Borduren in gevangenschap 1940-1945

‘Wil en kun jij op 18 juni 2011 een lezing/praatje houden over Borduren in gevangenschap 1940-1945 tijdens de vriendendag van het Verzetsmuseum Amsterdam?’ Deze vraag werd mij in mei gesteld. Dat was nu heel vervelend, want die dag hadden we al min of meer gereserveerd voor het examenfeestje van Thijmen. Dus, zei ik nee! Een goede week later kreeg ik een mail met de vraag of 25 juni mij uit zou komen, want dan zou de vriendendag verplaatst worden naar een week later. Zo gebeurde, waardoor ik in een maand tijd tweemaal het Verzetsmuseum Amsterdam bezocht.


Een detail van het borduurwerk dat Titia Gorter maakte in de gevangenis het Oranje Hotel. Maandag-Boekendag, borduurt Titia op één van haar lappen. In de linkerkolom borduurt ze titels van boeken, met daarnaast een toepasselijke tekst.

De klop de deur – om 6.30 v.m.
De Hel – v. Alkemadelaan 850 (adres van het Oranje Hotel)
Het Paradijs – Snelliusstraat 82 (woonhuis van Titia en Dora)
Hollands Glorie – in de bajes, potverdorie
Au bonheur des dames – Frauen Abt. 8d5 (dit zal het gedeelte zijn waar Titia verblijft)
Odyssee – O, die zee
Utopia – Berlijn-Londen
In de Branding – S.O.S.
Die Waffen nieder – wanneer??
Kloof zonder brug – Nederland N.S.B.
De tentoonstelling Elke dag een draadje… borduren in gevangenschap 1940-1945 is te zien tot en met 11 maart 2012 in het Verzetsmuseum Amsterdam.

17 gedachten over “Borduren in gevangenschap 1940-1945

  1. IK WORD DAAR KOUD VAN EN ZOU OP DIE TENTOONSTELLING NIET KUNNEN RONDLOPEN ZONDER HUILEN BASJE, EN EEN ENORME BEWONDERING TE HEBEN VOOR AL DAT WAT VOORBIJ KWAM, BASJE

  2. Eén dezer dagen was ik aan het rondsnuffelen tussen al mijn handwerkvoorraden . Er waren enkele handwerkpakketten . Ik wist dat ik ze had , het was dus geen verrassing .
    Alles uitvoerig bekeken , het is compleet met patroon en uit sommige had ik wel het garen gehaald niet zo erg als er een lijstje met de nummers bij gevoegd is . Ik kan zelf ook nog m,n eigen kleuren kiezen .
    Mijn voorbereidingen waren al zover begonnen dat ik de meeste stoffen netjes met de naaimachine had afgewerkt tegen het rafelen . Eén lap waarvan ik de stof erg stug vond en zou ik het nog kunnen zien zo dicht geweven . Ik was destijds helemaal weg van de prachtige randen . Alles maar weer terug in het zakje en ik houd een draad van de rafelranden in m,n handen leg het opzij dat kan wel weg . Opeens ging er door me heen de mensen in gevangenissen en kampen zouden het zuinig bewaard hebben om er mee te naaien of borduren .
    Ik probeer altijd zuinig te werken en ben niet zo slordig om korte eindjes borduurgaren zo maar weg te doen . Je kunt er wellicht nog een paar steekjes mee maken .
    Om je helemaal in te denken hoe er in gevangenschap zoveel mooie en ontroerende werkstukken zijn gemaakt .
    Hebben wij problemen met een naald die een beetje krom getrokken is of de punt is niet zo fijn meer dan pakken we toch een andere naald van ons speldenkussentje . Dat zouden ze toen ook niet kunnen doen .
    Mooi Berthi dat het toch geregeld kon worden dat je deze opdracht kon uitvoeren .
    Een verre reis van het zuiden naar Amsterdam dwars over het land , maar zulke uitstapjes ben je wel gewend .
    Ik denk dat er wel belangstelling zal zijn om deze tentoonstelling te bewonderen .
    Gelukkig is er een ruime mogelijkheid . maar vaak wordt het dan steeds uitgesteld , want er is nog tijd genoeg om er heen te gaan . Wees wijzer mensen en maak tijdig plannen .
    Kijk nog eens even hier , ik hoop dat ik het goed mag doorgeven .
    http://www.oranjehotel.org/
    Kijk vooral wat er op de celmuren is geschreven of gekrast . Het is zeer ontroerend dit te lezen .
    Ik herinner mij nog goed dat er soms gedichten uit gevangenissen werden gesmokkeld en die werden dan doorgegeven en konden velen het lezen . Nu denk ik ook waarom hebben we niet meer bewaard .
    Op de Site van de st.Oranjehotel is ook een doek te zien met geborduurde namen .

  3. Goed dat je dit doet. Begrip voor en kennis van het verleden is de enige hoop voor een goede toekomst.
    Opdat wij niet vergeten!

  4. Als toevoeging aan de log van vandaag het mooie verhaal van Gerrie. De link naar het Oranjehotel werkt en uitvoerig bekeken.
    Je geniet nog steeds van al je handwerkmateriaal wat je in huis hebt, je hoeft niet alles te maken om er nog van te kunnen genieten.
    Door het verzetten van de vriendendag kon Berthi toch naar Amsterdam om een lezing te geven over het borduren in oorlogstijd.
    Er was ook een stukje moed voor nodig om deze teksten te borduren.

  5. je leest wel vaker dat in concentratiekampen (en bij ontvoeringen) een sterke geest nodig was (is) om menselijk te blijven. titia gorter had kennelijk een onvoorstelbaar sterke (en onverwoestbare) geest …

  6. @Gerrie, op een zakdoek, rok, bloesje of zomaar een stuk katoen werd vaak de namen geborduurd van medegevangenen. Het gaf een verbondenheid met elkaar. De tentoonstelling is absoluut een aanrader en gelukkig kun je hem bezichtigen tot 11 maart 2012, maar zoals jij al gezegd, zit het risico erin dat je het bezoek op de lange baan schuift en uiteindelijk te laat bent.
    @lheurebleue, de humor was ook zo belangrijk. Het hield je op de been. En de verrukkelijkste recepten met elkaar delen.

  7. Vanochtend was ik in alle vroegte hier , te vroeg om te reageren . Ik noen dit mijn nachtpauze . Ik dacht aan m,n losse rafeldraadje . Die nachtpause komt omdat m,n levensritme soms erg ontregeld is , maar ik leef wel in vrijheid .
    Of ik er nog aan toe kan komen deze tentoonstelling te bezoeken , we zullen zien wat er met de nodige energie nog mogelijk is . Ik zal in elk geval in mijn naaste omgeving er bekendheid aan geven .
    Daar ben ik vanochtend al aan begonnen bij het afmelden van de telfooncirkel .
    En dan hoor je de onbekendheid , over het bestaan van een verzetsmuseum .

  8. Ik ben op zatersag 11 juni met mijn echtgenoot meteen naar de tentoonstelling geweest. En ik was onder de indruk, diep onder de indruk. Als die mooie, indrukwekkende, grauwe, kleurige, droevige, maar soms ook wel een beetje vrolijke geborduurde lappen. Ik kan het me zo voorstellen dat iemand door middel van borduren de omgeving kan vergeten en zich, al is het maar met 1 draadje per dag, helemaal kan storten op een stukje stof, om te kunnen vertellen via naald en draad hoe de toestanden zijn in zo’n cel/kamp. Er is veel moed voor nodig om alleen al een naald te stelen (lees achterhouden), kleding zo te bewerken dat er een draad uit getrokken kan worden waar je mee aan de slag kunt en dan stiekem de (wan)toestanden te verbeelden op een stukje stof, maar dan zo dat niemand het ziet. Ik vind het een klein wonder dat deze geborduurde lappen en/of rokken nog aanwezig zijn en ik vind het ook een voorrecht om ze te mogen bekijken. Het is werkelijk een heel bijzondere tentoonstelling en zeker de moeite waard om te gaan bekijken.
    groetjes,
    Marijke de Bruijn

  9. Vorige week heb ik met een vriendin de tentoonstelling bezocht. Heel indrukwekkend.
    De met borduursels versierde boerenzakdoeken vind ik een prachtig idee, dat navolging verdient. Misschien moeten we, als we klaar zijn met de geborduurde theedoeken, maar eens aan de zakdoeken beginnen.

  10. @Willeke, ik heb bijna twee jaar gewerkt aan de verhalen over handwerk dat gemaakt is tijdens de Tweede Wereldoorlog. Op een bijzondere manier wilde ik dit project afsluiten, en wel met een handwerk. Ik borduurde alle namen van de mensen die ik gesproken had en van de personen die meegewerkt hadden aan een artikel op een oud rode boerenzakdoek. Deze geborduurde zakdoek is te zien op mijn website.
    http://www.textile-collection.nl/herinneringszakdoek.php
    Je kunt op alle foto’s klikken voor een vergroting.

  11. Vorige week heb ik pas begrepen dat jij een uitgebreide studie hebt gemaakt van handwerk tijdens WOII. De HzG heb ik in april 2005 “gemist” omdat in die maand mijn zoon geboren is. Ik heb het tijdschrift vorige week alsnog aangeschaft en helemaal doorgelezen.
    Mooie zakdoek heb je geborduurd! Inmiddels heb ik 5 verschillende boerenzakdoeken in huis, aangeschaft in een zeer ouderwets winkeltje hier in Zwolle met een 75-jarige eigenaresse. Nu nog wachten op inspiratie. Volborduren met namen, zoals jij gedaan hebt, kan natuurlijk. Maar ook de versierde zakdoeken spreken mij erg aan. (Die van Titia Gorter!)

  12. Berthi ik ben vandaag geweest en het was indrukwekkend om te zien wat ze nog gemaakt hebben bedankt voor je tip vriendelijke groet Henny

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *