Krans, krans met engelen, kroon en cartouche

Gisteren noemde ik het boek Over merklappen gesproken… van Bix Schipper-van Lottum. Vandaag wil ik het over een ander belangrijk boek hebben; en wel Merklapmotieven van Albarta Meulenbelt- Nieuwburg. Dit boek kocht manlief op een boekenmarkt. Het leuke is, dat het gekochte exemplaar eigendom is geweest van Anneke Nieuwburg, de zus van Bep (zoals zij genoemd werd} Meulenbelt-Nieuwburg. Bep Meulenbelt is op 6 juni 1981 op 63-jarige leeftijd overleden. In dit boek treffen we een hoofdstuk aan over Krans, krans met engelen, kroon en cartouche. Voor diegene die dit boek niet hebben volgt hier de tekst:

Krans. Het huwelijk wordt in de oud-christelijke kunst soms als volgt voorgesteld: de twee echtgenoten reiken elkander over een boek heen de hand, terwijl Christus, achter hen staande, hen beiden bekranst. Op de merklappen zien we veelal een krans door een man en vrouw vastgehouden. Daarnaast vinden we de krans als overwinningssymbool. Een krans met rozen is het symbool van hoogste verdienste. Engelen zijn in de tijd vóór Constantijn mannen of jongelingen zonder attribuut. Eerst in de tijd na Constantijn (einde van de vierde eeuw, begin vijfde eeuw) treffen we voorstelllingen aan van engelen met vleugels. De oudste voorbeelden vindt men op Noordafrikaanse reliëfs. Engelen met een bazuin geven Gods stem weer, oproepend tot het oordeel. Op de merklappen zien we ook engelen met een palmtak in de hand. De zo geliefde gevleugelde engelenkopjes uit het begin van de Renaissance zouden reeds uit de oud-christelijke tijd afkomstig zijn. De palmtak is in de oud-christelijke kunst niet het symbool van het martelaarschap, doch slechts van de overwinning in de betekenis van de gelukkige voleinding van het leven.
De kroon heeft dezelfde betekenis als een krans, ring of cirkel. Het zijn eeuwigheidssymbolen. Wanneer de omgeving van het kind bijbelvast is geweest, dan heeft men het wellicht de woorden voorgehouden van Openbaring 2:10: Weest trouw tot in de dood en Ik zal u geven de kroon van het leven. Maar de grote populariteit van de kroon als ornament is voortgekomen uit de oudste patronenboeken en later uit de Mariaverering. De kroon en de krans waren voor de vrome jonge dochteren een symbool van de onschuld, zowel voor de hemelse als voor de aardse bruid. Op de merklappen zien we vaak verschillende typen kronen, die men kan vergelijken met de heraldieke kronen. Rangkronen: Prinsenkroon, Koninklijke kroon, Hertogskroon, Markiezenkroon, Gravenkroon, Burggraafkroon, Baronnenkroon, Ridderkroon, Jonkherenkroon.
Cartouches komen heel veel op stoplappen voor. Zij zijn afgeleid van het cartouche-schild uit de tijd van Hendrik II van Frankrijk (tweede helft van de zestiende eeuw).

12 gedachten over “Krans, krans met engelen, kroon en cartouche

  1. Ja wéér laat… ;o)
    Ik zat te lang aan de andere kant van de oceaan!
    Dat je nou net dát exemplaar hebt! Leuk joh!
    Ik heb ’t ook nog even nagelezen en inderdaad dat is de tekst.LOL ;o)
    Maar in het boek “Merklappen uit de lage landen” van Joke Visser (we zijn nu toch bezig!) staat wel degelijk dat kroontjes veelvuldig voorkomen op merk en stoplappen van meisjes in het Burgerweeshuis of het weeshuis v.d. Nederduitse Hervormde Diaconie te A’dam…
    En méér boeken haal ik (nu) niet uit de kast.LOL
    Tot morgen! ;o)

  2. @Juul, dat was veeeeeeel te laaaaaat! Ik zal er maar niets meer over zeggen…!:)))
    Ik weet er alles van dat er op merk- en stoplappen van meisjes van het Burgerweeshuis veel kroontjes voor komen. De tien merklappen waar ik het gisteren over had, zijn voor een groot deel in het Burgerweeshuis gemaakt!
    Men is het soms niet eens met elkaar! Ik ben het ook niet altijd eens met de “deskundigen”.

  3. Wat een fantastische informatie! Hoe komt het toch dat geschiedenis alleen maar wordt gekoppeld aan oorlogen en politieke schermutselingen, terwijl er in de alledaagse wereld van vrouwen zo’n rijkdom ligt om te onderzoeken?

  4. @yvonnep, juist, dat is wat ik nu ook altijd zeg! We blijven het maar vaak genoeg herhalen zodat er meer waardering voor de alledaagse en de kleine (zoals laatst iemand tegen mij zei) geschiedenis komt!

  5. mooi boek hoor, leuk dat jij deze juist hebt!!!
    Toen ik begon met borduren werd het net weer opniuw uitgegeven , dus ik had bof. Maar toen ik het kreeg was ik eerst teleurgesteld omdat er haast geen patronen in stonden, waar ik toen zo naar op zoek was. Maar ik heb het wel dagen doorgebladerd om alle foto’s te bekijken en nu waardeer ik het boek zeer om al zijn informatie.

  6. Wat een enorme tref, dat je juist dìt boek kreeg! (Ik ga mijn DH ook maar eens naar boekenmarkten sturen 🙂
    Leuk om over de achtergronden van de borduurmotieven te lezen. En de verschillen in uitleg!

  7. bedankt voor alle uitleg!
    Mijn passie zijn merklappen en als je een keer bezig ben blijf je zoeken ,zoeken,zoeken.
    Deze informatie is erg mooi ik al veel maar er kan altijd meer bij!
    Gr.Boerewente

  8. @Boerewente, leuk dat je met ons mee komt praten. Elke merklap heeft zijn eigen verhaal en dat is zo boeiend!

  9. Hallo
    Ik ben dus ook een Anneke Nieuwburg, ben benieuwd naar de andere Anneke Nieuwburg die dus wel wat ouder is als dat ik ben.
    Ik zag mijn naam ineens op deze site en ben ook eigenlijk op zoek naar “familie”,|Ben benieuwd of ik op dit bericht een reactie krijg.
    groet, Anneke Nieuwburg

  10. @Anneke Nieuwburg, dat zou leuk zijn als je reacties zou krijgen op je naam.
    Ik vermoed dat Anneke Nieuwburg, de zus van Bep, niet meer leeft. Wij kochten het boek jaren geleden op een boekenmarkt, en ik neem aan dat je het boek van je zus niet zomaar wegdoet.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *