Een breischede, ook wel breischei of breihout genaamd, is een soort kokertje dat, meestal in schort of broekband, gebruikt werd om tijdens het breien de werknaald in te steken. Door dit steuntje hoefde de naald niet meer vastgehouden te worden, de breisnelheid kon opgevoerd worden, het gewicht van het breisel werd opgevangen, de naald werd ‘verlengd’ en de kleding werd beschermd tegen de vaak scherpe punt van de dunne, metalen naald. Het gebruik van de breischede biedt veel voordelen. Eigenlijk is het vreemd dat dit handige hulpmiddeltje vrijwel geheel in onbruik is geraakt. De oudst gedateerde Engelse breischede is uit 1620 en bevindt zich in het Newark Houses Museum te Leicester.
De breischede is een stukje gereedschap van ongeveer 20 cm, waarvan de functie op het eerste gezicht niet meer duidelijk is. Eén ding hebben ze gemeen: er zit een gaatje in waar de breinaald ingestoken moet worden. Gemiddeld zakt de breinaald zo’n 2 tot 3 cm in de schede. Schepers (schaapherders), boeren en vissers gebruikten veelal een houten schede, die recht, gebogen of gehoekt was of de vorm van een spatel had. Mannen staken de schede aan of achter hun broekband, middenvoor en rechtop. Meisjes en vrouwen staken de rechte (soms gebogen) breischede achter de schorteband, meestal iets schuin of vrijwel liggend. De breischede werd hoofdzakelijk als ondersteuning gebruikt bij het kousen breien.
Bron: Handwerken zonder Grenzen 3/1991
Foto: Breischedes. De twee breischedes, rechts afgebeeld, zijn afkomstig uit Staphorst-Rouveen. De rechter is geverfd met aluminiumverf (imitatie zilver).
Nog nooit van gezien of gehoord, terwijl ik me al levenslang (50+) voor allerlei handwerk interesseer.
Dit is wel typisch een voorwerp, waar je een demo-filmpje bij nodig hebt om te snappen hoe het gebruikt werd. Zouden er nog mensen zijn, die weten hoe ermee om te gaan?
Leuk, dat je ons weer zo’n apart onderwerp voorschotelt!
Wellicht zijn er nog enkele mensen in Staphorst-Rouveen die ermee werken. Er zijn verzamelaars van breischedes, meestal hebben zij de luxe zilveren exemplaren in hun verzameling. De eenvoudige houten breischedes zijn moeilijker te vinden. Ik heb de breischedes, afgebeeld op de foto, over kunnen nemen van de schrijfster van het artikel in HzG.
Waar haal je het vandaan zeg… ja ik heb het gelezen.. uit de handwerken zonder grenzen. Maar ik wist niet eens dat het bestond.
Fijne zondag,
Marijke
in HzG 132 staan ze ook beschreven in een artikel met boekbespreking van het boek Needleworktools and accessories. Er staan daar een aantal zilveren exemplaren afgebeeld. Wat grappig is: ik heb tot een aantal jaren geleden niet geweten dat die dingen bestonden. Wel heb ik altijd tijdens het breien mijn breinaald tegen mijn broekband gehouden. Dat mocht nooit op school, de breinaalden moesten “los” hangen. Onbewust heb ik dus altijd met een denkbeeldige breischede gebreid….ik vond dat fijner
Als ik nu commentaar krijg over mijn “rare houding” bij het breien heb ik in ieder geval iets uit te leggen
Ik kan het me niet zo goed voorstellen, hoe het werkt… krijg het niet ‘gefilmd’.
ik kan me er ook nog niet echt een voorstelling bij maken. zou het graag zien, ben gewoon nieuwsgierig
Ik had er al eens over gelezen op een site over
Fair Isle en het lijkt me erg handig, als je met lange naalden werkt of niet altijd zit te breien.
Bestaan er ook afbeeldingen van die dingen in gebruik?
Wel vaker gezien, inderdaad in Staphorst volgens mij, maar ik brei wel zonder hoor….
Marcella,
Het boek waar jij het over hebt is van Kay Sullivan. Ik vermoed dat er meer zilveren breischedes bewaard zijn gebleven dan exemplaren van hout.
Ik vind het knap dat jij met zo’n ‘bijzondere’ houding kunt breien. Dat zou mij absoluut niet lukken! Gelukkig dat tegenwoordig iedereen zijn eigen manier kan bepalen.
Inmiddels heb ik een foto geplaatst van een breister met een breischede.
waar kan ik er eentje kopen?
tijdens een internet gesprek, kwam de breischede ter sprake, en via the internet, heb ik meer geleerd over het gebruik van dit handige voorwerp. inderdaad zijn ze te koop, anders wordt het een kwestie voor een man met de goude handjes. (big smile) greetings from Vancouver Island
Dank je wel voor dit stukje. Ik ben gehandicapt en ik mis mijn rechterhand. Ik hou heel erg van handwerken, maar moet nu echt de groots mogelijke moeite doen om dat te kunnen. Ik kan de rechternaald niet vast houden en dus heb ik hem tussen mijn benen.
Kortom, dit stukje gereedschap hadden ze van mij niet hoeven af schaffen. Maar waar zijn ze nu nog te koop? Weet iemand dit? Zou echt een wereld van verschil maken voor mij.
Sandra
@Sandra, Bij dit adres http://www.mijnpakkiean.nl/ kun je soms antieke breischedes kopen.
Misschien dat je iemand kunt vinden die erg handig is en een houten breischede voor je kan maken.
@Berthi:
In Engeland…, ik had ergens in de reacties bij de 100 ooievaars, een link achter gelaten.
Waar staan die ook alweer? LOL
@Juul, hier heb ik de link naar de ooievaar: http://berthi.web-log.nl/berthi/2006/04/ooievaar.html
Er staan heel veel mooie links. Ik heb er net weer heel veel bekeken en opnieuw genoten van al die ooievaars. Maar natuurlijk net de verkeerde links bekeken. Ik heb dus nog niet de goeie gevonden.
Juul, weet je het zeker dat het bij deze log staat? Jouw geheugen zal vast wel beter zijn dan de mijne! Sandra, misschien kan je zelf de links bekijken.
Ik zal even kijken…>>>>>>>>>>>>>
Hè bah, hij werkt niet meer!!!
Het was deze http://freespace.virgin.net/judy.pollitt/ksheaths.htm
Let op de “uitgang” : ksheaths = knittingsheats…
Sandra: Google proberen…?
Ok nieuwe link(s):
Via:
http://www.judy-pollitt.co.uk/
Klik op knittingsheats, dan vindt je b.v.:
http://freespace.virgin.net/judy.pollitt/mks%2013.jpg
http://freespace.virgin.net/judy.pollitt/mks%2014.jpg
http://freespace.virgin.net/judy.pollitt/mks%2016.jpg
Deze zijn antiek.
Maar mischien kan iemand die handig is met behulp van de foto’s van deze antieke modellen iets moderns voor je maken?
Of misschien eerst overleggen met een ergonoom, die heeft misschien al een moderne oplossing?
En anders via Google, in diverse talen, verder zoeken?
Laat je nog eens weten of het is gelukt?
:o)
@Juul, dat zijn prachtige luxe antieke exemplaren. Misschien dat mijn foto met eenvoudige breischedes enige houvast kan bieden voor een handige man/vrouw?
Er zijn gewoon meerdere modellen mogelijk, zo is er meer keuze…
:o)
@Sandra, ik heb een adres waar twee houten breischedes te koop zijn. Zou je mij prive een email willen sturen, dan kan ik je het telefoonnummer geven.
Jeetje, Ik ben deze site zo lang aan het zoeken geweest! 😮 Dat krijg je als je hem niet meteen bookmarkd.
Berthi, Dank je wel voor je opzoek werk. Ik heb een moderne gemaakt van een regenpijp en wat mos. http://buzzybee.kratjebierhosting.nl/viewtopic.php?t=7126
En ik zal al je links eens goed gaan bekijken, om te zien of ik een antieke aan kan schaffen. Die ene link van mijn pakkie an ziet er veel belovend uit.
Dank je wel dat je zoveel moeite hebt gedaan!
@Sandraugiga, fijn dat je ons nog laat weten hoe het afgelopen is met de breischede. Je hebt het heel goed opgelost.
Een goede tip!!
@ Sandraugiga, dat heb je geniaal opgelost en fijn dat je nu lekker kan breien. De sok zag er goed uit. Sommigen hier doen het je niet na.
Ik kan mij niet voorstellen dat zo’n breischede werkt maar blijkt dus van wel !!!
Mijn grootmoeder had een breischede die bestond uit een leren koker welke taps toe liep en was opgevuld met kleine prikjes van ongeveer 4 m/m kant. Hij is nog compleet maar niet bij mij.
