Troostmeisjes



Wainem, 1925, Mojogedang – Midden-Java

Wainem werd weggehaald van huis en tot prostitutie gedwongen, eerst een jaar in Solo en vervolgens in Yogyakarta. Ze moest overdag in een loods met andere vrouwen matten vlechten en eten koken. Ze werden soms ter plekke verkracht, maar meestal door soldaten meegenomen naar hun kamer op het kazerneterrein. ‘Een Indonesische dokter onderzocht elke week of we zwanger waren, terwijl een Japanner toekeek. Ik ben toen nooit in verwachting geraakt.’ Na de oorlog liep ze samen met een groep vrouwen zo’n honderd kilometer naar huis. ‘Onze mensen hebben de Japanners verjaagd met bamboesperen. Ze pikten alles in: onze rijst, ons geld, ons goud. Als ’s avonds het luchtalarm ging en wij ons verstopten, gingen de Japanners onze huizen in en haalden ze leeg.’ Ze wil liever niet meer herinnerd worden aan wat er in die loods gebeurde. ‘Dat is al zolang geleden. Mijn zoon, die toen nog niet geboren was, heeft nu al kleinkinderen.’

De capitulatie van Japan op 15 augustus 1945 maakte definitief een einde aan de Tweede Wereldoorlog. Dit jaar is dat 65 jaar geleden. Vanmiddag werd dat historische moment officieel herdacht bij het Indisch Monument in Den Haag in aanwezigheid van koningin Beatrix. Van deze plechtigheid werd een liveverslag uitgezonden. Zeer aangrijpend waren de woorden van Boudewijn de Groot. Hij werd op 20 mei 1944 geboren in een Japans interneringskamp in Djakarta. Zijn moeder overleed in juni 1945 in het Japanse interneringskamp Tjideng. Boudewijn heeft zijn moeder dus nooit gekend.

Na deze plechtigheid volgde de documentaire Omdat wij mooi waren, over de meisjes die werden vastgehouden in soldatenbordelen en seksuele diensten moesten verlenen aan de Japanse bezetters. Een indrukwekkende en aangrijpende documentaire over de troostmeisjes. Het leed is met geen woorden te beschrijven, nu nog worden ze nageroepen met de gruwelijke woorden afdankertje van de Jappen.

Fotograaf Jan Banning en journaliste Hilde Janssen trokken naar Indonesië om de ondertussen hoogbejaarde vrouwen te portretteren. Hilde Janssen tekende hun verhalen van gedwongen prostitutie op en Jan Banning gaf hen een gezicht, dat op een fototentoonstelling in de Kunsthal is te zien tot en met 29 augustus 2010.

Midden jaren negentig van de vorige eeuw heeft Japan de misbruikte vrouwen een compensatieregeling aangeboden. Jan Banning: ‘Dat geld is bij de Indonesische overheid beland, en die heeft dat geld gebruikt voor bejaardentehuizen en gezondheidscentra waar volgens mij geen kip zit. En de rest van dat geld is verdwenen.’ Dus werden de troostmeisjes door zowel de Japanse als de Indonesische overheid misbruikt.