Vanmorgen werd in het Textielmuseum Bocholt de expositie In die Mangel genommen, oder die Kunst des kalten Wäscheglättens van Gisela Meyer in stijl geopend door mooi gesproken woorden van Gisela en fraaie liederen van Anne Stroux. Hierna was er voldoende gelegenheid om de mangeldoeken en toebehoren uitgebreid te bekijken. Loop je met me mee om een indruk van de tentoonstelling te krijgen?
Op de voorgrond zie je een linnenpers staan. Als het vlakke linnengoed gemangeld was, kon het opgeborgen worden in de linnenkast. Toch waren er vrouwen die het linnengoed dan niet glad en glanzend genoeg vonden. Zij vouwden het linnengoed op en legden het in de linnenpers. Nadeel hiervan was dat er breuklijnen in het linnen ontstonden en op die plekken was de kans groot dat het linnen brak. Een periode was het mode om een zo’n scherp mogelijke vouw in het linnengoed te krijgen: hoe scherper de vouw, hoe trotser de vrouw.
Deze foto laat een detail van een mangeldoek zien. Links zie je een houten windsel met daarop touw gerold voor de waslijn. Een strijkijzer was nodig om het kleine linnengoed zoals jurken en blouses te strijken, want alleen het vlakke linnengoed kon gemangeld worden. De voorloper van de mangel is de mangelplank met rol. Hier werd overigens geen mangeldoek bij gebruikt. Naast de mangelplank een touw waarmee de houten wasknijpers bijeen worden gehouden, hiervoor is boven in de wasknijper een gaatje gemaakt. Op het hemd en de broek met blouse ligt een mangelrol.
Hier zijn de mangelplank, strijkijzer, wasknijpers en windsel met touw duidelijker op te zien.
In plaats van een mangelplank kon je een krukje gebruiken. Keer het krukje om, plaats een kind hierop als extra gewicht en aan de slag maar. Op de achtergrond zie je een cilindermangel.
Een schitterende art deco mangeldoek met het motief in de breedte. Dit komt zelden voor, net als een gele rand. Het midden van de doek laat twee Hollandse dames zien die bezig zijn met het rekken en strekken, een belangrijk onderdeel van het wasproces. De vrouwen lopen op klompen en dragen een muts die het meeste op de Volendammerdracht lijkt.
Op de voorgrond een grote houten mangel waarvan de bak gevuld is met stenen die voor het gewicht zorgen en op de mangelrollen druk uitoefenen. Door het op en neer gaan met de bak komt er wrijvingswarmte vrij waardoor het linnengoed koud gestreken wordt en een prachtige glans krijgt.
De mooiste geborduurde monogrammen kom je tegen op de mangeldoek.
Na het mangelen kan het linnengoed opgeborgen worden in de linnenkast, met een fraai lintje er omheen.
De expositie In die Mangel genommen, oder die Kunst des kalten Wäscheglättens van Gisela Meyer is tot en met 25 maart 2012 te zien in het Textielmuseum Bocholt. Kijk voor openingstijden op de website van het museum.
Ziet er prachtig uit!
Oh, daar zou ik graag eens een kijkje nemen! Helemaal leuk, omdat ik net de tentoonstelling ‘Vlas’ heb gezien, dit past heel goed in elkaars verlengde!
Wat een prachtige verzameling hangt daar !
Heel slim opgehangen om ze goed te kunnen bekijken.
Wat werd er vroeger toch mooi weefwerk gemaakt; en dat voor zo iets ‘eenvoudigs’ als een mangeldoek.
Wat hangen de doeken mooi. Ik kijk met veel plezier naar al je foto’s.
Dank je wel Berthi, voor de wandeling door de tentoonstelling. Werd de mangeldoek tussen de rollen gelegd bij het mangelen? De gevulde linnenkast is ook een plaatje.
Wat een prachtige verzameling, zo mooi tentoongesteld, bijna design.
Berthi@ Wat zul je genoten hebben van al deze mooie mangeldoeken.
Hoeveel motieven zullen er wel niet gemaakt zijn?
Vorig jaar ben ik het Huis van Gijn geweest in Dordrecht, daar was ook een grote linnenkamer met mangel en linnengoed. Was mooi om te zien!
Leuk Berhti. Donderdag gaan we naar Bocholt, maar ik weet niet hoe laat we daar zijn en of we dit kunnen inplannen, anders ga ik zeker op een later tijdstip want we komen wel vaker in Bocholt. Het lijkt me in ieder geval erg leuk om ze te gaan bekijken.
@Lupineke, sluit absoluut mooi aan. Het is voor jou alleen een beetje uit de richting!
@Mien B., op ooghoogte, wat zo belangrijk is!
@Mieke S, met een prachtige mangeldoek liet je je rijkdom zien. De ene mangeldoek was nog mooier dan de andere. Het was een statussymbool! Het verschil met Nederland is dat men de mangel hier in de kelder of op zolder had staan. Niemand zag de mangeldoek. In Duitsland huurde je een mangel die in een openbare gelegenheid stond. Dé gelegenheid om te pronken met je mangeldoek.
@Anne, het linnengoed dat gemangeld moest worden, werd op de mangeldoek gelegd. De mangeldoek was een beschermingsdoek voor het fraaie linnengoed.
http://www.textile-collection.nl/boekbestellen.php
@elma, het is onbekend hoeveel verschillende mangeldoeken er gemaakt zijn. Tijdens de Tweede Wereldoorlog is er heel veel verloren gegaan.
Gisela heeft onlangs nog twee mangeldoeken gevonden met een motief dat ze nog niet kende.
@Jessie, ik weet dat het Huis van Gijn een grote mangel in huis heeft. Als ik de volgende keer in Dordrecht ben, ga ik deze beslist eens bekijken.
@Willy, zeker een kijkje gaan nemen. De mangeldoeken zijn prachtig! O ja, vergat ik hierboven nog te zeggen, Gisela heeft een nieuwe publicatie geschreven die te koop is in het Textielmuseum Bocholt. Dat zal jou zeker aanspreken. Wat mij al verschillende keren is opgevallen dat publicaties uitgegeven door het museum in Duitsland niet duur zijn. Het nieuwe boekje geschreven door Gisela Meyer kost € 5,20.
De mangeldoek waar de dames aan het rekken en strekken zijn, doet me denken
aan onze kindertijd. Mijn zusje en ik hielpen onze moeder vaak met het vouwen
van lakens, dat ging ook op deze manier.
@Ans Hoogstraten, leuk om een reactie van je te lezen!
De Hollandse dames zijn net als jij vroeger deed, ook bezig met het rekken en strekken van een laken dat net van de waslijn is gehaald. Als kind herinner ik me dit heel goed, ook ik moest hiermee helpen.
Vorig jaar kreeg ik nog theedoeken die werden geweven in Bocholt. Heel mooi grijs/blauw met een blauw en een rood streepje erin Ik heb genoten van je mangelverhaal. De foto’s zijn prachtig. En ik heb ook aardig wat moeten kloppen en trekken aan lakens vroeger. Ik ga ervan uit dat men vroeger niet elke week de bedden verschoonden.
Ik moet bij deze foto’s weer denken aan Veldhoven, waar ik jouw mangeldoeken heb kunnen bewonderen.
@Hilda, mooi zijn die theedoeken! Ik weet wel heel zeker dat men vroeger het linnengoed niet zo vaak in de was deed. Misschien doen wij tegenwoordig alles wel iets té snel in de wasmachine…? Zijn wij doorgeslagen naar de andere kant…?
@Saskia, het is en blijft mooi om een aantal fraaie mangeldoeken bij elkaar te kunnen bewonderen.
Prachtig om de foto’s van de mangeldoeken te zien, steeds weer verrassende motieven. Leuk om nu even alle reacties te lezen!!
Berthi, dank je wel dat we zomaar weer wat moois gezien hebben en geleerd.
Ik wist weinig van mangeldoeken, maar die kennis wordt mede door jou steeds een beetje groter.
@Jeanny, voor mij is het ook telkens weer genieten van deze pronkdoeken!
@Dorien, mangeldoeken verspreiden een belangrijk stuk geschiedenis. Ik raak er nooit over uitgepraat!
Prachtig, mooi opgehangen en fijn verhaal Berthi! We komen wel eens in het museum in Bocholt en ik kan het inderdaad nooit laten er dan weer een mooie theedoek aan te schaffen, dus, als we even tussendoor tijd hebben moesten we maar weer eens die kant uit…
Wouwww, wat een prachtige tentoonstelling! Dat is genieten. Bedankt voor je rondleiding en het verhaal er bij.