld met foto’s van de stoplappen die te zien zijn op de expositie in Parijs. De stoplappen uit Middelburg nemen een aparte plaats in. Deze doeken zijn gemaakt door meisjes op dertien- of veertienjarige leeftijd. Tot 1817 zijn deze stoplappen herkenbaar aan de teksten: ‘Door myn gedaen’ of ‘Door myn gemackt’, en het ‘trapgevelhuis’.


In de 19e eeuw zien we diverse veranderingen optreden op het gebied van de merklap. De borduurlap doet zijn intrede; het zogenaamde Berlijnse wolwerk komt in de mode. Het materiaal waarop men borduurde veranderde van de fijne borduurstof in het grovere stramien en de Berlijnse wol werd populair. De motieven die men borduurde waren veelal romantische voorstellingen.


Het voorlaatste hoofdstuk behandelt de ‘pronkrollen’ ofwel ‘Souvenirs de ma Jeunesse’. Op dit blog is al vaak gesproken over dit onderwerp en Elma introduceerde zelfs het Pronkjournaal waar veel patronen en informatie staat te lezen.
Inmiddels zijn er door veel handwerksters diverse nieuwe fraaie pronkrollen gemaakt die vele meters beslaan. In het boek Oefenstof staan enkele pronkrollen afgebeeld op bladzijden die je kunt openslaan.

De Industrieschool voor meisjes is het sluitstuk van het boek.

Oefenstof – Merklappen en andere vrouwelijke handwerken 1600-1920 is een mooi verzorgd boek, geschreven door Joke Visser en Walter van de Garde. ISBN: 978-90-70108-91-5, uitgegeven door Lecturis. Twee patronen zijn toegevoegd aan het boek. De afmeting van het boek is 22,5 x 22,5 cm, en heeft 216 pagina’s en circa 200 illustraties. Prijs: € 35.

5 gedachten over “Oefenstof – Merklappen en andere vrouwelijke handwerken 1600-1920

  1. Een uitgebreid verslag over weer een nieuw boek
    Joke Visser geen onbekende , we hadden dacht ik al een tijd niets van haar gehoord .
    Maar dat gebeurd er met mensen die met speurwerk veel tijd nodig hebben om allerlei gegevens te verzamelen en dat verwerken tot een mooi boek met een prachtig onderwerp .
    We hebben het hier van nabij meegemaakt Joke Visser staat hier ook in mijn boekenkast te glunderen tussen andere geliefde boeken .
    Voor wie de verleiding niet kan weerstaan en het graag wil kopen heeft hier tenminste een goed beeld gekregen hoe het er uit ziet .
    En dan wil je natuurlijk niet te lang wachten en het mooiste moment is om het thuis als je eigendom door te bladeren.

  2. Ja, prachtig boek, ik hoop dat het lukt om een kijkje te gaan nemen bij haar expositie in Parijs

  3. Ja, ik sluit me aan bij bovenstaanden.
    Een prachtig boek dat ik inmiddels in mijn bezit heb.
    Zowel het boek als de samnevatting van Bethie geven een heel mooi overzicht.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *