15 Augustus

Josefien: ‘Voor vandaag heb ik een log geschreven over de herdenkingsdag voor Indisch Nederland. Een Bevrijdingsdag was het in Indië niet echt, want direct na de capitulatie van de Japanners brak er in Indië een vrijheidsstrijd uit onder de Indonesische bevolking. De Nederlanders daar vielen dus eigenlijk van de ene oorlog in de andere. Op dit moment wonen er nog duizenden ouderen om ons heen, die dat hebben meegemaakt. Op 15 augustus wordt in Nederland het einde van die oorlog herdacht, met een herdenkingsbijeenkomst in Den Haag bij het Indisch Monument en op veel andere plaatsen.
Voor meer informatie kijk op Indië Herdenking.

Tijdens de oorlog in Indië werden de Nederlanders samengebracht in interneringskampen: vrouwen en kinderen apart van de mannen. Die kampen waren vaak gewone woonwijken geweest waarin gedurende de oorlog steeds meer mensen werden ondergebracht, waar een omheining omheen stond en waar permanente bewaking was. Hoewel het leven van de mensen in de kampen heel zwaar was probeerde men toch, met de schaarse middelen die er waren, dingen te doen die ontspanning konden geven. Er werd gespeeld met zelfgemaakt speelgoed, getekend, genaaid, verhalen geschreven, gezongen, geknutseld, gebreid en geborduurd. Veel van dat materiaal is verloren gegaan omdat men het na het kampleven niet meer nodig vond het te bewaren. Gelukkig waren er ook mensen die juist heel erg gehecht waren aan de dingen die onder zulke moeilijke omstandigheden waren ontstaan. Zij bewaarden hun maaksels zelf zuinig of stonden ze soms af aan stichtingen en musea die daar belangstelling voor hadden.
De producten van toen zijn anno 2008 prachtige getuigen van deze tijd.’

Dat er in Indië ook merklapjes werden gemaakt blijkt uit het groene lapje met de tekst: A. Brauer, 1886, Batavia.

Een borduurwerk op restanten van een tikar, een slaapmat. De contouren zijn er eerst opgetekend en daarna is het in steelsteek geborduurd. Het werd gemaakt door mevrouw De Jong in het kamp Ambarawa in 1944. Een vrouw staat te roeren in de ongetwijfeld ‘overheerlijke’ stijfselsoep.

Een borduurwerk van namen op een mooie oude zakdoek. In de linkerbovenhoek staat ‘Karang Pannas’ 9 – 7 – 2604. Karang Pannas was de naam van het kamp en de datum is aangegeven volgens Japanse jaartelling. Borduurwerkjes met namen werden veel gemaakt, vaak als een cadeautje voor iemand. De geborduurde handtekeningen – zo’n persoonlijke en tastbare herinnering – riepen later vaak veel emoties op.

19 gedachten over “15 Augustus

  1. Fijn dat je voor deze bijzondere dag een log hebt geschreven, Josefien! Dat waardeer ik enorm!
    Een vraagje over het groene merklapje. Daar staat de datum 1886 op. Normaal zou je zeggen dat dit de datum is waarop het gemaakt is, alleen vind ik dat erg vroeg voor een dergelijk merklapje. Zou het misschien de geboortedatum van A. Brauer kunnen zijn?

  2. Vandaag weer een bijzondere dag om te gedenken . Het ontroerende verslag van Josefien gelezen . Ik zie in het borduurwerk van Mevrouw de Jong al roerende in de stijfselpap dat er op de etenskit een gezicht is te zien !
    Dat deze werkstukken in moeilijke tijd gemaakt , van het weinige materiaal wat er voorhanden was toch nog bewaard is gebleven .
    De steekjes toen gemaakt vertellen nu aan ons over een vreselijke tijd .
    Straks om 12.10 uur begint de rechtstreeks uitgezonden herdenking bij HET INDIE MONUMENT IN DEN HAAG , op Nederland 2
    Een samenvatting vanavond op Nederland 2 om 19.25 uur
    Kamptekeningen uit bezet Nederlands-Indie
    1942-1945 zijn te zien :
    http://www.geheugenvannederland.nl/
    Er zijn enkele foto,s bij van handwerken uit die tijd .
    In het MUSEON in den Haag is gedurende de maand AUGUSTUS een poppenhuis te zien , dat gemaakt is als verwerking van kampervaringen .
    http://www.museon.nl/
    Kijk bij pers/persfoto,s

  3. Gerrie@ wat geef je ons vandaag weer veel extra informatie, je was vanmorgen al vroeg op.
    Het zijn mooie herinneringen aan een heel trieste tijd die heel lang een beetje weggestopt is.
    Hier in de buurt heb ik Lenie gekend en af en toe kwam er een verhaal uit het kamp waar ze met haar moeder heeft gezeten. De verhalen gingen altijd over het handwerken wat daar nog gedaan werd. Oude gebreide truien die te klein waren werden uitgehaaald en er werden onderbroekjes van gebreid. Daar werden de mooiste ajourpatronen in gebreid.Helaas had zij niks meer uit die tijd, alleen de herinnering aan het mooie breiwerk.
    Elma

  4. Goed dat ook deze ellende nog steeds herdacht wordt. We mogen niet vergeten wat oorlog teweeg kan brengen.
    Helaas is er nog steeds geen wereldvrede.
    Zou het ooit kunnen gebeuren?

  5. Mooi dat het nog ieder jaar herdacht wordt en dat moet ook zo blijven, mochten jullie ooit langs de waterpartij komen en het Indisch monument zien , het is een pracht plaats en het ligt er zo mooi.
    Er liggen ook altijd bloemen op, want veel mensen in Den Haag laten na een crematie de bloemen naar het Indisch monument brengen, dat is altijd een stil betoon aan alle mensen die daar de ontberingen hebben ondergaan.

  6. @Gerrie, dank je voor de links. Het is en blijft belangrijk om de jaarlijkse herdenking te houden, dat we vooral niet vergeten hoeveel ellende de mensen hebben meegemaakt. Helaas is er nog steeds veel te veel ellende op de wereld. Wereldvrede? Dat zou mooi zijn! Wanneer?
    Gerrie, ik probeer de rechtstreekse link te geven voor de foto’s van het poppenhuis:
    http://www.museon.nl/NR/rdonlyres/FF748632-4715-4D5C-B542-6B4EBDB13B50/4435/poppenhuis2.JPG
    http://www.museon.nl/NR/rdonlyres/FF748632-4715-4D5C-B542-6B4EBDB13B50/4436/Poppenhuis.JPG
    @Lous, een oom van manlief heeft in het kamp gezeten en er eigenlijk nauwelijks over gesproken, maar dat hij veel gruwelijke dingen heeft meegemaakt, staat vast. Na zijn overlijden en crematie was zijn wens om de bloemen neer te leggen bij het Indisch monument. En zo is het ook gebeurd.

  7. Dat zakdoekje… dat zou nu nog een mooi kadootje zijn!! Het nummer van HzG met het thema de oorlogsjaren was daarom ook zo indrukwekkend omdat het liet zien dat de mensen, ondanks alle ontberingen, toch hoop hielden. Goed om hier elk jaar even bij stil te staan. De oorlog was niet voorbij met de capitulatie van Duitsland dat kunnen we hier lezen.

  8. kreeg je site en las het verhaal over de bezetting. Herinneringen komen weer naar boven! Ook de werkjes komen mij een beetje bekend voor. Zeker de vrouw die in een grote tijl de voor toen overheerlijke stijfselsoep roerde. Ik weet me nog steeds te herinneren, dat ik als kind van 6 jaar het blubber noemde en dat nog lekker vond ook. Hoefde maar weinig van te eten, want het vulde gauw je maag. Vind het mooi dat er nu aandacht wordt geschonken!Dit doet me goed, daarom ook mijn reaktie,
    sonja

  9. @Sonja Bosma, fijn om je reactie te lezen.
    Ik heb al vaker aandacht besteedt aan handwerkjes uit de oorlogsjaren. Het is heel belangrijk dat men weet onder wat voor moeilijke omstandigheden de mensen moed hadden om van niets iets te maken.
    Daarom heb ik heel veel moeite gedaan voor de special van 60 jaar bevrijding voor HzG.

  10. Bedankt voor dit mooie logje, zit meteen aan mijn vader te denken die ook drie jaar in Indie gezeten heeft.(is helaas al in 1967 overleden)

  11. Mijn man is inmiddels ook overleden en heeft in 4 verschillende jappenkampen zijn jeugd doorgebracht, Hij is er nooit meer overheen gekomen en heeft zijn hele leven geleden onder de herinneringen. Op 59 jarige leeftijd overleed hij nu 10 jaar geleden en bleef ik achter met de kinderen waarvan de jongste 13 was. Ik was een stuk jonger dan mijn man. Ik heb gelezen en gelezen en gelezen om maar te begrijpen wat er speelde bij hem. Sinds zijn dood (ik had net mijn radio programma Praise op zaterdag gekregen) maak ik elk jaar een Indië uitzending.Deze keer uitgezonden op 9 augustus jl. Kijk op http://www.eo.nl/praiseopzaterdag dan klikken op archief en de uitzending van 9 augsutus komt tevoorschijn via de audio na te luisteren. Kiezen voor het 2e uur.
    Dit leed mogenw e nooit vergeten en het maakt dat je dankbaar bent voor alle goede dingen. Indische Nederlanders hebben (bijna) nooit gepraat over hun kamp en bersiaptijd en te begrijpen want niemand stond op hun verhaal te wachten in Nederland. Ik heb nog een stoffen hondje waarin mijn schoonmoeder de ringen ed had genaaid en wat door mijn man als klein jochie van kamp naar kamp gedragen werd zijn knuffel mét inhoud. Ik ben heel blij dat jullie hier aandacht aan besteden.
    hartelijke groet Simone

  12. We mogen dit zeker niet vergeten.Er lopen nu nog zoveel mensen rond met een traumatiche verleden. En nog zoveel kinderen die nooit hebben begrepen wat er met hun ouders zijn gebeurd. Regelmatig worden er mensen bij ons opgenomen die in Indonesie hebben gezeten. Tot aan hun dood dragen zij nog zoveel angst met hun mee. De vrouwen hebben waarschijnlijk veel steun aan elkaar gehad omdat ze samen recepten en handwerken hebben kunnen delen.
    Hilda

  13. het blijft merkwaardig dat het Indische kampleven nationaal zo marginaal behandeld wordt. wat ver weg gebeurt/gebeurd is dringt kennelijk nooit goed door.
    ik blijf kijken naar die ‘roerende’ vrouw. als je niet beter wist zou je aan een vrolijk vakantieplaatje denken. met de verklarende tekst erbij wordt de werkelijkheid heel wat wranger …

  14. Dank voor alle mooie reacties!
    En Berthi: het zou zeker ook de geboortedatum van A. Brauer geweest kunnen zijn. Ik ken de herkomst ook niet.
    En weet je nog dat dat bijzondere nummer van HZG over de oorlog de aanleiding was tot onze kennismaking?

  15. Berthi ik zal vanaf nu geregeld je web.log bekijken. kreeg dit door van een goede vriendin van me die me een groot plezier heeft gedaan met deze keer.Doet een mens goed de verhalen te lezen. Maar ik probeer toch wel alles op te bergen en gewoon dankbaar zijn dat er zoveel leuke dingen zijn in het leven. Vergeten zal moeilijk zijn. De handwerkjes vind ik schitterend, zelf een verwoede handwerkster, van oma en moeder meegekregen.

  16. @Simone Hopman, heel triest verhaal! Je hebt het mij al eens eerder verteld, maar het is heel goed dat je het blijft vertellen en zeker op een dag als die van gisteren is het heel goed om er extra bij stil te staan.
    @Hilda, de vrouwen waren erg creatief, maar dat men onderling altijd even lief voor elkaar was, kan ook weer niet gezegd worden.
    @Josefien, jazeker weet ik dat. Inmiddels is dat alweer drie jaar geleden. Ongelooflijk, wat gaat de tijd snel.
    Ik vind het fantastisch dat we vanaf mei 2005 contact hebben, en dat je nu af en toe een zeer mooi logje schrijft. We zitten op dezelfde golflengte!
    @Sonja Bosma, lief van je vriendin om je attent te maken op mijn weblog. Je bent van harte welkom en het is helemaal leuk als je met ons meepraat. En als verwoed handwerkster heb je zeker weten heel veel te vertellen.

  17. Josefien, wat een tastbare herinnering heb jij nog van uit de kampen. Natuurlijk heeft het een trieste achtergrond. De foto war de vrouw in de ketel staat te roeren, heeeft op de buitenkant volgens mij een gezicht! Klopt dat? Al zou ik niet weten wat daarvan de bedoeling zou zijn. Door dik en dun zie je dat mensen op allerlei manieren creatief blijven en hun belevenissen ergens op maken. Of het nu borduren is of tekenen of in de vorm van een dagboek. Dankjewel voor dit logje.

  18. @Marijna:
    Het was mij ook opgevallen dat het een niet-vrolijk-kijkend gezicht leek, wat op de buitenkant van de kookpot is geborduurd. Sommige mensen konden hun wérkelijke bedoelingen (bijv. de kampbewaker voor gek te zetten) ‘verstoppen’ in een onschuldig handwerkje. Misschien is daar hiervan ook sprake? De maakster leeft helaas niet meer dus kan ik het haar niet vragen!

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *