Linnenuitzet begin 1900


Op de foto zie je het bruidspaar Hermans-van Rijswick. Op 16 februari 1908 werd J. Hermans geboren op hoeve De Beerendonck te Broekhuizenvorst. Theodora van Rijswick kwam op 29 november 1909 ter wereld op hoeve De Molenhof te Tienray. Op 3 juni 1933 traden zij in het huwelijk.

Voor het huwelijk was de vrouw al enige tijd bezig om zorgvuldig haar linnenuitzet bij elkaar te krijgen. Je praat dan niet over een paar lakens, slopen en handdoeken. Nee, een goed burgerhuishouden had begin 1900 een aardige uitzet, lees ik in het boek Ik kan huishouden. De linnenuitzet wordt onderverdeeld in drie categorieën: lijfgoed, tafelgoed/handdoeken etc. en het beddelinnen. Laat ik me bij het laatste houden want het zou echt teveel worden om alle hoeveelheden en diverse soorten textiel hier op te gaan noemen. Het advies voor het beddelinnen ziet er als volgt uit:

12 fijne logeerlakens – 12 fijne sloopen – 18 linnen beddelakens – 18 linnen sloopen – 12 graslinnen bodelakens en 12 graslinnen bodesloopen.

Zou Theodora zoveel lakens en slopen voor haar uitzet hebben gehad? Helaas kunnen we dat niet meer nagaan, wel weten we wat er bewaard is gebleven en dat is:

1 laken met borduur- en richelieuwerk en 4 bijbehorende slopen – 2 lakens met borduurwerk van druiventrossen en een fraaie strik, met 4 bijbehorende slopen.


Het was gebruikelijk om je linnenuitzet te merken. Veel vrouwen deden dit zelf, maar je kon het borduren ook uitbesteden zoals Theodora dat deed. Het linnen is gemaakt op het eigen weefgetouw (136 cm breed = breedte van het beddelaken) van de familie Hermans op De Beerendonck en geborduurd door de zusters Ursulinen van Grubbenvorst en/of Horst.


30 gedachten over “Linnenuitzet begin 1900

  1. Als ik zulk beddegoed zou hebben dan bleef het mooi in de kast…want ben bang dat het de wasautomaat en de droger niet kan doorstaan.

  2. Ja Lies bij mij ligt het dan ook nog zo in de kast. Ik heb het al eerder vermeld dat mijn moeder van de degelijke oude stempel was en 12 onder- en 12 geborduurde 2-persoons bovenlakens was toch wel nodig met de bijbehorende 24 kussenslopen (12 effen en 12 geborduurde. Daar kwamen de 1 persoonslakens voor de logeerbedden nog bij. (De gevangenen is België ontsnappen trouwens nog steeds met aan elkaar geknoopte beddelakens.) En al die lakens iedere week weer strijken. Leve de dekbedhoezen en strijken doe ik ook niet meer zo fanatiek. Er ligt toch een sprei overheen. Wat een opluchting,
    Anneke SK

  3. Verhaal van lang geleden en wat er van over is gebleven .
    Jarenlange verkeringstijd , dus gelegenheid genoeg om langzaamaan te sparen om je linnenkast vol te krijgen .
    En af en toe je voorraad gaan bewonderen .
    Ik weet nog van een tante die haar uitzet mocht bewaren bij haar broer en zo werd er een mooi plekje op de zolder gevonden . Daar mochten we toen eens even zien hoever het sparen al gevorderd was .
    Wat een trots van het meisje dat al zoveel gespaard had .
    Wat zijn de tijden veranderd . . . !
    Wanneer je als klein meisje daarbij staat en hoort over een uitgebreide uitzet , dan denk je later wil ik dat ook en het zal heel mooi zijn net als de lakens van Mama , met veel kant .
    Maar zo is het niet gegaan .
    Mijn eerste pannetje en het bestellen van enig bestek in de tijd toen ik op kamers ging wonen . Ik weet nog precies hoe het pannetje er uit zag .
    Het bestek kwam van een winkel in Voorburg en het pannetje kocht ik in Leiden , daar heb ik ook heel wat gewinkeld .
    n,Eigen huishoudinkje en een man was er nog niet in het zicht .
    Met z,n vieren collega,s hadden we snel elk een aardige kamer gevonden . Wel bij elkaar in de buurt , we vormden een gezellig clubje . Bij elkaar gaan eten , samen op stap als het met een vrije dag geregeld kon worden .
    Een hele varandering en geen klein kamertje tussen de ziekenhuismuren meer .
    Mijn kamer huurde ik gemeubileerd en ik had wel mijn eigen beddegoed . Dat werd wel van thuis gedeeltelijk aangedragen .
    Dat was even een stukje terugblikken , wat wil je met dit onderwerp .
    De bruid hier op de foto is wonderlijk in het donker gekleed en een witte sluier , deze combinatie ken ik niet zo .
    Vroeger trouwde een gewoon burgermeisje in het zwart of ook wel in donkerblauw . In het haar een bloemeke .
    Mijn moeder troude in een heel fijne kleur blauw , niet zo erg donker .
    Moeder maakte er later voor mij een jurkje van gecombineerd met een ander stofje . Jammer dat er geen foto van deze trouwerij is , ze had ook geen bruidsboeket .
    Dat werd te frivool gevonden en paste niet omdat ze met een weduwnaar trouwde .
    Dat waren zo de regels in die dagen .

  4. Ik weet dat mijn grootouders inderdaad zo’n grote linnenuitzet hadden. Dat was vaak ook wel nodig, want een gezin had meer kinderen dan nu. Helaas is er in de oorlog veel geruild voor eten.

  5. vroeger deden wij altijd een beetje lacherig over de linnenuitzet bij mijn oma en zeiden dan “pfft moest je ook weer mee kijken naar de linnenkast?”
    maar nu begrijpen we t steeds meer waarom ze zo trots was en het belangrijk voor haar was….dat ze dat als arm dienstmeisje toch maar door zuinig te leven bij elkaar gesprokkeld had voor ze ging trouwen
    dus dat ze net als iedereen een prachtig gesteven en goed gevulde kast kon laten zien
    ik heb nu die kast…….zonder inhoud van die mooie lakens….gelukkig slaapt ze daar zelf nog op!!!!!!!!91 jaar gisteren!!!

  6. Ik hoor mijn moeder nog klagen over ‘die oude lakens van direct na de oorlog die maar niet verslijten en er liggen zulke mooie lakens in de winkels…’
    Dat heb ik mij ter harte genomen!
    1 stel op bed,
    1 stel in de was of net gewassen
    1 stel in de kast.
    Meer heb ik nooit gehad en dat scheelt aan plankruimte!
    Dat neemt niet weg dat je prachtige lakens laat zien Berthi.

  7. Ik voel me ineens heel erg oud als ik voorgaande reacties lees. Want… mijn zussen en ik spaarden ook een uitzet bij elkaar. Weliswaar niet zo’n uitgebreide en traditionele als in je logje. Mijn zussen die resp. 11 en 12 jaar ouder zijn hadden inderdaad wel dergelijke witte lakens en slopen. Ik was “een stuk moderner” en had gekleurde lakens, handdoeken en theedoeken enz.
    Voor het opbergen van die uitzetten stond er een heel grote kist op zolder die van binnen was bekleed met stof.
    Och, later is het allemaal wel goed gekomen met ons hoor:-)

  8. Inmiddels bijna 50 jaar geleden kwam er een vertegenwoordiger thuis van de Walra. Je stelde je linnenuitzet samen en elke maand kreeg je een pakket. Nu na 45 jaar gebruik zijn er nog onderdelen van in gebruik.
    Zelfs waren er twee wollen dekens bij, die worden in koude winters nog gebruikt om over de dekbedden te leggen.
    De zusters hebben prachtig borduurwerk gemaakt en wat nu nog in goede staat is.
    Dat er 4 slopen bij het laken hoorde is een prima idee. Bij mijn nieuwe dekbedhoes heb ik ook nog een 1 persoonset gekocht om extra slopen van te maken die altijd eerder versleten zijn.

  9. Linnenkasten gevuld met keurig[voorzien van linten]gestapelde linnengoed is een schitterend gezicht.Maar wat een werk,waar wij met ons moderne machines zelfs bij zuchten.

  10. wat een mooi borduurwerk, schitterend, Goed dat we niet meer zo´n grote uitaet hebben, Ik zou niet weten waar het opte bergen in mijn mini flat, en die kleine kamer waar ik mijn “hok” heb kan ik niet volstoppen met lakens en slopen. IK WIL EEN PLEKJE voor mijn handwerkspullen , Maar dank zij de super uitzet van mijn moeder hadden wij in de oorlog wel @ruilmateriaal@,

  11. Wat een dierbare herinneringen allemaal. Erg leuk om te lezen.
    @Annelies vdB, linnengoed werd ook nog gebruikt als verbandmiddel tijdens de oorlogsjaren.
    Mijn vader woonde op de boerderij met zijn ouders. Zij hadden grond waar van alles aan groente werd verbouwd waardoor zij geen gebrek aan eten hadden. Opa ruilde eten voor tabak.
    @Hilly, gefeliciteerd met de 91e verjaardag van je oma. Heerlijk dat zij nog steeds onder haar eigen degelijke lakens slaapt. Wat een kwaliteit toch!
    @mieke s, zo is het bij mij ook!:-) Niet teveel linnengoed in huis!:-)
    @Antje uit Urk, een oude gevulde linnenkast is en blijft een prachtige kijkkast!
    @Janny, ach ja, het gekleurde linnengoed. Dat is slechts een korte periode ’trendy’ geweest!:-) Enne… het moderne vind ik echt bij je passen!
    @Elma, Walra… een naam die staat als een huis!
    @Truus, tja, we hebben allerlei machines tot onze beschikking en toch komen we tijd tekort!

  12. Wat een leuk onderwerp! Mijn moeder was tot op hoge leeftijd trots op haar linnenkast met inhoud. Alles lag keurig op rechte stapeltjes en van alles was er een grote voorraad! Ze vond het vreselijk dat ze later niet meer zelf de was goed terug kon leggen in de linnenkast, wij maakten nooit zo’n mooie rechte stapeltjes!! Na haar dood hadden haar 4 dochters nog veel plezier met handdoeken en theedoeken. De lakens en slopen gingen naar het verzorgingshuis in hun “reserve-kast”.
    @ Berthi, jij kunt me vast uitleggen wat het verschil is tussen fijne logeerlakens, linnen beddelakens en graslinnen bodelakens.
    Je ziet ik word steeds nieuwsgieriger naar textiel kennis!

  13. Ik heb pas beddengoed gekocht toen we het ledikant kochten, maar goed ook want anders had ik vast voor een bed van 1,60 gekocht en we hebben een bed van 1.80 met twee matrassen. De hoeslakens zitten meestal mooi strak om de matrassen, maar ik vind het vreselijke dingen in de kast, van alles drie vind ik ook voldoende.
    Of mijn oma en moeder zo’n grote uitzet hadden zal ik nog eens navragen.

  14. Haha,ik heb ook zo’n Walra uitzet gehad…natuurlijk in het bruin,oranje,groen..de kleuren die toen in de mode waren..;-)Sommige doeken gebruik ik nog,toch van zo’n 30 jaar geleden…

  15. Enkele van mijn schoonzussen hadden ook zo’n Walra uitzet, mooi in een kist. Totdat de boerderij afbrandde. Weg uitzet….

  16. Tja, net als Janny spaarde ook ik een (bescheiden) uitzet bij elkaar. En mij overkwam het dus wél. Mijn twee lakens waren dus net een maat te klein voor het bed wat we uiteindelijk kozen.
    Schoonmoeder vertelde ook over de linnen lakens van vroeger. Die werden geweven door een wever in het dorp, dus dat deden zij of haar zussen niet zelf.
    Haar trouwjurk werd ook gemaakt door een naaister uit het dorp. En die hangt nog bij haar in de kast nu, compleet met de hoed erbij. Nee geen mooie witte sluier.
    De jurk is wel korter gemaakt om na het huwelijk voor ’s zondags te dragen.

  17. Wat een nostalgische herinneringen roept dit op! We zijn getrouwd in 1962 en ook ik had een flinke linnenuitzet gespaard. Met het extra verdiende geld voor overwerk kocht ik Cinderella (kwaliteit) lakens en slopen. Het was inderdaad kwaliteit, want als ik ze niet had weggegeven werden ze nu nog gebruikt. Ook stapels baddoeken en keukenlinnen. Ondanks ons bescheiden eerste huis, kon ik het wel kwijt in de echte linnenkast.

  18. tja, de lakens konden niet elke week in de wasmachine. vraag mij af hoe vaak de lakens gewisseld en hoe vaak gewassen werd. heb al wel eens in een russische biografie gelezen dat fijne lakens naar nederland (proper volkje!) werden gestuurd om gewassen te worden.

  19. Wat een heerlijk logje, en ook de reacties zijn zo leuk om te lezen!! Ik kan zo genieten van het mooie oude linnen, maar ook hier in de kast niets van dat alles… Zoon- en dochterlief hebben allebei twee dekbedsets met wat extra hoeslakens, en wijzelf hebben drie sets, eentje extra voor als er nog eens logees komen!
    Het onze wel allemaal in wit of gebroken wit, dus dat geeft toch een beetje dat gevoel van het bedlinnen van vroeger…

  20. @Dorien, graslinnen is geen linnen, maar lijkt veel op linnen. Het weefsel kan gemaakt zijn van het Chinese gras, maar meestal is het weefsel van gebeukt katoen (stevige katoen) dat op linnen lijkt. Dan staat er in de uitzet vermeld: fijne logeerlakens en linnen beddelakens. Dit moet volgens mij allemaal te maken hebben met de fijnheid van het linnen. Grof linnen (ook armeluis linnen genoemd) is niet zo duur als het zeer fijne linnen. Verschil moet er nu eenmaal zijn!:-)
    @Willy, hoeslakens (ik zou niet meer willen missen) zijn super handig om op het bed te leggen, maar super onhandig voor de linnenkast. Of… je maakt er mooie rolletjes van!
    @MarianneD, zo zie je maar, Walra staat voor kwaliteit!:-)
    @Mieke S, vreselijk!
    @Ine, mooi, de verhalen van je schoonmoeder.
    @Nel Alblas, ach ja, Cinderella! Mijn moeder had ook lakens van dit merk. Kwaliteit stond voorop. Het linnengoed moest levenslang meegaan!
    @lheurebleue, dat is een aardig nieuwtje voor mij! Lakens naar Nederland sturen om ze daar te laten wassen. Of het niets kost!:-)
    @Lupineke, mijn linnengoed is ook in het wit! Een paar weken geleden kocht ik bij de HEMA linnen dekovertrekken. Mij is al diverse keren vertelt dat er niets fijner bestaat dan in de zomer onder linnen te slapen. Ik ga het uitproberen!

  21. Ik heb nog een linnen sloop met initialen waarop ” anno 1778″ en P R opgeborduurd staat. Dat was veel werk om zo je uitzet bijelkaar te sparen.
    Er zit ook nog een tussenstuk van kant aan.
    Ik neem het volgende week mee naar de Merkwaardig dag in Noordhorn (GoudenLeeuw museum).
    Verder is mijn linnenkast een allegaartje.
    Margriet P.

  22. Bij mijn moeder geen nette stapeltjes. Weinig bergruimte, een gezin van 8 en vooral een warrelig hoofd geeft chaos.
    Toen ik het huis uit ging, kreeg ik een stapeltje handdoeken en theedoeken mee, die ze bij wasmiddel cadeau had gekregen. Het is toch nog goedgekomen met mijn linnengoed, hoor.
    Dank voor je tip over de linnen dekbedhoezen van de HEMA, Berthi! Ik gebruik al jaren de HEMA baddoeken in een handig tussenformaat van 60×110.

  23. En hebben we allemaal ons bed opgemaakt ?
    Ik heb met treurige blik vanmiddag mijn kast aanschouwd . Niet vanwege het onderwerp van vandaag , maar ik hoop dat het nog nette stapeltjes mogen worden , oh daar kan ik zo van genieten .
    Ben blij met mijn voorraadje nieuwe handdoeken , gastendoekjes en theedoeken .
    Die hebben al een net plekje gekregen .
    Het is voorlopg niet nodig om de voorraad aan te vullen , want hollen naar de winkels gaat ook niet meer zo vaak . En leuk dan heb ik nog eens iets om weg te geven .
    Want ik houd er al jaren een cadautjesvoorraad op na .
    Opeens wist ik het weer de kant langs de lakens stond zo mooi GOEDEN NACHT .

  24. @Gerrie, jaja, ik maak elke dag mijn bed op. Het ziet er anders zo rommelig uit!:-)
    Gelukkig kunnen we tegenwoordig al ons linnengoed via internet bestellen, met iDEAL betalen en de volgende dag wordt bezorgd. Gemak bedient de mens!:-)

  25. Weet iemand waar de matrassen van werden gemaakt?
    ik ben bezig met een verhaal te schrijven dat speelt in 1900

  26. Het is een kunst om hoeslakens mooi en netjes te kunnen strijken, opvouwen en in de kast te leggen. Gelukkig heb ik iemand die dat altijd mooi voor elkaar krijgt. Natuurlijk heb ik ook een uitzet van WALRA gehad. Ik vond dat alles mooi moest passen bij elkaar en daarom zocht ik ook altijd kleuren uit die mooi met elkaar combineren. Mijn linnenkast ziet er echter niet zo netjes uit als die van mijn moeder en oma. Ik vind een ouderwetse linnenkast met linnengoed opgevouwen in nette rechte stapeltjes best mooi. Mijn oma gebruikte nog stijfselpoeder van CRACKFREE om alle lakens mee op te stijven wat veel gekraak gaf als je ’s avonds in bed lag. Misschien hebben de dames ook nog wel geweten dat het wasgoed voordat het gestreken werd besprenkeld met water. Maar dat was voor dat het stoomstrijkijzer zijn intrede kwam doen. Leuke berichtjes trouwens en allemaal van vrouwen met veel ervaring in het huishouden. En zo hoort het ook, ja toch?

  27. @Patricia Harreman-de Winter, weet je dat ik op mijn strijkplank altijd een plantenspuit met water heb staan? Ik gebruik namelijk geen stoomstrijkijzer en ik wil alles wel netjes gestreken hebben!

  28. Hallo berthi
    Je hebt gelijk, met een gewoon strijkijzer en water haal je ook de kreukels uit je strijkgoed. Ik heb ook nog een keer in de thuiszorg gewerkt als alfahulp en een van mijn cliënten had ook een gewoon strijkijzer, maar haar beddengoed was gemaakt van satijnkatoen, dus dat streek lekker weg.

  29. @Patricia, ja, het ene stuk linnengoed strijkt gemakkelijker dan het andere. Als ik oud linnengoed van linnen moet strijken, is dat een stuk lastiger en kost daardoor ook meer tijd.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *