Josefien vertelt over het koffertje van Maartje van den Berg:
‘In mijn verzameling komt af en toe een nieuwe aanwinst, als ik iets speciaals tegenkom. Anderhalf jaar geleden heb ik bijvoorbeeld een oud koffertje gevonden vol handwerk, gemaakt door ene Maartje van den Berg. Maartje was ongeveer 15/16 jaar toen ze de scholing volgde. Het bleek het materiaal te zijn van een naaicursus uit de jaren dertig, gevolgd in Rotterdam, zoals ik uit de gegevens kon opmaken. Het waren de crisisjaren en men ging zuinig om met materiaal. Dus werd er veel geoefend op mini-formaat of werd er naaiwerk gemaakt van papier. Werken met papier kwam veel voor en had vooral een economische reden: papier was goedkoper dan stof. Het was geen prettige ervaring voor de naaisters want het papier was stug en moest met behulp van kleine speldjes in elkaar gezet worden. Het scheurde gemakkelijk en er kwamen vaak bloedvlekken op het papier omdat de meisjes zich prikten aan de spelden. Bij warm weer kleefde het papier aan hun handen.
In informatie over dit papieren naaiwerk kwam ik de volgende verzuchting tegen:
… Er is maar één soort papier, dat ik gehaat heb. Dat was het papier, waarvan je in de handwerkles kledingstukken moest maken. Het was een kwelling…
Nou, dat zegt genoeg lijkt mij.
Het waren bovendien geen eenvoudige dingetjes, die ze met dat papier moesten maken, want het gewone programma werd gevolgd: splitten, ruches, zakken met klepjes en manchetten aan de mouwen.
Papier werd ook gebruikt voor het naaien met de machine. Zo is er papier geweest dat naaimachinefabrikanten gratis aan scholen verstrekten met daarop aangegeven oefeningen voor bijvoorbeeld het naaien van een vierkant of een rondje.
In mijn koffertje trof ik onder andere een mini-jasje aan en diverse jurkjes, compleet met kraagjes, klepjes op de zakken, ceintuurtjes etc. Ook de kleding van papier, die soms op ware grote is, is helemaal genaaid. De kleine knippatroontjes van de mini-kleding zijn eveneens bewaard gebleven, want Maartje heeft tussen de kledingstukjes de patroontjes gelegd! Dat het heel belangrijk werd gevonden dat men goed leerde verstellen, is overduidelijk: in bijna al het oefen-naaiwerk in het koffertje zitten verstellapjes. Héél veel verstellapjes, in de meest onmogelijke hoeken… Veel in de onvermijdelijke ongebleekte katoen, maar ook in ruitjes, streepjes en bloemetjes. Ook daarin werd het ze niet echt gemakkelijk gemaakt.
De totale inhoud van het koffertje geeft een heel goed beeld van de opleiding:
– veel naaiwerkjes waarin de moeilijke details zoals klepjes, hoekjes en splitjes in verschillende stoffen moest worden geoefend
– lapjes met diverse knoopsgaten en nestelgaatjes
– borduurwerk (randjes en nuttig borduurwerk zoals voor de afwerking van splitjes),
– breiwerk (een kousje, maaslapjes en stoplapjes)
– haakwerk
– en alles is voorzien van de naam van de maakster: geschreven, geborduurd of getypt (!)
Op de foto’s zie je een cape-je van papier, een detail van een papieren jasje, een detail van een papieren jurkje, en een papieren jurkje afgebiesd met geel papier en voorzien van een strik.Verder twee minikledingstukjes. Misschien niet goed te zien, maar het jasje heeft een schouderpas, een loopplooi aan de achterkant en figuurnaden!
Van één jurkje zijn er twee exemplaren. Op één van de twee is op het ceintuurtje met potlood geschreven: niet goed…
Heel bijzonder dat Maartje al dit werk heeft kunnen bewaren. Er volgde toen tenslotte nog een wereldoorlog! Overigens leeft de maakster nog: ze is nu 93, woont in een verpleeghuis en is dementerend. Gelukkig heeft haar familie de inhoud van het koffertje niet weggegooid maar er een bestemming voor gezocht… en gevonden.’
Geweldig dat het koffertje met inhoud bewaard is gebleven. Maartje heeft knap werk verricht. De kledingstukken van papier zijn een ware kunst en helemaal als je leest hoe ellendig het was om met papier te werken.
Nou Josefien, wees maar heel zuinig op deze werkstukjes. Het is heel bijzonder en dit mag niet verloren gaan.
Wat een waardevol koffertje, dat het papier nu nog in zo’n goede staat is. Gelukkig is het dank zij de familie in goede handen gekomen. Wij mochten via deze log weer meegenieten.
Elma
Ongelooflijk, maar geweldig dat dit niet verloren is gegaan en dat het terecht is gekomen bij iemand die het op waarde weet te schatten. Josefien, dank je dat je ons dit laat zien en er zoveel uitleg bij geeft.
Berthi, fijn dat hij het plaatst voor ons.
Wat een geduld en uithoudingsvermogen moet Maartje gehad hebben om in papier deze kledingsstukken zo mooi te maken. Het lijkt me een bijna onmogelijke opgave.
Berthi ik geniet van dit soort stukjes. Bizonder om te zien dat werkstukken van papier werden gemaakt. Ik had dat vroeger al van mijn oma gehoord en nu ook nog van mijn moeder, maar het nooit daadwerkelijk gezien.
Ja heel bijzonder dat dit bewaard is gebleven en wij er van mogen mee genieten!
Wat een boeiend log weer vandaag. Wat een prachtwerkstukken. Ik wist niet dat het naaien vroeger werd geoefend met papier. Als kind heb ik zelf wel met de naaimachine op papier genaaid, eigenlijk was het meer tekenen. Ook wel zonder draad, alleen voor de mooie gaatjeseffecten.
Wat fijn dat mw. van den Berg het koffertje al die jaren heeft bewaard en goed dat het nu in goede handen terecht is gekomen, dan blijft het zeker bewaard. Josefien, bedankt voor het mee mogen genieten!
Wat MOOI !!!
Josefien, wat een RIJK gevoel om het van zo nabij te kunnen bewonderen.
En wat goed dat het bewaard is gebleven. Wel eens van gehoord maar nooit zoveel mooie werkstukken gezien. Wat zal dat moeilijk zijn geweest, pffff. En dan zo verrassend mooi resultaat.
Zal Maartje schik ik het naaiwerk hebben gehouden en nog veel gemaakt hebben in haar (lange)leven !!?
Ze kon in ieder geval prachtig haar naam schrijven, dus iemand die van netjes en secuur werken hield !!?
Super super super, dat zo iets bewaard is gebleven,. wat een verhaal. Ik heb ook een heel korte periode op een les gezeten(^) waar op schaal gewerkt werd, met papaier het was vreselijk en ik heb opgegeven, Gelukkig waren er kant en klare patronen later
Berthi, ik krijg hier kippenvel van, ik vind het tegelijkertijd prachtig en beklemmend. Wat fantastisch dat het bij jou terecht gekomen is. Het is heel ontroerend om te denken aan de meisjes die dit maakten en aan alles waar ze nog doorheen moesten zoals je schrijft. Ongelofelijk knap dat jonge meisjes dit konden. Wat jammer dat Maartje misschien niet meer beseft hoe vol beondering wij zijn voor har werk, maar voor haar familie moet het een heel gerust gevoel zijn dat het bewaard blijft op de beste plek die je kunt bedenken, bij jou.
Wat een prachtig verhaal en wat konden die meisjes moelijke dingen maken.
Mijn schoonmoeder was coupeuse en kon dit ook allemaal.
Met veel bewondering altijd naar gekeken.
Helaas is daar niet veel van bewaard gebleven. Op mijn trouwjurk na dan.
@Corrie, het koffertje van Maartje is niet bij mij terecht gekomen, maar bij Josefien. Zij vertelt vandaag over de inhoud van dit bijzondere koffertje.
Ik heb zelf ook een koffertje met inhoud van een jongedame die later handwerklerares is geworden. Bij mijn koffertje zitten de diploma’s erbij. Daar kan ik natuurlijk wel eens een log over maken.
wat een bijzonder koffertje. Niet alleen vanwege de enorme hoeveelheid werkstukjes maar ook omdat het zo goed bewaard is gebleven. Heerlijk, Josefien dat het nu bij jou in goede handen is. Het werken op schaal heb ik eind jaren 70 ook nog wel gedaan bij de Rotterdamse Snijschool. We kregen dan maten op en een tekening en moesten dan het patroon op schaal naar dat model tekenen. Het werd niet uitgevoerd in stof of papier, gelukkig niet 🙂
Niet te geloven zeg , zulk mooi werk en dan van papier , echt monnikenwerk! Ik vraag me ook af of de maakster ooit nog wel gehandwerkt heeft , maar gelukkig dat het bewaard gebleven is!
Marlies
Dit had ik ook nooit gezien, waanzinnig als je bedenkt hoelang en onder welke omstandigheden dit bewaard is gebleven. Mooi dat alles bij elkaar in een koffertje bij Josefien terecht is gekomen.
Heel interessant allemaal! In 1960 en 1961 had ik voorgedrukte vierkante stukken stevig papier op les met o.a. enkele lijnen en ook een met een grote spiraal waar de kinderen naaimachine-oefeningen op konden doen. Ze vonden het prachtig! Helaas heb ik ze niet meer.
En de grap was ook, dat als de spiraal helemaal klaar was, dan hield je een hele lange slinger in je hand. En dat was mooi!!!
Prachtig,dit is wel even wat anders,dan wat wij nu doen.Wij hebben nu de prachtigste stoffen tot ons beschikking.Ik denk dat een museum hier ook wel van smult,zoals wij nu doen.Bedankt voor het mogen bekijken.
Oh, wat een gepriegel en gepruts. En hoe meer je erin naait, hoe meer gaatjes er in het papier komen en dan scheurt het dus heel gemakkelijk. Met recht monnikenwerk. En zo’n mini-jasje met schouderpasjes en plooien etc.
ook al zo’n gefriemel. Daar heb ik grote bewondering voor. Dan moet je toch veel geduld hebben en secuur werken! Mooi, dat het in zo goede staat is gebleven en wij er nog vol bewondering naar kunnen kijken!
Bedankt voor de reacties allemaal. Ik was al van plan goed op de inhoud van het koffertje te passen, maar nu helemaal!
Gelukkig had een oude dame uit mijn omgeving mij al eens een papieren jurkje gegeven en mij verteld over haar naailes van vroeger. Daardoor herkende ik de spulletjes uit het koffertje destijds zo goed en vond ik het ook heel leuk om, via het weblog van Berthi, er iedereen een kijkje in te geven.
Bedankt Josefien, heel bijzonder om te lezen allemaal.
Het lijkt me ook een mevrouw die, gelukkig, niet snel iets weg doet,…
bijzonder ,als ze eens wist hoe t nu soms eraan toegaat,,,..
geweldig dat dit bewaard is gebleven !!!!!! wat een priegelwerk zit er bij !! ik vond kleine patroontjes op vlieseline al niet gemakkelijk te maken … maar papier is nog stugger …..
Josefien, wat enig dat jij zo’n koffertje hebt! Nog bijzonderder is het feit dat dit alles bewaard isgebleven. En naaien met papier is indedaad een ramp. Ik heb het in begin jaren zestig ook nog moeten doen. Geen hele werkstukken, maar bijv. een manchet maken of een verstelwerkje. Ook leerde ik op schaal hoe je het voordeligst de patronen op de stof kon leggen. Afgelopen weken ben ik aan het opruimen geweest en heb weer het een en ander gevonden uit mijn huishoudschool tijd. Komt t.z.t op mijn weblog te staan. Van jou verhaal heb ik in ieder geval genoten van je verhaal.Bedankt daar voor.
Ben ik met 61 jaar al zó oud? Ik leerde op mijn eerste les (bij de nonnetjes)ook naaien op voorbedrukte vellen papier. Het eerste kledingstuk was een pyamabroek, die je eerst op schaal van papier maakte. Veel proefjes met gestreept vloeipapier (voor de denkbeeldige stofrichting) o.m. paspelknoopsgaten.. Vaak werd stof hergebruikt, vandaar het oefenen op papier?
Vanmiddag was ik in het depot van museum De Locht en daar zag ik schitterende kledingstukjes op schaal gemaakt. KLASSE!!!
Hallo Berthi,
In een onderzoek naar kleding gemaakt van papier vond ik uw blog. Geweldig verhaal! ik ben zeer onder de indruk!
Ik las dat u ook zo’n koffertje heeft….Mijn vraag is of u dit koffertje nog steeds in u bezit heeft? En of u eventueel bereid zou zijn het te exposeren?
En zou u mij om deze zelfde redenen wellicht in contact kunnen brengen met josefien. Mocht u dit interessant vinden mailt u mij dan op info@marloesblaas.nl.
Graag hoor ik van u!
Vriendelijke groet, Marloes Blaas
@Marloes Blaas, ik heb een koffer die boordevol zit met allerlei handwerkoefeningen, plus de diploma’s. Heel bijzonder. Ik zal je een mail sturen en eveneens Josefien inlichten over je verzoek.