@Aant K. Visser, ik hoop dat de breischede nog in familiebezit is want dat is de plaats waar een dierbaar bezit bewaard moet worden.
De breischede is inderdaad in familiebezit en daar blijft hij ook zeerwaarschijnlijk.
Hij is afkomstig uit Moddergat en was eigendom van Aantje Visser-Post wed. van Johannes Visser een zoon van Jeltje Klazes Groen.
@Aant K. Visser, heel goed!
Je weet dat ik eerder een foto plaatste van Jeltje Klazes Groen?
In deze log: http://berthi.web-log.nl/berthi/2006/02/jeltje_klazes_g.html
en deze log:
http://berthi.web-log.nl/berthi/2006/02/breister_met_br.html
Beste Berthi, ik heb nog een oude foto van een hoofddeksel uit vroegere tijd gedragen in Moddergat, volgens mij droeg die de naam “kiepke”. Ik ben een oud inwoner van Moddergat.
Kan ik deze ergens mailen naar jou?
@Aant K.Visser, je kunt het beste eerst een berichtje via het mailformulier sturen zodat ik dan je emailadres heb. Ik stuur je dan een berichtje terug zodat je mijn emailadres hebt en daarna kan je een foto naar mij mailen. Het mailformulier is linksboven in de kolom te vinden.
Ik kijk uit naar je verhaal over ‘kiepke’ ofwel het hoofddeksel.
Op mijn blog heb ik foto’s staan van een dingetje, waarvan ik vermoed dat het ook een breischede is. Zou jij er je licht eens over willen laten schijnen, Berthi?
Alvast bedankt!
In mijn bezit een zilveren “breinaaldschede”??? Geen idee of dit de juiste benaming is.
Het voorwerp is 26 centimeter lang. Beide uiteinden kunnen los geschroefd worden. Vanaf éénzijde is dan een sleuf. Hierin kan breinaald mét breiwerk gestoken worden (breedte circa 14 centimeter). Het is vrijwel onversierd op enkele zeer fijna ‘parelrandjes’ na.
Bij het programma “Tussen kunst en kitsch” dateerde E. Aardewerk het voorwerp rond 1850. Het heeft géén keurmerken, maar is in ieder geval ‘Hollands zilver’.
Het voorwerp komt volgens mij uit mijn moeders familie (regio Nijmegen).
Ik heb geen mogelijkheid om bij dit bericht een afbeelding op te nemen. Deze is uiteraard wel ter beschikking.
Ik wil graag wat meer weten over dit voorwerp..
@h. heuff, wellicht kom je verder met het boek ‘Needlework Tools and Accessories’ van Kay Sullivan:
http://www.bol.com/nl/p/needlework-tools-and-accessories/1001004002374881/
Veertien dagen geleden was ik bij een zgn.Kunst of Kitch, georganiseerd door
de bibliotheek in Winschoten . Ik had een leren breischede met initialen en
gedateerd meegenomen. Van deze taxatie is een opname genomen door
RTV Logo uit winschoten. Te zien op Youtube: Taxatie bibliotheek Winschoten.
@Hennie Stevan-Bathoorn, ik moest even zoeken, maar heb het gevonden:
https://www.youtube.com/watch?v=PH89Hn8FYFk Het staat namelijk niet onder taxatie bibliotheek Winschoten, maar onder Kunst of Kitsch in bibliotheek Winschoten.
Leuk om hier wat over de lezen! Ik heb en breischede waarvan ik dacht dat hij can mijn oma was, maar ontdekte nu ineens het jaartal 1888 en initialen die van mijn oma’s moeder waren! Wel een bijzonder item dus, wat bewaard gebleven is!
@Mandy Leever, heel bijzonder! Zuinig op zijn!
hallo iedereen, ook ik heb een breischei(gronings) in m’n bezit men zus en broer zijn overleden nu mag ik hem nog even(81) Opa overleden in 1946 heeft hem gemaakt van hout voor z’n vrouw haar naam staat erop en achterop 1894. Ik begrijp dat ze zeldzaam zijn maar dit is dus een zeldzaam exemplaar.
@M. Datema, een breischede uit familiebezit is helemaal bijzonder! Koester dit bezit en de herinnering aan opa. Hopelijk kan dit item doorgegeven worden aan de volgende generatie met het verhaal erbij, maar voorlopig geniet u ervan!